اسهال مسافرتي

اسهال مسافرتي يكي از اختلالات دستگاه گوارش محسوب ميشود كه معمولا منجربه شل شدن مدفوع و درد شكم ميگردد. اين بيماري در اثر خوردن مواد غذايي آلوده يا نوشيدن آب آلوده بوجود مي آيد. خوشبختانه اسهال مسافرتي در اغلب موارد جدي نميباشد و تنها وضعيت ناخوشايندي را در پي دارد.
هنگام بازديد از مكاني كه از لحاظ اقليمي، شرايط اجتماعي يا استانداردهاي بهداشتي با محل زندگيتان تفاوت دارد، امكان ابتلا به اسهال مسافرتي نيز افزايش ميابد.
توجه و مراقبت در خوردن و آشاميدن حين سفر، خطر ابتلا به اسهال مسافرتي را كاهش ميدهد. چنانچه حين سفر به اسهال مسافرتي دچار شويد، مشكلتان بدون درمان خاصي برطرف خواهد شد. با اين حال بهتر است حين سفر، داروهاي تائيد شده از جانب پزشك را همراه داشته باشيد.
 

اسهال مسافرتي معمولا بصورت ناگهاني حين سفر بروز ميابد و پس از مدت كوتاهي بهبود ميابد. اين بيماري در اغلب موارد، بدون نياز به درمان، در عرض 1 الي 2 روز رو به بهبودي ميگذارد و پس از گذشت 1 هفته كاملا برطرف ميشود.
شايعترين علائم و نشانه هاي اسهال مسافرتي عبارتند از:
-    مدفوع كردن شل بيش از 3 مرتبه در روز (شروع ناگهاني)
-    نياز فوري براي اجابت مزاج
-    تهوع
-    استفراغ
-    تب
در برخي موارد فرد دچار دهيدراسيون (كم آبي بدن) متوسط تا شديد، استفراغ مداوم، تب بالا، مدفوع خوني و درد شديد شكم يا معقد ميشود. چنانچه اين علائم و اسهال بيش از چند روز ادامه يافت، به پزشك مراجعه كنيد.

در اغلب موارد اسهال مسافرتي طي گذشت چند روز، خودبخود برطرف ميگردد. چنانچه بغير از باكتري، اورگانيزم هاي ديگر نيز شيوع يابد، ممكن است علائم و نشانه ها مدت بيشتر بطول بيانجامند. در چنين مواردي بهتر است به پزشك مراجعه كنيد و داروهايي را كه وي برايتان تجويز مينمايد مصرف كنيد.
چنانچه دچار كم آبي شديد، استفراغ مداوم، مدفوع خوني يا تب بالا شديد يا علائم بيش از چند روز برطرف نشد، فورا به پزشك مراجعه كنيد. چنانچه به كشور ديگري سفر كرده ايد، بهتر است در اين شرايط به سفارت يا كنسولگري كشور خودتان مراجعه كنيد تا به راحتي بتوانيد با يك متخصص كه به زبان شما صحبت ميكند، مشورت كنيد.
بطور ويژه نسبت به اسهال مسافرتي كودكان محتاط باشيد، زيرا اين بيماري در كودكان در مدت زمان كوتاهي منجربه كم آبي شديد ميشود. چنانچه كودكتان بيحال است و داراي علائم زير ميباشد فورا او را به يك مركز درماني منتقل كنيد:
-    استفراغ مداوم
-    مدفوع خوني يا اسهال شديد
-    تب بالاي 39 درجه
-    خشكي دهان يا گريه بدون اشك
-    بيحالي، چرت و خواب آلودگي غير معمول
-    كاهش حجم ادرار (مانند كمتر خيس شدن پوشك نوزاد)

ممكن است اسهال مسافرتي در اثر استرس ناشي از سفر يا تغيير رژيم غذايي بوجود آيد. اما در اكثر موارد يك عامل عفوني منجربه بروز اسهال مسافرتي ميگردد.
معمولا پس از مصرف غذا يا آب آلوده به موجودات زنده موجود در مدفوع، اسهال مسافرتي بروز ميابد. اين موجودات زنده شامل باكتري هاي مختلف، ويروس ها و انگل ها ميباشند كه وارد دستگاه گوارش شده و بر مكانيسم هاي دفاعي چيره ميشوند، و در نتيجه منجربه بروز علائم و نشانه هاي اسهال مسافرتي ميگردند.
شايعترين عامل اسهال مسافرتي، باكتري و سم روده اي ايشريكيا كولي (ETEC) است. اين باكتري ها به پوشش روده ميچسبند و سمي را منتشر ميسازند كه منجربه اسهال و درد شكم ميشود.
اما علت اينكه خود بوميان آن محل يا كشور در معرض ابتلا به اين بيماري قرار ندارند اين است كه بدنشان به وجود باكتري عادت كرده و نسبت به شيوع آن مصون شده اند.
 

هرساله ميليونها مسافر بين المللي به اسهال مسافرتي مبتلا ميشوند. مقاصد مخاطره انگيز در ابتلا به اسهال مسافرتي، بسياري از مناطق آمريكاي جنوبي و مركزي، مكزيك، آفريقا، خاورميانه و بسياري از مناطق آسيا بشمار ميروند.
سفر به شرق اروپا و جزاير كارائيب از جمله مناطق مخاطره انگيز در اين زمينه محسوب ميشوند. اما خطر ابتلا به اين بيماري در شمال و غرب اروپا، ژاپن، كانادا، استراليا، نيوزلند و ايالات متحده بسيار كم است.
گروه هاي خاصي از مردم بيشتر در معرض ابتلا به اسهال مسافرتي قرار دارند. اين گروه ها عبارتند از:
-    جوانان
-    افراد داراي سيستم ايمني ضعيف
-    افراد مبتلا به ديابت يا بيماري التهابي روده
-    افراديكه داروهاي مسدود كننده اسيد يا آنتي اسيد مصرف ميكنند
-    افراديكه در فصول خاصي سفر ميكنند
 

از آنجاييكه در طول ابتلا به اسهال مسافرتي، مايعات، املاح و مواد حياتي فراواني از دست ميرود، ممكن است مشكل دهيدراسيون (كم آبي بدن) به خصوص در سالمندان، كودكان و افراد داراي سيستم ايمني ضعيف بروز يابد كه اين وضعيت بسيار خطرناك است.
كاهش شديد مايعات ناشي از اسهال ميتواند سبب بروز عوارض جدي از جمله آسيب به ارگان ها، شوك و كما گردد. علائم و نشانه هاي كم آبي شامل خشكي شديد دهان، تشنگي شديد، كاهش دفع ادرار، ادرار نكردن و ضعف شديد ميباشد. 
 

چنانچه از اسهال شديد كه بيش از چند روز طول كشيده است، يا اسهال خوني رنج ميبريد به يك پزشك مراجعه كنيد. چنانچه به كشور ديگري سفر كرده ايد، بهتر است در اين شرايط به سفارت يا كنسولگري كشور خودتان مراجعه كنيد تا به راحتي بتوانيد با يك متخصص كه به زبان شما صحبت ميكند مشورت كنيد. از علائم ديگري كه در صورت بروز بايد به پزشك مراجعه كنيد، ميتوان به تب بالاي 39 درجه، استفراغ مداوم، علائم كم آبي شديد، گرفتگي عضلات، كاهش دفعات ادرار و خستگي اشاره كرد.
چنانچه در صورت بازگشت از سفر همچنان از اسهال مسافرتي رنج ميبريد، جهت تشخيص و درمان به پزشك مراجعه كنيد.
در اينجا براي كمك به شما به برخي اطلاعات اشاره شده است.

اطلاعاتي كه بايد از قبل جمع آوري شوند
-    دستورالعمل هاي پيش از ملاقات با پزشك. پيش از مراجعه به پزشك روش هاي خود درماني را بررسي كنيد.
-    سابقه علائم. همه علائم و نشانه هايي را كه تجربه كرده ايد به همراه مدتشان يادداشت كنيد.
-    سابقه پزشكي. فهرستي از اطلاعات پزشكي مهم از جمله بيماري ها، داروها، ويتامين ها و مكمل هايتان تهيه كنيد.
-    سوالاتي كه از پزشك ميپرسيد. از قبل سوالاتي را كه قرار است از پزشكتان بپرسيد، يادداشت كنيد.

سوالاتي كه توصيه ميشود حين مراجعه به پزشك از وي بپرسيد به شرح زير است:
-    چه چيزي سبب بروز علائم شده است؟
-    آيا علت احتمال ديگري براي بروز علائم وجود دارد؟
-    چه آزمايشاتي لازم است؟
-    چه روش درماني را توصيه ميكنيد؟
-    آيا ممكن است داروها داراي عوارض جانبي باشند؟
-    من به بيماري ديگري نيز مبتلا هستم. چطور ميتوانم در آن واحد هر دو بيماري را درمان كنم؟
-    امن ترين راه جهت مصرف آب كدام است؟
-    چه محدوديت هايي را در رژيم غذايي بايد دنبال كنم؟ و براي چه مدت؟
-    پس از شروع درمان، چقدر طول ميكشد تا بهبودي حاصل شود؟
-    آيا اين بيماري مسري است؟ چگونه ميتوانم خطر ابتلا به بيماري را در ديگران كاهش دهم؟
-    چگونه ميتوانم خطر ابتلا به اين بيماري را در آينده كاهش دهم؟

بعلاوه ميتوانيد سوالات ديگري را كه خودتان آماده كرده ايد از پزشكتان بپرسيد.

انتظارات شما از پزشك
ممكن است پزشكتان سوالات متععدي از شما بپرسد. آمادگي براي پاسخ به اين سوالات نوعي بهره برداري از زمان در مراجعه به پزشك تلقي ميشود. ممكن است پزشك سوالات زير را از شما بپرسد:
-    علائم و نشانه هايتان چيست؟
-    اولين بار چه زماني علائم بروز يافت؟
-    آيا اخيرا به سفر رفته ايد؟
-    به كجا سفر كرده ايد؟
-    آيا علائمتان كمتر شده يا وخيم تر شده است؟
-    آيا در مدفوعتان متوجه وجود خون شده ايد؟
-    آيا به علائم كم آبي هم دچار شده ايد؟
-    چه درمانهايي را تابحال امتحان كرده ايد؟
-    آيا باردار هستيد؟
-    آيا به بيماري ديگري نيز مبتلا هستيد؟
 

از آنجاييكه اسهال مسافرتي خودبخود بهبود ميابد، به مداخله پزشكي نيازي نميباشد. مهمترين مساله در بروز چنين امري، مصرف مايعات سالم و مطمئن (آب و آبميوه هاي نگهداري شده در بطري و قوطي) ميباشد. چنانچه بهبودي حاصل نشد، ميتوانيد جهت تخفيف علائم، داروهاي زير را مصرف نماييد.
-    عوامل ضد تحرك. اين عوامل شامل لوپراميد و داروهاي محتوي ديفنوكسيلات ميباشد. اما براي سالمندان، كودكان و زنان باردار توصيه نميشود.
-    بيسموت ساب ساليسيلات (پپتو بيسمول). اين دارو را ميتوانيد بدون نسخه تهيه كنيد. اين دارو تعداد دفعات مدفوع را كاهش ميدهد و دوره بيماري را كوتاه تر ميسازد. اما براي كودكان و زنان باردار و افراديكه به مصرف آسپرين حساسيت دارند توصيه نميشود.
-    آنتي بيوتيك ها. چنانچه در يكروز بيش از 4 مرتبه مدفوع شل داشتيد يا با علائم شديدي چون تب يا خون و چرك يا موكوس موجود در مدفوع همراه بود، پزشك مصرف يك دوره آنتي بيوتيك را تجويز خواهد نمود.
پيش از رفتن به مسافرت در خصوص داروهاي مناسب در زمينه اسهال با پزشكتان مشورت كنيد تا در طول سفر نيازي به خريد داروهاي اسهال نباشد. برخي از داروهاي موجود در كشورهاي ديگر مطمئن و امن نميباشند. حتي در ايالات متحده برخي از اين داروها ممنوع ميباشند.

پيشگيري از دهيدراسيون (كم آبي بدن)
سعي كنيد در طول سفر مايعات فراوان بنوشيد. محلول خوراكي ORS بهترين جايگزين براي مايعات از دست رفته بشمار ميرود. چنانچه چنين محصولي در دسترس نميباشد، در مواقع ضروري ميتوانيد با مخلوط كردن مواد زير، يك محلول آبرساني بسازيد:
-    نصف قاشق چايخوري نمك
-    نصف قاشق چايخوري جوش شيرين
-    4 قاشق غذاخوري شكر
-    1 ليتر آب آشاميدني سالم
 

چنانچه در طول سفر به اسهال مسافرتي مبتلا شديد، از مصرف كافئين و فرآورده هاي لبني خودداري نماييد. اين مواد، علائم بيماري را افزايش ميدهند يا سبب از دست رفتن مايعات بيشتري ميگردند. در عوض سعي كنيد مايعات بيشتري بنوشيد. 
از بطري هاي آب معدني، كمپوت هاي ميوه، چاي كمرنگ، سوپ رقيق، نوشابه بدون كافئين و نوشيدني هاي ورزشي استفاده كنيد تا مايعات و مواد معدني از دست رفته بدن جبران شود. براي اينكه اسهال بهبود يابد، سعي كنيد يك رژيم كربوهيدراتي ساده (بيسكوئيت شور، غلات شيرين، موز، پوره سيب، نان برشته يا تست، برنج، سيب زميني و نودل) را دنبال كنيد.
 

نكات تغذيه اي
قانون كلي هنگام سفر به كشور ديگر اين است: مواد غذايي را بجوشانيد، بپزيد، پوست بگيريد يا از خوردن آن صرف نظر كنيد. اين چند نكته را جهت كاهش خطر بيمار شدن بخاطر داشته باشيد:
-    مواد غذايي را از فروشندگان دوره گرد خريداري نكنيد.
-    از مصرف شير و فرآورده هاي لبني پاستوريزه نشده مانند بستني خودداري نماييد.
-    از مصرف گوشت، ماهي و صدف خام يا نيم پز اجتناب كنيد.
-    از نگهداري مواد غذايي مانند سس در درماي اتاق بپرهيزيد.
-    غذايي را مصرف كنيد كه بخوبي پخته و بصورت گرم سرو شده باشد.
-    ميوه و سبزيجاتي را مصرف كنيد كه قابل پوست گرفتن باشند (مانند موز، پرتقال و آووكادو) و از مصرف انواع سالاد و ميوه هاي غير قابل پوست گرفتن مانند انگور و انواع توت ها خودداري كنيد.
-    بخاطر داشته باشيد كه الكل موجود در مشروبات الكلي، شما را در مقابل آب و يخ آلوده مصون نميسازد.

دنبال كردن نكات زير
در اينجا فهرستي از روش هاي مختلف جهت كاهش خطر ابتلا به اسهال مسافرتي آمده است:
-    پيش از استفاده، از تميز و خشك بودن ظروف اطمينان حاصل كنيد.
-    هميشه دستان خود را قبل از صرف غذا بشوييد. در صورتيكه شرايط براي شستشوي دست فراهم نميباشد، از يك ضد عفوني كننده الكلي، با حداقل 60% الكل، استفاده نماييد.
-    بدنبال مواد غذايي باشيد كه تماس كمتري با دست دارند.
-    مانع فرو بردن دست كودكان در دهانشان شويد.
-    از آب آشاميدني جهت نوشيدن و مسواك زدن استفاده نماييد.

ساير اقدامات پيشگيرانه
بطور كلي كارشناسان بهداشت و سلامت عمومي، مصرف آنتي بيوتيك را در پيشگيري از اسهال مسافرتي توصيه نميكنند، زيرا اين امر به رشد و نمو باكتري هاي مقاوم به آنتي بيوتيك كمك ميكند.
آنتي بيوتيك ها بدن را در مقابل ويروس ها و انگل ها محافظت نميكند و به مسافران احساس امنيت كاذبي را القا ميكنند. مصرف آنتي بيوتيك ها همچنين بروز عوارض جانبي ناخوشايندي چون خارش پوست، حساسيت پوست نسبت به نور خورشيد و عفونت قارچي واژن را افزايش ميدهد.
برخي پزشكان جهت اقدام پيشگيرانه، مصرف پپتو بيسمول را پيشنهاد ميكنند. با اين حال اين دارو را بيش از 3 هفته مصرف ننماييد.  چنانچه به مصرف آسپرين حساسيت داريد، باردار هستيد يا داروي ضد انعقادي ديگري مصرف ميكنيد، به هيچ وجه اين دارو را مصرف نكنيد.
عوارض جانبي بيخطر پپتو بيسمول شامل سفيد شدن زبان و سياه شدن مدفوع ميباشد. در برخي موارد مصرف اين دارو به ندرت سبب بروز يبوست، تهوع، وز وز و زنگ زدن گوش ميگردد.