فيبروئيد رحم (فيبروم رحم)

فيبروئيد يا فيبروم رحم به رشد توده هاي غير سرطاني در رحم اطلاق ميگردد كه اغلب در طول سال هاي باروري ظاهر ميگردند. نام ديگر فيبروئيد رحم، "ليوميوما" يا "ميوما" ميباشد. فيبروئيد رحم هيچ ارتباطي با خطر ابتلا به سرطان ندارد و تقريبا هيچگاه منجربه سرطان نميگردد. 
فيبروئيد رحم از بافت عضلاني نرم رحم (ميومتر) بوجود آمده است. يك سلول به تنهايي بارها تقسيم ميشود و در نهايت يك توده لاستيك مانند سفت را تشكيل ميدهد كه از بافت اطراف مجزاست. الگوهاي رشد فيبروئيدهاي رحم متفاوت است (يا سريع رشد ميكنند، يا كند و يا در يك اندازه باقي ميمانند). برخي از فيبروئيدها از طريق جهش رشد و برخي ديگر به خودي خود كوچك ميشوند. بسياري از فيبروئيد هايي كه در طول بارداري پديدار ميگردند، پس از بارداري با برگشتن رحم به اندازه نرمال، ناپديد ميشوند.
اندازه فيبروئيد ها با چشم انسان قابل رويت نميباشد. در موارد بسيار شديد، رحم تا حدي منبسط ميگردد كه به قفسه صدري ميرسد.
با وجوديكه از هر 4 زن 3 نفر به فيبروئيد رحم مبتلا هستند، اما بسياري از آنها از اين موضوع بي اطلاع هستند، زيرا در اين گونه افراد اغلب هيچ نشانه اي وجود ندارد. اصولا پزشك با معاينه لگني يا سونوگرافي قادر به تشخيص فيبروئيد رحم خواهد بود.
 

شايع ترين علائم فيبروئيد رحم عبارتند از:
-    خونريزي قاعدگي شديد
-    دوره هاي طولاني مدت قاعدگي (7 روز يا بيشتر)
-    درد و فشار لگن
-    تكرر ادرار
-    مشكل در دفع ادرار
-    يبوست
-    كمر درد يا پا درد

محل، اندازه و تعداد فيبروئيد ها بر علائم و نشانه هاي فيبروئيد رحم تاثير ميگذارند:
-    فیبروئید ساب موکوزال(Submucosal)؛ این نوع فیبروم ها در دیواره داخلی رحم رشد می کنند و منجر به خونریزی های شدید قاعدگی می شوند.
-    فیبروئید ساب سروزال (subserosul)؛ این نوع فیبروئید ها در دیواره خارجی رحم رشد می کنند و اگر بر مثانه فشار وارد کنند، می توانند سبب بروز ناراحتی هایی در ادرار کردن شوند .
-    فیبروئید اینترا مورال (intramural)؛ این نوع از فیبروئید ها در دیواره رحم تشکیل می شود و معمولا تا زمانی که اندازه آنها بزرگ نشده است، مشکل خاصی را برای فرد مبتلا ایجاد نمی کنند و بی درد سر می باشند.
 

در صورت رويت موارد زير به پزشك مراجعه كنيد:
-    درد لگني كه برطرف نميشود
-    قاعدگي دردناك با خونريزي بيش از حد
-    لكه بيني يا خونريزي بين دوره ها قاعدگي
-    درد مداوم حين مقاربت
-    بزرگ شدن رحم و شكم
-    مشكل در دفع ادرار

پزشكان هنوز علت اصلي فيبروئيد رحم را به درستي نميدانند، اما عوامل موثر در اين بيماري عبارتند از:
-    تغييرات ژنتيكي؛ بسياري از فيبروئيدها با خود تغييرات ژنتيكي به همراه دارند كه با سلول هاي يك رحم سالم متفاوت است. 
-    هورمون ها ؛ استروژن و پروژسترون دو هورموني هستند كه در طول هر چرخه قاعدگي سبب تحريك رشد پوشش داخلي رحم شده و آنرا براي بارداري آماده ميسازد. در اين شرايط امكان رشد فيبروئيدها وجود دارد.
-    ساير فاكتورهاي رشد؛ موادي كه جهت حفظ و بقاي بافت به بدن كمك ميكنند، مانند فاكتور رشد شبه انسولين، ممكن است بر رشد فيبروئيدها تاثير گذار باشند.
 

چندين عامل تشديده كننده در بروز فيبروئيد رحم وجود دارد. اين عوامل عبارتند از:
-    وراثت
-    نژاد (زنان سياهپوست بيشتر مستعد ابتلا به فيبروئيد رحم هستند)
-    ساير عوامل مانند آغاز قاعدگي در سنين پايين، مصرف گوشت قرمز بيش از ميوه و سبزيجات و مصرف مشروبات الكلي
 

اگرچه فيبروئيدهاي رحم معمولا خطرناك نيستند، اما ميتوانند منجربه بروز نگراني يا ابتلا به عوارضي چون كم خوني شوند.

بارداري و فيبروئيد
معمولا فيبروئيد خلالي در بارداري وارد نميسازد. با اين حال ممكن است فيبروئيد منجربه ناباروري يا سقط جنين گردد. فيبروئيدهاي زير مخاطي ممكن است از القا و رشد جنين جلوگيري نمايند. در چنين مواردي پزشكان اغلب پيش از اقدام بارداري، فيبروئيدها را از بين ميبرند.
 

ممكن است پس از مراجعه به پزشك، وي شما را به يك متخصص زنان ارجاع دهد.

آنچه ميتوان انجام داد
پيش از مراجعه اقدامات زير را انجام دهيد:
-    يادداشت كردن علائم مرتبط و غير مرتبط
-    تهيه فهرستي از اطلاعات پزشكي مانند بيماري ها، داروها، مكمل ها يا ويتامين هاي مصرفي
-    به همراه بردن يكي از دوستان يا آشنايان جهت يادآوري اطلاعات
-    به همراه بردن يم دفترچه يادداشت جهت يادداشت اطلاعات
-    يادداشت كردن سوالاتي كه تصميم داريد از پزشك بپرسيد

برخي از سوالاتي كه در اين زمينه ميتوانيد از پزشك بپرسيد عبارتند از:
-    چه تعداد فيبروئيد دارم؟ آيا بزرگ هستند؟
-    آيا فيبروئيدها داخل رحم است يا خارج؟
-    چه آزمايشاتي لازم است؟
-    چه داروهايي جهت درمان فيبروئيد رحم لازم است؟
-    چه پيامدهايي در پي دارد؟
-    تحت چه شرايطي عمل جراحي را توصيه ميكنيد؟
-    آيا پيش از جراحي به داروي خاصي نياز است؟
-    آيا اين فيبروئيدها بر بارداري من تاثير ميگذارند؟
-    آيا ميتوانم با درمان فيبروئيد رحم باردار شوم؟
-    چه درمان هاي جايگزيني وجود دارد؟

انتظارات شما از پزشك
به احتمال زياد پزشك سوالات زير را از شما خواهد پرسيد:
-    چند وقت يكبار اين علائم را تجربه ميكنيد؟
-    چه مدت است اين علائم را تجربه ميكنيد؟
-    آيا اين علائم به سيكل قاعدگيتان مربوط است؟
-    آيا چيزي آنرا بهتر يا برتر ميكند؟
-    آيا سابقه خانوادگي داريد؟
 

اغلب با معاينه لگن ميتوان فيبروئيد رحم را تشخيص داد. چنانچه پزشك علائم فيبروئيد رحم را رويت كند، آزمايشات زير را توصيه خواهد كرد:
-    سونوگرافي
-    تست هاي آزمايشگاهي

آزمايشات تصويربرداري
چنانچه سونوگرافي كمكي به تشخيص پزشك نكند، پزشك آزمايشات تصويربرداري زير را توصيه خواهد كرد:
-    تصويربرداري رزونانس مغناطيسي (ام آر آي)
-    هيستروسونوگرافي 
-    هيستروسالپنگوگرافي (عكس رنگي رحم)
-    هيستروسكوپي

معمولاً اولين روش درماني است كه هنگام شروع يا تشديد علائم انجام مي‌شود و ممكن است شامل درمان با داروي ضد التهاب غير استروئيدي (NSAID) از قبيل مورتين يا ناپروسين، قرصهاي ضد بارداري يا عامل پروژستيني باشد. چنانچه اينها در كنترل علائم بي‌اثر باشند تصميم ‌براي ادامه‌ي‌ درمان به سن بيمار، بزرگي فيبرومها، چگونگي ميل زن به بارداري در آينده بستگي دارد. درمان ديگري كه ممكن است در شرايط مطمئن استفاده شود اگونيست هورمون آزاد كننده گنادوتروپين (GNRH) است. اين دسته از داروها توليد هورمونهاي استروژن توسط تخمدان را بلوك مي‌كنند. شايعترين اگونيست GNRH مصرفي درآمريكا لاپرون است كه به صورت تزريق 1 بار در ماه يا هر 3 ماه يك بار تجويز مي‌شود. اين داروها تراز استروژن را كاهش مي‌دهند و از آنجايي كه رشد فيبرومها وابسته به استروژن است اگونيست‌هاي GNRH رشد آنها را متوقف و يا حتي معكوس مي‌كنند. اين داروها ممكن است در بعضي از بيماران علائم شبيه منوپوز (احساس گرگرفتگي و تغييرات خلقي) ايجاد كنند. اين نشانه‌ها را مي‌توان با دوزهاي كم استروژن كنترل نمود. از اثرات جانبي بالقوه مهم اين داروها كاهش تراكم استخوان است كه ممكن است باعث استئوپوروز در مصرف دراز مدت بشود به همين دليل استفاده از اين داروها معمولاً به 6 ماه محدود مي‌شود. متأسفانه فيبرومها معمولاً بعد از اتمام درمان اگونيست‌هاي GNRH دوباره رشد مي‌كنند. بررسي‌هايي در دست انجام است كه به ارزيابي استفاده‌ي متناوب از لاپرون و داروهاي مشابه، يا درمان تركيبي اين گروه براي كنترل دراز مدت علائم بدون ايجاد عوارض استخواني مي‌پردازد.

در برخي از وبسايت ها و مجلات سلامتي در خصوص درمان هاي جايگزين، مانند توصيه يك رژيم غذايي خاص، آنزيم ها، هورمون ها يا درمان هاي خانگي بخوبي توضيح داده شده است. اما تا كنون هيچ شواهد علمي مبني بر تاييد و اثربخشي اين روش هاي ارائه شده وجود ندارد.

عليرغم مطالعاتي كه محققان در خصوص تومورهاي فيبروئيدي انجام ميدهند، هيچ شواهد علمي مبني بر روش هاي پيشگيري از فيبروئيد رحم وجود ندارد.