سردرد تنشي

بطور كلي سردرد تنشي درد خفيف تا متوسطي است كه در سر منتشر شده و اغلب دردي مانند درد، حين بستن هدبند دور سر را دارد. سردرد تنشي (سردرد از نوع تنشي) رايج ترين سردرد بشمار ميرود و هنوز علت آن بخوبي شناسايي نشده است.
جهت درمان سردرد تنشي درمان هاي مختلفي موجود است. اما مهمترين امر در اين زمينه پرورش عادات سالم و يافتن راه درماني موثر، بدون مصرف دارو يا مصرف داروي مناسب ميباشد.

علائم و نشانه هاي سردرد تنشي به شرح زير است:
-    درد خفيف اما رنج آور
-    احساس فشار در ناحيه پيشاني يا طرفين و پشت سر
-    حساسيت به لمس در ناحيه كاسه سر و عضلات شانه و گردن
سردرد تنشي به دو دسته اصلي اپيزوديك (دوره اي) و مزمن تقسيم ميشود.

سردرد تنشي اپيزوديك (دوره اي)
اين نوع سردرد ممكن است بين 30 دقيقه تا 1 هفته بطول بيانجامد. سردرد تنشي اپيزوديك بطور مكرر 15 روز در ماه و حداقل بمدت 3 ماه ادامه دارد.

سردرد تنشي مزمن
اين نوع سردرد تنشي ساعت ها بطول مي انجامد و ممكن است ادامه پيدا كند. اگر سردردتان در طول يكماه 15 روز يا بيشتر ادامه يابد و حداقل 3 ماه بطول بيانجامد، سردردتان، سردرد تنشي مزمن تلقي خواهد شد.

سردرد تنشي در مقايسه با ميگرن
تشخيص سردرد تنشي از ميگرن امر دشواريست. بعلاوه، چنانچه فردي به سردرد تنشي اپيزوديك مكرر مبتلا باشد، احتمال ميرود به ميگرن نيز دچار باشد.
برخلاف برخي از انواع ميگرن، سردرد تنشي معمولا با اختلالات بينايي، تهوع يا استفراغ همراه نميباشد. اگرچه فعاليت بدني معمولا درد ميگرن را تشديد ميكند، اما در سردرد تنشي درد را وخيم نميكند. در سردرد تنشي ممكن است حساسيت به نور و صدا افزايش يابد، اما علائم رايجي در اين بيماري محسوب نميشوند.

چنانچه سردرد تنشي زندگي تان را مختل سازد، يا جهت رفع سردرد مجبور به مصرف دارو بيش از 2 بار در هفته هستيد، حتما به پزشك مراجعه نماييد.
حتي درصورت داشتن سابقه در گذشته، شروع درد در ناحيه اي از سر و تغيير ناگهاني آن در نقطه ديگر به پزشك مراجعه كنيد. گاهي اوقات ممكن است بدليل وجود يك مشكل پزشكي جدي مانند تومور مغزي يا پارگي رگهاي خوني مغز (آنوريسم) باشد.

زمان مراجعه به اورژانس
در صورت بروز هريك از موارد زير فورا به اورژانس مراجعه نماييد:
-    سردرد شديد
-    سردرد همراه با تب، انقباض و سفتي گردن، گيجي، تشنج، دوبيني، ضعف، بيحسي يا مشكل تكلم 
-    سردرد پس از وارد آمدن آسيب به سر، به خصوص در موارديكه سردرد وخيم است

علت اصلي سردرد تنشي شناخته شده نميباشد. كارشناسان بر اين باور بودند كه سردرد تنشي از انقباضات عضلاني در ناحيه صورت، گردن و كاسه سر نشات ميگيرد و در نتيجه منجر به تشديد احساسات، تنش و استرس ميگردد. اما تحقيقات نشان داده است كه انقباضات عضلاني علت اين نوع سردرد نميباشد.
تحقيقات نظري رايج در اين زمينه، تشديد حساسيت به درد و امكان تشديد استرس در افراد مبتلا به سردرد تنشي را تاييد ميكند. شايع ترين نشانه در سردرد تنشي، افزايش حساسيت به لمس در عضلات ميباشد كه ممكن است بدليل دستگاه درد حساس باشد.

علت
شايع ترين علت گزارش شده درد سردرد هاي تنشي، استرس ميباشد.

عوامل تشديد كننده در سردرد تنشي عبارتند از:
-    مونث بودن. مطالعات نشان داده است كه تقريبا 90% از زنان و 70% از مردان در طول عمر خود سردرد تنشي را تجربه ميكنند.
-    ميانسال بودن. اگرچه افراد در هر سني مستعد ابتلا به اين مشكل مبتلا هستند اما بروز سردردهاي تنشي بيشتر در دهه چهارم عمر ظاهر ميشود.

از آنجاييكه سردرد تنشي مشكل بسيار رايجي محسوب ميگردد، ممكن است بر ميزان بهره وري كار و كيفيت كلي زندگي تاثيرات قابل توجهي بگذارد، بخصوص در صورتيكه اين سردردها از نوع مزمن باشند. سردردهاي مكرر ممكن است بشما اجازه شركت در فعاليتها را ندهد. ممكن است شما نياز داشته باشيد از محل كار به خانه بازگشته تا در خانه استراحت كنيد، يا در محل كار حاضر ميشويد، اما توانايي لازم جهت انجام امور را نداريد.

ممكن است حين مراجعه به پزشك خانوادگيتان، وي شما را به يك متخصص در درمان اختلالات دستگاه عصبي (متخصص مغز و اعصاب) ارجاع دهد.
شما ميتوانيد پيش از ملاقات با پزشك امور زير را انجام دهيد:
-    نوشتن هرگونه نشانه و علائمي كه تجربه ميكنيد (حتي غيرمرتبط با سردردتان)
-    نوشتن حالت هاي شخصي مهم از جمله استرس يا اتفاقات اخير زندگي
-    تهيه فهرست كاملي از داروها، ويتامين ها و مكمل هايي كه مصرف ميكنيد
-    نوشتن سوالاتي كه قرار است از پزشكتان بپرسيد
برخي از سوالاتي كه ميتوانيد با پزشكتان مطرح سازيد:
-    سردرد من از چه نوعي است؟
-    به چه آزمايشاتي نياز است؟
-    آيا اين بيماري موقتي است يا مزمن؟
-    درمانهاي موجود چيست؟ كداميك را توصيه ميكنيد؟
-    آيا درمان جايگزيني هم دارد؟
-    من مشكل ديگري هم دارم، چطور ميتوانم هردو بيماري را همزمان درمان كنم؟
-    آيا محدوديت هايي وجود دارد كه بايد از آنها پيروي كنم؟
-    آيا بايد به يك متخصص مراجعه كنم؟
-    آيا داروي جايگزيني وجود دارد؟
-    عوارض جانبي داروهاي تجويز چيست؟
-    آيا بروشور يا اطلاعاتي درباره داروهاي تجويز شده داريد؟ 
در صورت بروز هرگونه ابهام، در جهت طرح آن با پزشك ترديد به دل راه ندهيد.
پزشكتان ممكن است سوالات زير را از شما بپرسد:
-    از چه زماني علائم آغاز شد؟
-    آيا عواملي چون استرس يا گرسنگي بر آن اثر ميگذارد؟
-    آيا علائم مداوم هستند يا متناوب؟
-    شدت علائم تا چه حد است؟
-    چند وقت يكبار به سردرد مبتلا ميشويد؟
-    هر سردرد چه مدت طول ميكشد؟
-    چه چيزهايي علائم را بهبود ميبخشد؟
-    چه چيزهايي علائم را وخيم تر ميكند؟
در عين حال ميتوانيد تا زمان مراجعه به پزشك داروهاي مسكن بدون نياز به نسخه  مانند ايبوپروفن يا استامينوفن مصرف كرده تا موقتا درد را تسكين دهيد.
اطلاعات درباره چگونگي سردردتان را جمع آوري و يادداشت نموده. اين امر به پزشكتان در تشخيص نوع بيماري كمك خواهد كرد.
جهت نوشتن اطلاعات سردرد:
-    تاريخ شروع سردرد
-    مدت زمان سردرد
-    شدت درد
-    علل و عوامل 
-    علائم و نشانه ها
-    داروهاي مصرفي جهت تسكين درد

چنانچه از سردرد رنج ميبريد ممكن است پزشك از شما معاينات بدني و عصبي بعمل آورد و سپس با توجه به موارديكه در زير آمده نوع و علت سردردتان را تعيين كند:
شرح كامل درد
شما ميتوانيد توسط شرح كاملي از بيماري خود به پزشكتان در تشخيص بيماري كمك كنيد. شرح بيماري بايد شامل موارد زير باشد:
-    ويژگي هاي درد (مداوم، موقتي، خفيف، شديد يا تير كشنده)
-    شدت درد
-    محل درد

آزمايشات تصوير برداري
چنانچه سردردتان پيچيده وغيرعادي است، ممكن است پزشكتان جهت پي بردن به عوامل سردرد و يا وجود تومور آزمايشات تصويربرداري از مغز، شامل موارد زير را توصيه نمايد:
-    توموگرافي كامپيوتري (CT). سي تي اسكن يك روش تصويربرداري تشخيصي با استفاده از يك سري اشعه ايكس ميباشد كه امكان بررسي جامع از مغز را فراهم مي آورد.
-    تصويربرداري رزونانس مغناطيسي (MRI). اسكن MRI تركيبي از ميدان مغناطيسي، امواج راديويي و تكنولوژي كامپيوتري جهت توليد تصاوير واضح ميباشد

برخي افراد مبتلا به سردرد تنشي بدون مراجعه به پزشك نسبت به خود درماني مبادرت مي ورزند. متاسفانه در واقع مصرف مكرر داروهاي بدون نسخه منجربه تشديد سردردها ميگردد.
انواع مختلفي از داروهاي بدون نسخه و تجويز شده توسط پزشكان در دسترس ميباشد:
-    مسكن. معمولا داروهاي بدون نسخه در خط اول درمان سردرد قرار دارند. اين داروها عبارتند از آسپرين، ايبوپروفن و ناپروكسن. داروهاي تجويز شده توسط پزشك شامل ناپروكسن، ايندومتاسين و كتورولاك ميباشد.
-    داروهاي تركيبي. آسپرين يا استامينوفن يا هردو اغلب با كافئين تركيب ميشوند. تركيب داروها اصولا تاثير بيشتري نسبت به مصرف يك داروي انفرادي خواهد داشت.
-    تريپتان ها و داروهاي مخدر. هر دوي اين داروها در تسكين درد افراديكه هم به سردرد تنشي اپيزوديك و هم به ميگرن دچار ميشوند موثر است. داروهاي آرامبخش و مسكن هاي مخدر اغلب بدليل عوارض جانبي و خطر وابستگي به آنها، كمتر مورد استفاده قرار ميگيرند.

داروهاي پيشگير
در اغلب موارديكه فرد به سردردهاي مكرر و مزمن دچار است، ممكن است پزشك جهت كاهش شدت و دفعات حملات داروهايي را تجويز نمايد. اين داروهاي پيشگير به شرح زير ميباشند:
-    داروهاي ضد افسردگي
-    داروهاي ضد افسردگي سه حلقه اي
-    داروهاي ضد تشنج و شل كننده هاي عضلاني

شايد تنها چيزيكه جهت تسكين سردرد تنشي نياز باشد استراحت كردن، استفاده از كيسه يخ يا يك حمام آب داغ طولاني باشد. بغير از مصرف دارو، روش هاي مختلف و متعددي ميتواند در كاهش شدت و دفعات سردرد كمك كند. در زير به تعدادي از اين روش ها اشاره شده است:
-    كنترل سطح استرس
-    استفاده از كيسه يخ يا آب گرم
-    حفظ وضعيت صحيح بدن در حالت هاي مختلف

ممكن درمان هاي غير متعارف زير نيز در كاهش سردردهاس تنشي موثر باشد:
-    طب سوزني. اين روش ممكن است بطور موقتي سردرد را تسكين دهد. گاهي پزشك جهت كاهش درد اين پيشنهاد را ميدهد. بهتر است اين كار توسط يك پزشك طب سوزني داراي مجوز انجام شود.
-    ماساژ. اين روش ميتواند به كاهش تنش و استرس كمك كند. اين روش بويژه براي تسكين ماهيچه هاي منقبض و حساس پشت سر، گردن و شانه موثر است.
-    تنفس عميق، بيوفيدبك و رفتار درماني. در اين روش درمانهاي آرامش بخش متعددي جهت مقابله با سردرد تنشي موجود است.

علاوه بر ورزش منظم، تكنيك هايي مانند تمرين هاي بيوفيدبك و ريلكسيشن ميتواند به كاهش استرس كمك كند. ميتوانيد در تكنيك هاي مديريت استرس از داروهاي موثري استفاده نماييد. علاوه بر اين، سالم زندگي كردن در پيشگيري از سردرد بسيار مفيد خواهد بود:
-    خواب كافي نه بيش از حد
-    استعمال نكردن سيگار
-    بطور منظم تمرين كردن
-    در وعده هاي متعادل بطور منظم غذا خوردن 
-    نوشيدن مقدار زياد آب
-    مصرف نكردن الكل، كافئين و شكر

زندگي با دردهاي مزمن بسيار دشوار است. دردهاي مزمن شما را مضطرب و افسرده ميسازد و روابط، بهره وري و كيفيت زندگيان را تحت تاثير قرار ميدهد. 
برخي پيشنهادات:
-    مشورت با يك مشاور يا درمانگر
-    پيوستن به يك گروه پشتيباني و اخذ اطلاعات درباره بيماري از اعضاي گروه