روتاويروس

بر اساس مطالعات مراكز كنترل و پيشگيري از بيماري ها، روتاويروس شايعترين علت اسهال نوزادان و كودكان در سرتاسر جهان بشمار ميرود. پيش از توسعه و گسترش واكسيناسيون، بسياري از كودكان زير 5 سال در ايالات متحده امريكا دست كم يك مدت كوتاه به روتاويروس دچار ميشدند. 
اگرچه روتاويروس عفونتي ناخوشايند است اما با مصرف مايعات فراوان جهت پيشگيري از دهيدراسيون (كم آبي بدن)، در خانه هم قابل درمان ميباشد. گاهي اوقات دهيدراسيون شديد مستلزم تزريق مايعات بصورت وريدي در بيمارستان ميباشد. در كشورهاي درحال توسعه دهيدراسيون عارضه اي جدي در روتاويروس محسوب ميشود و يكي از علل عمده مرگ و مير در دوران كودكي بشمار ميرود.
واكسيناسيون نوزادان به پيشگيري از ابتلاي عفونت روتاويروس كمك خواهد كرد. براي كودكان بزرگتر و بزرگسالان (كه احتمال ابتلا به علائم جدي روتاويروس وجود ندارد) شستشوي مداوم دستها بهترين روش دفاع است.

روتاويروس معمولا با تب و استفراغ آغاز ميشود و بدنبال آن 3 الي 8 روز اسهال آبكي بهمراه دارد. همچنين ممكن است اين عفونت منجربه درد شكم شود. در بزرگسالاني كه ظاهرا سالم هستند ممكن است عفونت روتاويروس به شكلي خفيف بروز كند و يا هيچ علائم و نشانه اي در بر نداشته باشد.

درصورتيكه كودكتان علائم زير را داشت فورا وي را به مطب پزشك انتقال دهيد:
-    اسهال شديد يا خوني
-    استفراغ مكرر براي بيش از 3 ساعت
-    تب 39 درجه يا بيشتر
-    بيحال و تحريك پذير به درد
-    داراي علائم و نشانه هاي دهيدراسيون (دهان خشك، گريه بدون اشك، ادرار كم يا ادرار نكردن، خواب آلودگي غيرعادي و بيهوشي)

در صورتيكه بزرگسال هستيد و علائم زير را داشتيد فورا به پزشك مراجعه كنيد:
-    عدم توانايي نگه داشتن مايعات بمدت 24 ساعت
-    استفراغ مكرر براي بيش از 1 يا 2 روز
-    استفراغ خوني
-    وجود خون در اجابت مزاج
-    تب بالاي 39 درجه
-    علائم و نشانه هاي دهيدراسيون (تشنگي مفرط، دهان خشك، ادرار كم يا ادرار نكردن، ضعف شديد، سرگيجه يا سبكي سر در حالت ايستاده)

روتاويروس چند روز پيش از بروز علائم در مدفوع فرد مبتلا ظاهر ميشود و حدود 10 روز پس از بروز علائم برطرف ميگردد. شيوع اين ويروس از تماس دست با دهان براحتي منتقل ميشود (حتي در صورتيكه فرد مبتلا هيچ علائمي نداشته باشد).
چنانچه فردي به روتاويروس مبتلا باشد و پس از رفتن به توالت دستهاي خود را نشويد، يا كودكي مبتلا به روتاويروس باشد و پس از تعويض پوشك وي دستهايتان را نشوييد، اين ويروس براحتي به هرچه كه دست بزنيد از جمله غذا، اسباب بازي و وسايل آشپزخانه منتقل ميشود. چنانچه فردي با دست شما يا يك جسم آلوده تماس داشته باشد و سپس با دهان خود تماس داشته باشد، ممكن است عفونت منتقل گردد. 
از آنجاييكه روتاويروس انواع مختلفي دارد، حتي در صورت واكسينه شدن هم امكان ابتلاي مجدد آن وجود دارد. اما ابتلاي مجدد به روتاويروس معمولا جدي نميباشد.

ابتلا به روتاويروس در كودكان 4 تا 24 ماهه بسيار شايع ميباشد، بخصوص كودكاني كه در مراكز مراقبت از كودكان نگهداري ميشوند. همچنين كودكان بزرگتر و بزرگسالاني كه از كودك مراقبت ميكنند در معرض خطر بالاي ابتلا به روتاويروس قرار دارند.
خطر ابتلا به روتاويروس در زمستان و بهار بشدت افرايش ميابد.

اسهال شديد، خصوصا در كودكان ميتواند منجربه دهيدراسيون (كم آبي بدن) گردد. در صورت عدم درمان، دهيدراسيون به يك بيماري تهديد كننده مبدل گردد.

ممكن است پزشكتان جهت تشخيص بيماري، شما را به يك متخصص گوارش يا يك متخصص بيماري هاي عفوني ارجاع دهد.
قبل از مراجعه به پزشك فهرستي از سوالات زير جهت پرسش از پزشكتان آماده كنيد:
-    علت احتمالي علائم چيست؟ آيا علل ديگري هم وجود دارد؟
-    آيا نيازي به انجام آزمايش است؟
-    بهترين روش درمان چيست؟ آيا درمان جايگزيني هم وجود دارد؟
-    آيا نيازي به مصرف دارو است؟
-    چطور ميتوان علائم را كاهش داد؟
از پرسيدن سوالات ديگر ترديد به دل راه ندهيد.
پزشكتان ممكن است سوالات زير را از شما بپرسد:
-    از چه زماني علائم آغاز شد؟
-    آيا علائم مداوم هستند يا متناوب؟
-    شدت علائم تا چه حد است؟
-    چه چيزهايي علائم را بهبود ميبخشد؟
-    چه چيزهايي علائم را وخيم تر ميكند؟
بطور فراوان مايعات مصرف كنيد. جهت كاهش تنش در دستگاه گوارش غذاهاي ملايم مصرف نماييد. چنانچه تغذيه كودكتان از شير مادر يا شيرخشك است، طبق همان روال سابق پيش برويد. با پزشك كودكتان در خصوص مصرف ORS مشورت نماييد.

اغلب روتاويروس بر اساس علائم و معاينات بدني تشخيص داده ميشود. آزمايش مدفوع نيز در تشخيص اين ويروس موثر است.

هيچ درمان خاصي براي روتاويروس وجود ندارد. آنتي بيوتيك ها در درمان عفونت روتاويروس موثر نميباشند. معمولا پس از گذشت 3 تا 8 روز بهبودي حاصل ميگردد. در عفونت روتاويروس پيشگيري از دهيدراسيون مهمترين مساله بشمار ميرود.

در صورتيكه كودك شيرخوارتان به اين بيماري مبتلاست، مصرف ميزان كمي مايعات توصيه ميشود. چنانچه مادر شيرده هستيد اجازه دهيد كودك از شير شما تغذيه شود. چنانچه كودكتان شيرخشك مصرف ميكند، مقدار كمي از محلول ORS را به آن اضافه كرده و سپس به كودكتان بدهيد. شيرخشك كودكتان را رقيق ننماييد.
چنانچه كودك خردسالتان حال خوبي ندارد او را به استراحت كردن تشويق كنيد. غذاهاي ملايم مانند بيسكوييت شور (ترد) يا نان تست توصيه ميشود. مصرف مايعات فراواني چون ORS بسيار حائز اهميت است. از مصرف آب سيب، خشكبار و مواد غذايي شيرين و شكري پرهيز كنيد، چراكه اسهال كودك خردسالتان را وخيم تر ميكند.
چنانچه دچار اسهال و استفراغ هستيد، قطعات يخ يا جرعه هاي كوچكي از آب يا آب سودا مصرف نماييد. غذاهاي ملايم ميل نماييد. از انجام اموري كه سبب تحريك و درد شكم ميشود از جمله مصرف خشكبار، غذاهاي چرب و پر ادويه، كافئين، الكل و نيكوتين بپرهيزيد.

در اين خصوص با پزشكتان مشورت نماييد.

جهت كاهش انتقال روتاويروس، به خصوص بعد از رفتن به دستشويي، تعويض پوشك بچه يا شستن بدن كودك دستهايتان را به دقت و مكررا شستشو نماييد. اما حتي بدقت شستن دستها تضميني براي عدم ابتلاي اين بيماري نميباشد.
2 واكسني به براي مقابله با روتاويروس پيشنهاد ميشود عبارتند از:
-    روتاتگ. اين واكسن بصورت ماهيانه در 3 دوز مختلف براي كودكان 2 تا 6 ماهه ارائه ميشود. اين واكسن براي كودكان بزرگتر يا بزرگسالان مناسب نميباشد.
-    روتاريكس. اين واكسن محلول در 2 دوز مختلف براي نوزادان 2 تا 4 ماهه مورد استفاده قرار ميگيرد. در آزمايشات باليني اين واكسن هيچ خطر جذبي وجود ندارد.

در اين خصوص با پزشكتان مشورت نماييد.