خشكي واژن

خشكي واژن مشكل شايعي در بين زنان، در طول و پيش از يائسگي محسوب ميشود. با اين حال عدم وجود روان كننده كافي در واژن ميتواند در هر سني رخ دهد. خشكي واژن بيانگر تحليل رفتن واژن (واژينيت آتروفيك: كوچك شدن و التهاب ديواره هاي واژن بدليل كاهش استروژن) است. 
بطور طبيعي لايه باريكي از رطوبت، ديواره هاي واژن را مي پوشاند و هنگاميكه زنان از لحاظ جنسي تحريك شوند، خون بيشتري در اندام هاي لگني به جريان درمي آيد و در نتيجه مايعات روان كننده بيشتري در واژن ايجاد خواهد شد. اما تغييرات هورموني مرتبط با چرخه قاعدگي، بالا رفتن سن، يائسگي، زايمان و شيردهي از قوام و مقدار اين رطوبت ميكاهد.
 

شايع ترين علائم خشكي واژن عبارتند از:
-    خارش يا سوزش اطراف دهانه واژن و بخش زيرين واژن
-    درد
-    درد يا خونريزي خفيف حين مقاربت
-    تكرر ادرار
-    عفونت هاي مكرر ادراري
 

بسياري از زنان به خشكي واژن مبتلا ميشوند، اما تا آن حد شديد نيست كه به پزشك مراجعه كنند. چنانچه خشكي واژن، سبك زندگي و بخصوص برقراري رابطه زناشويي را تحت تاثير داده و مختل سازد، حتما بايد به پزشك مراجعه شود.

مشكلات مرتبط با خشكي واژن عبارتند از:

كاهش سطح استروژن
كاهش سطح هورمون استروژن علت اصلي خشكي واژن ميباشد. اين هورمون زنانه به بافت واژن كمك ميكند تا با حفظ روان كننده واژن، سالم بماند. اين هورمون، ديوار دفاعي طبيعي در برابر عفونت هاي واژن و دستگاه ادراري محسوب ميشود. اما هنگاميكه سطح استروژن كاهش ميابد، اين ديوار دفاعي منجربه كوچك شدن، كم شدن حالت ارتجاعي، نازك شدن ديواره واژن، و افزايش خطر ابتلا به عفونت دستگاه ادراري ميگردد.

سطح استروژن به دليل زير كاهش ميابد:
-    يائسگي يا دوران پيش از يائسگي
-    زايمان
-    شيردهي
-    تاثيرات ناشي از درمان سرطان مانند پرتو درماني، هورمون درماني و شيمي درماني بر تخمدان
-    جراحي تخمدان
-    اختلالات ايمني
-    استعمال سيگار

داروها
برخي از داروهاي آلرژي و سرماخوردگي محتوي ضد احتقان، رطوبت بسياري از اندام هاي بدن از جمله واژن را كاهش ميدهد. داروهاي ضد استروژن كه در درمان سرطان سينه استفاده ميشوند، نيز منجربه خشكي واژن ميگردند.

سندرم شوگرن
در بيماري خود ايمني شوگرن، دستگاه ايمني به بافت هاي سالم حمله ميكند، علاوه بر اين منجربه خشكي دهان و چشم و همچنين واژن نيز ميگردد.

شست و شوي واژنينال
فرآيند پاكسازي واژن با شوينده هاي واژينال، تعادل طبيعي شيميايي واژن را مختل ميسازد و منجربه التهاب واژن (واژينيت) ميگردد. اين فرآيند همچنين سبب بروز خشكي واژن ميگردد.

ممكن است پس از مراجعه، پزشك شما را به يك متخصص زنان ارجاع دهد.

آنچه ميتوان انجام داد
-    پرسش در خصوص محدود كردن رژيم غذايي يا مصرف مايعات جهت انجام آزمايش هاي لازم
-    تهيه فهرستي از علائم مرتبط و غير مرتبط
-    تهيه ليستي از اطلاعات مهم پزشكي مانند داروهاي مصرفي
-    يادداشت سوالاتي كه تصميم داريد از پزشك بپرسيد

برخي از سوالاتي كه در اين زمينه ميتوانيد از پزشك بپرسيد عبارتند از:
-    چه چيز سبب بروز اين علائم شده است؟
-    آيا علل احتمالي ديگري نيز وجود دارد؟
-    چه آزمايشاتي لازم است؟
-    آيا اين بيماري موقتي يا دائمي است؟
-    در چه درمان هايي موجود است؟
-    آيا براي اين درمان جايگزيني هم وجود دارد؟

انتظارات شما از پزشك
به احتمال زياد پزشك سوالات زير را از شما خواهد پرسيد:
-    چند وقت يكبار اين علائم را تجربه ميكنيد؟
-    چه مدت است اين علائم را تجربه ميكنيد؟
-    آيا اين علائم به سيكل قاعدگيتان مربوط است؟
-    اين علائم تا چه حد آزارتان ميدهد؟
-    آيا از لحاظ جنسي فعال هستيد؟
-    آيا اين بيماري تاثيري بر روابط زناشوييتان دارد؟
-    آيا از صابون هاي معطر در حمام استفاده ميكنيد؟
-    آيا از شوينده هاي واژينال يا اسپري هاي بهداشتي زنان استفاده ميكنيد؟
-    آيا از دارو، مكمل يا ويتامين خاصي استفاده ميكنيد؟
-    آيا از مرطوب كننده يا لوبريكانت استفاده ميكنيد؟

راه هاي تشخيص خشكي واژن عبارتند از:
-    معاینه ناحیه لگن: پزشک ناحیه واژن، دستگاه تناسلی و دهانه رحم را معاینه و بررسی می کند.
-    تست پاپ اسمیر: پزشک نمونه ای از سلول های دهانه رحم را با وسیله ای مخصوص بر می دارد و زیر میکروسکوپ نگاه می کند. همچنین نمونه ای از ترشحات واژن را برای بررسی عفونت واژن یا خشکی واژن در اثر کاهش استروژن بر می دارد.
-    آزمایش ادرار: اگر علائم عفونت ادراری را داشته باشید، باید ادرار شما آزمایش شود.

بطور كل، درمان مضعي خشكي واژن با استروژن موثر تر از دريافت استروژن خوراكي يا پچ پوستي در كل بدن است. تزريق استروژن به واژن منجر ميشود مورمون استروژن به جريان خون برسد. اما ميزان استروژن بايد كم باشد.
استروژن واژينال، سطح تستسترون را كاهش نميدهد (جهت عملكرد جنسي سالم بسيار مهم است). درمان با استروژن واژينال، خطر ابتلا به عفونت هاي دستگاه ادراري را كاهش ميدهد.
در خصوص دوز اين دارو با پزشك مشورت كنيد.
استروژن واژينال در اشكال زير موجود است:
-    پماد استروژن واژینال: معمولاً هنگام خواب شبانه، با استفاده از وسیله ای مخصوص (اپلیکاتور) پماد را وارد واژن می کنید. پزشک متخصص میزان و زمان مصرف این پماد را به شما خواهد گفت.
-    حلقه استروژن واژینال: یک حلقه نرم و قابل انعطاف توسط خودتان و یا پزشک وارد بخش بالایی واژن می شود. این حلقه استروژنی، به طور ثابت استروژن را در واژن آزاد می کند و هر سه ماه یک بار باید تعویض شود.
-    قرص استروژن واژینال: با استفاده از یک اپلیکاتور یک بار مصرف، قرص را داخل واژن قرار می دهید. پزشک زمان گذاشتن این قرص را به شما خواهد گفت.
اگر خشکی واژن با سایر علائم یائسگی مانند گرگرفتگی همراه باشد و اگر رحم خود را درنیاورده باشید (هیسترستومی)، پزشک استروژن خوراکی را به همراه هورمون پروژستین برای شما تجویز خواهد کرد.
 از پزشک بپرسید که آیا این هورمون درمانی مفید است یا نه و کدام نوع آن برای شما بهتر است.
 اگر سابقه ابتلا به سرطان پستان، تخمدان و یا رحم را دارید، می توانید از استروژن واژینال استفاده کنید، ولی قبل از آن درباره خطرات و فواید آن با پزشک صحبت کنید.
 

استفاده از لوبريكانت و مرطوب کننده
شما می توانید قبل از استفاده از استروژن واژینال و یا همراه با آن، در مورد استفاده از لوبريكانت و مرطوب کننده مخصوص واژن (که در داروخانه ها موجود ميباشد) با پزشک خود مشورت کنید.
لوبريكانت تا چند ساعت می توانند خشکی واژن را برطرف کنند. دقت کنید از محصولاتی استفاده کنید که گلیسرین نداشته باشند.  طرز استفاده از لوبريكانت را می توانید از داروخانه سوال کنید. مواد مرطوب کننده هم بعد از یک بار مصرف، تا سه روز خشکی واژن را برطرف می کنند.
قبل از مصرف این مواد باید با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.
 
توجه به رابطه زناشويي
داشتن رابطه جنسی مناسب و منظم با همسر، میزان خشکی واژن را کم می کند. 

خودداری از مصرف موضعی برخی مواد
از مصرف موضعی مواد زیر برای بهبود خشکی واژن پرهيز كنيد، زیرا منجربه بروز خشكي واژن می شوند:
-    سرکه، ماست و شوينده هاي واژينال
-    کرم مرطوب کننده دست
-    صابون های ضد باکتری یا معطر
-    روغن حمام و کف صابون
-    دستمال توالت یا مواد شوینده معطر