عفونت شيگلايي

عفونت شيگلايي (شيگلوز) يكي از بيماري هاي روده اي ناشي از گروهي باكتري هاي ناشناخته بنام شيگلا ميباشد. مهمترين نشانه عفونت شيگلايي اسهال است كه اغلب هم خوني ميباشد.
عفونت شيگلايي از طريق تماس مستقيم با باكتري موجود در مدفوع منتقل ميگردد. بطور مثال، هنگاميكه كاركنان مراكز مراقبت از كودكان پس از تعويض پوشك و يا حين آموزش توالت كردن به كودك به قدر كافي دستان خود را نمي شويند اين عفونت منتقل ميشود. باكتري شيگلا همچنين ميتواند از طريق نوشيدن آب آلوده و يا شنا كردن در آن منتقل گردد.
كودكان 2 تا 4 سال اغلب بيشتر مستعد گرفتن اين عفونت ميباشند. در موارد خفيف اين بيماري طي يك هفته برطرف ميگردد. معمولا پزشك جهت درمان اين عفونت آنتي بيوتيك تجويز ميكند.

معمولا علائم و نشانه هاي عفونت شيگلايي پس از گذشت 1 يا 2 روز از تماس با شيگلا آغاز ميگردد اما ممكن است گسترش آن 1 هفته بطول انجامد. علائم و نشانه ها به شرح زير است:
-    اسهال (اغلب حاوي خون يا موكوس)
-    درد شكمي يا گرفتگي عضلات
-    تب
اگرچه ممكن است برخي افراد پس از ابتلا به عفونت شيگلايي هيچ علائم و نشانه هايي نداشته باشند اما مدفوعشان طي چندين هفته آلوده و مسري است.

در صورت رويت اسهال خوني يا اسهال شديد كه منجربه از دست دادن مقدار زيادي آب و كاهش وزن گردد، به پزشك مراجعه كرده يا بدنبال فوريتهاي پزشكي باشيد. چنانچه اسهال با تب 38 درجه به بالا همراه بود نيز سريعا به پزشك مراجعه كنيد.

هنگاميكه بطور اتفاقي باكتري شيگلا بلعيده شود عفونت رخ ميدهد. عفونت هنگامي رخ ميدهد كه:
-    تماس با دهان. چنانچه پس از تعويض پوشك كودك مبتلا به عفونت شيگلا دست ها به قدر كافي شسته نشوند، عفونت به فرد منتقل ميگردد. تماس مستقيم فرد به فرد رايج ترين روش شيوع اين بيماري است.
-    مصرف غذاي آلوده. افراد مبتلا به اين بيماري كه با غذا سرو كار دارند ميتوانند باكتري را از طريق غذا به ديگران منتقل سازند. چنانچه غذا در مكاني نزديك فاضلاب باشد هم آلوده ميگردد.
-    بلعيدن آب آلوده. آب هم از طريق فاضلاب و هم از طريق شخص مبتلا (در استخر) به اين عفونت منجر ميگردد. 

عواملي كه خطر ابتلا به اين بيماري را افزايش ميدهد عبارتند از:
-    نوپا بودن. عفونت شيگلايي اغلب در كودكان 2 تا 4 سال اتفاق مي افتد.
-    زندگي گروهي در يك مسكن يا انجام فعاليت هاي گروهي. تماس نزديك با ديگران عامل انتقال اين باكتري است. شيوع بيماري اغلب در مراكز مراقبت از كودكان، استخر كودك، آسايشگاه سالمندان، زندان و پادگان هاي نظامي بيشتر است.
-    زندگي كردن يا سفر به اماكن كثيف. احتمال ابتلا به عفونت شيگلايي در افراديكه در كشورهاي درحال توسعه زندگي ميكنند يا به آنجا سفر ميكنند بيشتر است.
-    همجنس بازي در مردان. مرداني كه با همجنس خود به برقراري رابطه جنسي ميپردازند، بدليل تماس مستقيم يا غيرمستقيم دهان با مقعد بيشتر در معرض خطر ابتلا هستند.

عفونت شيگلايي معمولا بدون هيچ پيامد خاصي برطرف ميگردد، اما ممكن است هفته ها يا ماه ها بطول بيانجامد تا عادات روده به حالت عادي خود برگردد.
ممكن است پيامدهاي زير بدنبال باشد:
-    كم آبي بدن (دهيدراسيون). مداومت در اسهال سبب كم آبي بدن ميگردد. علائم كم آبي شامل سبكي سر، گيجي، خشك شدن اشك كودكان، چشمان گود رفته و ادرار نكردن در كودكان است. كم آبي شديد ميتواند منجربه شوك و مرگ شود.
-    تشنج. بعضي از كودكان مبتلا به عفونت شيگلايي همراه با تب، دچار تشنج ميشوند. هنوز مشخص نشده است كه تشنج ناشي از تب است يا عفونت شيگلايي. چنانچه كودك دچار تشنج شد سريعا او را به پزشك منتقل كنيد.
-    پرولاپس ركتوم. در اين عارضه زور زدن حين اجابت مزاج سبب خارج شدن غشاي پوششي يا مخاطي ركتوم به بيرون از معقد ميشود.
-    سندروم هموليتيك اورميك. اين پيامد بسيار نادر ميباشد و معمولا ناشي از باكتري ايكولاي ميباشد. اين سندروم منجربه كاهش تعداد گلوبول هاي قرمز (آنمي هموليتيك)، كاهش تعداد پلاكت ها (ترومبوسيتوپني) و نارسايي حاد كليوي ميگردد.
-    گشاد شدگي حاد روده بزرگ (مگاكولون توكسيك). اين عارضه هنگامي رخ ميدهد كه روده بزرگ فلج شده و مانع از اجابت مزاج و خروج گاز ميگردد. علائم و نشانه هاي آن شامل تورم و درد شكمي، تب  و ضعف ميباشد. چنانچه اين عارضه درمان نشود ممكن است سبب پارگي روده بزرگ و پريتونيت (عفونت خطرناك كه نياز به جراحي اورژانسي دارد) گردد. 
-    آرتريت واكنشي. آرتريت واكنشي در پاسخ به عفونت گسترش ميابد. علائم و نشانه هاي آن شامل درد و تورم مفاصل بخصوص در مچ پا، زانو و باسن، قرمزي، خارش و ترشح چشم و دفع دردناك ادرار (اورتريت) ميباشد.

اغلب افراد مبتلا به عفونت شيگلايي خودبخود بهبود ميابند و نيازي به مراجعه به پزشك نميباشد، اما در صورت بروز علائم حاد يا تب بالا به درمان نياز است.
پيش از مراجعه به پزشك خود را براي پاسخ دادن به سوالات زير آماده سازيد:
-    علائمتان چيست؟
-    از چه زمان علائمتان آغاز شد؟
-    آيا در معرض باكتري شيگلا بوده ايد؟
-    آيا تب كرديد؟

انتظارات شما از پزشك
ممكن است پزشك حين معاينه بدني قسمت هاي مختلف شكمتان را بررسي كند تا متوجه درد يا حساسيت گردد. پزشك ممكن است با استفاده از يك گوش پاك كن، از مدفوع براي كشت، نمونه برداري كند يا براي انجام اين كار شمارا روانه خانه سازد تا شما خودتان نمونه مدفوع را براي آزمايش ببريد.

اسهال يا اسهال خوني در نتيجه بيماري هاي متعددي حاصل ميگردد. تاييد شيگلوز منوط به انجام آزمايش مدفوع در آزمايشگاه ميباشد.

عفونت شيگلايي معمولا 5 تا 7 روز طول ميكشد. جايگزيني آب از دست رفته ناشي از اسهال بهترين درمان لازم است، بخصوص اگر سلامت عموميتان خوب باشد و عفونت شيگلايي در شما خفيف باشد.
 از مصرف داروهاي مخدري چون لوپراميد يا آتروپين جهت درمان اسهال بپرهيزيد، چراكه ممكن است شرايط را وخيم تر سازند.

آنتي بيوتيك ها
در موارد حاد عفونت شيگلايي مصرف آنتي بيوتيك ميتواند مدت بيماري را كوتاه سازد اما برخي از باكتري هاي شيگلا در مقابل دارو مقاومند. بنابراين بهتر است بغير از موارد حاد، آنتي بيتيك مصرف نكنيد. 
مصرف آنتي بيوتيك براي نوزادان، سالمندان و مبتلايان به عفونت HIV و همچنين در موارديكه خطر گسترش يك بيماري بالاست، ضروريست.

جايگزيني نمك و مايعات
در بزرگسالان معمولا نوشيدن آب براي جبران كم آبي ناشي از اسهال كافي ميباشد. 
در كودكان مصرف محلول هاي ريهيدراسيون خوراكي (ORS) از قبيل پدياليت بسيار مفيد است.
كودكان و بزرگسالاني كه بشدت دچار كم آبي شده اند بايد در بخش اورژانس بيمارستان تحت درمان قرار گيرند و سرم نمكي را بصورت وريدي دريافت كنند. 

در اين خصوص با پزشك خود مشورت كنيد.

در اين خصوص با پزشك خود مشورت كنيد.

اگرچه سازمان بهداشت جهاني بر روي واكسن شيگلا تمركز كرده است، اما همچنان چيزي در دسترس قرار ندارد. جهت پيشگيري از گسترش شيگلا موارد زير را بخاطر بسپاريد:
-    دست ها را به دقت و بطور مداوم بشوئيد.
-    بر شستشوي كودكان حين شستن دستها نظارت كنيد.
-    پوشك هاي كثيف را سريعا دور بيندازيد.
-    پس از هربار تعويض پوشك نواحي در معرض پوشك را ضد عفوني كنيد.
-    چنانچه اسهال داريد براي ديگران غذا تهيه نكنيد.
-    از بردن كودكان مبتلا به اسهال به مهد كودك، مدرسه يا پارك خوددراي كنيد و اجازه دهيد در خانه بمانند.
-    از بلعيدن آب بركه ها، رودخانه ها و استخر پرهيز كنيد.
-    از برقراري رابطه جنسي با فرديكه اسهال دارد يا بتازگي درمان شده است خودداري نماييد.

در اين خصوص با پزشك خود مشورت كنيد.