زونا

زونا نوعی عفونت ویروسی است که با تاول های دردناک همراه می باشد. گرچه زونا در هر جایی از بدن ممکن است بروز کند، اما نواری از تاول است که اکثر اوقات در پهلوی راست یا چپ و یا در نیم تنه راست بدن بروز می کند. 
ویروسی که باعث بروز زونا می شود، همان ویروس آبله مرغان می باشد – ویروس varicella zoster. پس از اینکه فرد به آبله مرغان مبتلا می شود، ویروس به طور غیرفعال در بافت های عصبی و در نزدیکی نخاع و مغز نهفته می ماند. سال ها بعد این ویروس ممکن است به صورت زونا فعال شود. 
گرچه بیماری زونا مشکل خطرناکی نیست، اما باعث بروز درد زیادی می شود. واکسن می تواند به کاهش بروز زونا کمک کند و انجام درمان های سریع نیز می تواند عفونت زونا را کوتاه کرده و پیامدهای آن را کاهش دهد. 

علائم بیماری زونا معمولا بخش کوچکی از یک طرف بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. این علائم عبارتند از:
•    درد، سوزش و یا بی حسی
•    حساسیت به لمس
•    تاول های قرمز که چند روز پس از شروع درد نمایان می شوند. 
•    تاول های پر از مایع که ممکن است باز شوند. 
•    خارش
برخی دیگر نیز علائم زیر را تجربه می کنند:
•    تب
•    سردرد
•    حساسیت به نور
•    خستگی
درد معمولا اولین نشانه زونا می باشد. برخی مبتلایان ممکن است دچار درد خیلی شدید شوند. این درد، بسته به موقعیت آن، ممکن است مربوط به مشکلات قلبی، کلیوی یا ریه در نظر گرفته شود. برخی افراد نیز دچار درد بدون بروز هیچ گونه تاول یا جوش می شوند. 
اکثر اوقات زونا مانند یک نوار تاول در اطراف پهلوی راست یا چپ نمایان می شود. گاهی نیز تاول های مربوط به این بیماری در اطراف یک چشم یا یک طرف گردن یا صورت ظاهر می شوند. 

اگر فکر می کنید دچار زونا شده اید، هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید، به ویژه اگر یکی از شرایط زیر را مشاهده می کنید:
•    بروز درد و تاول در اطراف یک چشم. اگر این مشکل درمان نشود، باعث صدمات جبران ناپذیری به چشم خواهد شد. 
•    بیشتر از 70 سال سن دارید، سن بالا پیامدهای بیماری را بیشتر خواهد کرد. 
•    شما یا یکی از اعضای خانواده تان دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستید ( به خاطر سرطان، مصرف برخی داروها و یا بیماری مزمن). 
•    تاول ها گسترده شده و دردناک می باشند. 

علت بروز زونا همان ویروس آبله مرغان می باشد، بنابراین اگر کسی به آبله مرغان دچار شده باشد، در معرض ابتلا به زونا نیز می باشد. پس از بهبود آبله مرغان، ویروس آن وارد سیستم عصبی شده و در آنجا برای سالها به طور غیرفعال باقی می ماند. در نهایت ممکن است مجددا فعال شده و از طریق مسیرهای عصبی به سمت پوست حرکت کند و به شکل زونا نمایان شود. 
علت فعال شدن مجدد این ویروس نامشخص است، اما ممکن است به خاطر افزایش سن و کاهش ایمنی بدن نسبت به عفونت باشد. زونا بیشتر در بین افراد مسن و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف رایج می باشد. 
ویروس آبله مرغان یکی از ویروس های گروه هرپس می باشد که باعث بروز زخم های سرد و تب خال های تناسلی می شوند. به همین دلیل زونا نیز تحت عنوان هرپس زوستر شناخته شده است. اما ویر.سی که باعث بروز آبله مرغان و زونا می شود، ویروس عامل زخم های سرد یا تب خال های تناسلی، نوعی عفونت منتقله از راه جنسی، نیست. 
آیا این بیماری مسری است؟
فرد مبتلا به آبله مرغان می تواند ویروس واریسلا زوستر (که همان ویروس آبله مرغان است) را به هرکسی که در مقابل آبله مرغان ایمن نشده، انتقال دهد. انتقال ویروس معمولا از طریق تماس مستقیم با زخم های باز زونا رخ می دهد. به هرحال فرد ناقل ویروس باعث انتقال و بروز آبله مرغان می شود و نه زونا. 
آبله مرغان برای برخی افراد خیلی خطرناک است. تا زمانی که تاول های زونا روی بدن نمودار باشند، این بیماری مسری است و فرد بیمار باید به ویژه از تماس با افراد زیر اجتناب کند:
•    افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند.
•    نوزادان تازه متولد شده
•    خانم های باردار

هرکسی که قبلا دچار آبله مرغان شده باشد، ممکن است مبتلا به زونا شود. اکثر بزرگسالان، به خاطر نبود واکسیناسیون آبله مرغان، در دوران کودکی به این بیماری مبتلا شده اند. 
عواملی که ممکن است خطر بروز زونا را افزایش دهند، عبارتند از:
•    سن بیش از 50 سال: زونا بیشتر در بین افراد بالای 50 سال بروز می کند. خطر بروز این بیماری با افزایش سن نیز افزایش می یابد. برخی متخصصان تخمین زده اند که نیمی از افراد بالای 80 سال به زونا دچار خواهند شد. 
•    ابتلا به برخی بیماری های خاص: بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کنند، مانند HIV / AIDS و سرطان احتمال بروز این بیماری را افزایش می دهند. 
•    سرطان تحت درمان: شیمی درمانی و پرتو درمانی می تواند تحمل بدن را در مقابل بیماری ها کم کرده و باعث بروز بیماری زونا شود. 
•    مصرف برخی داروهای خاص: داروهایی که برای پیشگیری از رد عضو پیوندی تجویز می شوند، خطر ابتلا به زونا را افزایش می دهند – به عنوان مثال استفاده طولانی مدت از استروئیدهایی مانند پردنیزولون. 

برخی پیامدهای مورد انتظار زونا عبارتند از:
•    دردهای عصبی بعد از زونا (posthrpetic neuralgia): برای برخی مردم درد مربوط به زونا تا مدت ها پس از پاکسازی تاول ها ادامه پیدا می کند. این شرایط دردهای عصبی بعد از زونا نامیده می شود و زمانی اتفاق می افتند که فیبرهای عصبی آسیب دیده پیام های اشتباه و اغراق آمیز را از پوست به مغز ارسال می کنند. 
•    تاری دید: زونا در اطراف یا داخل چشم باعث عفونت های دردناک چشمی می شود که ممکن است منجر به نابینایی شود. 
•    مشکلات عصبی: بسته به عصب آسیب دیده، بیماری زونا ممکن است باعث التهاب مغز (انسفالیت)، فلج صورت، مشکلات شنیداری و یا مشکلات تعادل شود. 
•    عفونت های پوستی: اگر تاول های زونا به خوبی درمان نشوند، باعث بروز عفونت های باکتریایی پوست می شوند. 

برخی مبتلایان به زونا دچار علائم خفیفی می شوند و به دنبال درمان آن نیستند. از طرف دیگر علائم شدیدتر نیاز به مراقبت های اورژانسی خواهند داشت. 
آنچه بیمار انجام می دهد:
بیمار قبل از مراجعه به پزشک لیستی را شامل موارد زیر تهیه می کند:
•    شرح جزئیات علائم
•    اطلاعاتی در مورد مشکلات پزشکی، گذشته و حال حاضر
•    اطلاعاتی در مورد مشکلات پزشکی والدین و خواهر و برادران بیمار
•    تمام داروها، ویتامین ها و مکمل های غذایی که بیمار مصرف می کند. 
از آنجایی که وقت ملاقات با پزشک محدود است، آماده کردن لیستی از سوالات به بیمار کمک می کند تا وقت خود را ذخیره کند. بهر است ابتدا پرسش های مهم تر مطرح شوند. برخی پرسش های مهم در رابطه با این بیماری عبارتند از:
•    چه عاملی باعث بروز این علائم شده اند؟
•    وجود این علائم در من چه مدت طول می کشد؟
•    چه عاملی باعث بروز زونا در من شده است؟ ممکن است مجددا به این بیماری مبتلا شوم؟
•    چه درمانی را برای این بیماری پیشنهاد می کنید؟ چه زمانی درمان خود را آغاز کنم بهتر است؟
•    اگر این علائم بهبود نیافتند چه کنم؟
•    آیا بروشور یا جزوه ای برای مطالعه این بیماری وجود دارد؟
•    چه وب سایتی را معرفی می کنید؟
علاوه بر این سوالات، ممکن است سوالات دیگری هم به ذهن بیمار برسد که بهتر است تردیدی در مورد مطرح کردن آنها نداشته باشد. 
انتظارات بیمار از پزشک
پزشک تاول های بیمار را معاینه خواهد کرد و سوالاتی خواهد پرسید که برخی از آنها عبارتند از:
•    چه زمانی این علائم شروع شدند؟
•    آیا عاملی وجود دارد که باعث بهبودی یا بدتر شدن این علائم شود؟
•    آیا تاکنون به آبله مرغان مبتلا شده اید؟

زونا معمولا براساس سابقه درد در یک طرف بدن، همراه با تاول های آشکار، تشخیص داده می شود. پزشک ممکن است از بافت های تاول ها برای بررسی یا کاشت در آزمایشگاه استفاده کند.

درمانی برای زونا وجود ندارد، اما درمان سریع با تجویز داروهای ضد ویروسی می تواند به سرعت بهبود بیماری و کاهش خطر ابتلا به آن کمک کند. این داروها عبارتند از:
•    آسیکلوویر (zovirax)
•    والاسیکلوویر (Valtrex)
•    فامسیکلوویر (Famvir)
زونا باعث بروز دردهای شدید می شود، بنابراین پزشک داروهای زیر را نیز تجویز خواهد کرد:
•    کرم کاپسایسین (Capsaicin)
•    داروهای ضدتشنج مانند گاپاتنتین (Neurotin)
•    داروهای ضدافسردگی مانند آمی تریپتیلین
•    عوامل بی حس کننده، مانند لیدوکائین، که از طریق ژل، کرم یا اسپری مورد استفاده قرار می گیرند. 
•    داروهایی حاوی مواد مخدر، مانند کدئین
•    تزریق کورتون و برخی داروهای بی حس کننده موضعی
زونا به طور کل بین 2 تا 6 هفته طول می کشد. برخی افراد تنها یک بار به زونا مبتلا می شوند، اما احتمال ابتلا به آن بیش از یک بار نیز وجود دارد. 

گرفتن حمام با آب سرد و یا استفاده از کمپرس آب سرد بر روی تاول ها، به تسکین خارش و کاهش درد کمک می کند. به علاوه کاهش میزان استرس در بهبود این بیماری بسیار موثر خواهد بود. 

در مورد داروهای جایگزین بیماری زونا با پزشک خود مشورت کنید. 

دو واکسن آبله مرغان (varicella) و زونا (varicella – zoster) برای پیشگیری از زونا استفاده می شوند. 
واکسن آبله مرغان
این واکسن (Varivax) به صورت ایمن سازی در دوران کودکی مورد استفاده قرار می گیرد و برای بزرگسالانی که هرگز به آبله مرغان مبتلا نشده اند، توصیه می شود. گرچه این واکسن تضمین نمی کند که شما به آبله مرغان مبتلا نخواهید شد، بلکه می تواند عوارض بیماری و شدت آن را کاهش دهد. 
واکسن زونا
سازمان غذا و دارو (FDA)، واکسن زونا را برای بزرگسالان 50 سال به بالا تایید کرده است. مانند واکسن آبله مرغان، این واکسن نیز عدم ابتلا به زونا را تضمین نمی کند، اما طول دوره و شدت بیماری را کاهش داده و خطر ابتلا به دردهای عصبی پس از زونا را نیز کم می کند. 
واکسن زونا فقط به عنوان استراتژی پیش گیری مورد استفاده قرار می گیرد و برای درمان مبتلایان این بیماری کاربردی ندارد. واکسن زونا در حقیقت دارای ویروس های زنده است و نباید به افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف تزریق شود. 
 

در مورد همراهی با بیماران مبتلا به زونا با پزشک مشورت کنید.