واژینیت (آماس یا ورم مهبل/واژن)

واژینیت، آماس یا التهاب واژن است که موجب ترشح، خارش و درد می شود. علت این بیماری، معمولا یک تغییر در تعادل طبیعی باکتریهای واژن و یا عفونت است. البته، کاهش سطح استروژن پس از یائسگی نیز موجب واژینیت می شود.

انواع شایع واژینیت عبارتند از:

•    واژینوز باکتریال. یا عفونت باکتریایی واژن/واژینیت باکتریایی، به دلیل رشد بیش از حد یکی ازموجودات زنده ی (مانند باکتری...) موجود در مهبل (واژن) ایجاد می شود. 
•    عفونت قارچی. یا عفونت مخمر، قارچی به نام "کاندیدا آلبیکنس" موجب این بیماری است. این قارچ به طور طبیعی در واژن ایجاد می شود. 
•    تریکومونیازیس.  یا تریکومونا، دلیل بیماری یک نوع انگل انتقال یافته از طریق مقاربت جنسی است. 
•    آتروفی واژن. یا واژینیت آتروفیک، به دلیل کاهش سطح استروژن پس از یائسگی ایجاد می شود.
بسته به نوع واژینیت، درمان انتخاب می شود. 

•    تغییر در رنگ، بو و میزان ترشح واژن
•    خارش و یا التهاب واژن 
•    درد در هنگام مقاربت
•    ادرار کردن دردناک
•    لکه بینی و یا خونریزی خفیف واژینال 

با توجه به  ترشح واژن می توان نوع واژینیت را مشخص کرد :

•    واژینوز باکتریال. (عفونت باکتریایی واژن/واژینیت باکتریایی) ترشح سفید مایل به خاکستری و بدبو. بویی شبیه بوی ماهی که پس از مقاربت جنسی بیشتر هم می شود. 
•    عفونت قارچی. ( عفونت مخمر) علامت اصلی خارش است، اما ترشح ضخیم سفید رنگ شبیه پنیر نیز دیده می شود. 
•    تریکومونیازیس.  ( تریکومونا) عفونت تریکومونا باعث ترشح زرد مایل به سبز کف مانند می شود.

در صورت احساس هرگونه تغییر و یا ناراحتی غیر معمول در واژینال، به پزشک مراجعه کنید. مخصوصا اگر :

•    هیچگاه عفونت واژینال تجربه نکرده باشید. مراجعه به پزشک کمک میکند تا علت و علایم به درستی تشخیص داده شوند. 
•    با داشتن سابقه عفونت، عفونت جدید، متفاوت و غیر معمول باشد. 
•    شرکای جنسی متعدد و یا شریک جنسی جدید داشته باشید. از طریق مقاربت، عفونت ها منتقل می شود. علائم و نشانه های برخی از عفونت های جنسی شبیه به عفونت قارچی یا باکتریایی است.
•    یک دوره از داروهای ضد قارچ را مصرف کرده ایید و نشانه ها هنوز پابرجا هستند و دچار تب و بدبویی واژینال شده ایید. این علائم ممکن است نشانه ی یک عفونت جدید غیر قارچی و یا مقاوم شدن عفونت قارچی تحت درمان باشد. 

روش انتظار و مشاهده
در موارد زیر، اگر دچار سوزش و ترشح واژن شدید لازم نیست به پزشک مراجعه کنید :

•    داشتن سابقه عفونت های قارچی واژن. علائم و نشانه همانند عفونت قبلی باشد.  
•    داشتن اطلاعات کافی از علائم و نشانه های عفونت قارچی. با توجه به اطلاعات بتوانید با اطمینان عفونت قارچی را تشخیص بدهید. 

بسته به نوع واژینیت، علل ممکن است :

•    واژینوز باکتریال. (عفونت باکتریایی واژن/واژینیت باکتریایی) به دلیل رشد بیش از حد یکی ازموجودات زنده ی (مانند باکتری...) موجود در مهبل (واژن) ایجاد می شود. معمولا در واژن، تعداد باکتری های مفید (لاکتوباسیل) نسبت به تعداد باکتری های "مضر" (بی هوازی) بیشتر است. در صورت افزایش تعداد این باکتری های "مضر" تعادل واژن از بین رفته و واژینیت باکتریایی ایجاد می شود. به نظر می رسد این بیماری وابسته به مقاربت جنسی باشد_ شرکای جنسی متعدد و یا شریک جنسی جدید _ اما در زنانی که رابطه جنسی نداشته اند هم دیده شده است. 
•    عفونت قارچی. ( عفونت مخمر) قارچی به نام "کاندیدا آلبیکنس" موجب این بیماری است. این قارچ به طور طبیعی در واژن ایجاد می شود. این قارچ درسایر مناطق مرطوب بدن مانند دهان (برفک)، چین پوست و ناخن نیز عفونت ایجاد می کند. همچنین باعث "جوش ناشی‌ از بستن‌ پوشك" می شود.‌
•    تریکومونیازیس.  ( تریکومونا) دلیل بیماری انگل تک سلولی میکروسکوپی به نام "تریکوموناس واژینالیس" است که از طریق مقاربت جنسی انتقال می یابد. در مردان، معمولا ارگانیسم باعث آلودگی دستگاه ادراری می شود که غالبا عوارضی ندارد. در زنان، تریکومونا معمولا واژن را آلوده می کند و باعث بروز علائم می شود.
•    واژینیت غیر عفونی. اسپری واژن، دوشهای مهبلی، صابون معطر، مواد شوینده معطر و محصولات اسپرم کش ممکن است باعث واکنش حساسیتی یا تحریک فرج و بافت های واژن شود. نازک شدن پوشش واژن – در نتیجه کاهش سطح هورمون به دلیل یائسگی و یا عمل جراحی برای برداشتن تخمدان - خارش و سوزش واژن را موجب می شود.

عواملی زیر احتمال ابتلا به واژینیت را افزایش می دهند:

•    تغییرات هورمونی _ مرتبط با بارداری، قرص های ضد بارداری،  و یا یائسگی
•    فعالیت جنسی
•    داشتن عفونت انتقال یافته از راه جنسی
•    داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها و استروئیدها
•    دیابت کنترل نشده
•    استفاده از محصولات بهداشتی مانند حمام حباب، اسپری و یا دئودورانت واژن 
•    شستن واژن با دوش 
•    استفاده از لباس های مرطوب و یا تنگ
•    استفاده از دستگاه داخل رحمی (IUD) برای کنترل بارداری

در کلی، عفونت های واژن عوارض جدی ندارند. با این حال،  در زنان باردار، واژینوز باکتریایی و تریکومونیازیس باعث زایمان زودرس و کم وزنی نوزادان در هنگام می شوند. زنان دچار تریکومونیازیس و یا واژینوز باکتریال، کاندید بهتری جهت ابتلا به HIV و یا سایر بیماریهای مقاربتی هستند.

دکتر خانوادگی ، متخصص زنان و یا ههر متخصص دیگری می تواند واژینیت را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کند.

سوالات شما از پزشک

پیش از مراجعه این اطلاعات را در برگه ایی بنویسید:
•    علایمی که مشاهده کرده ایید، و مدت زمان بروز این علایم
•    اطلاعات مهم پزشکی، چنانچه دچار بیماری دیگر و تحت درمان هستید. هر نوع دارویی که در حال حاضر مصرف می کنید، حتی ویتامین یا مکمل.
•    اجتناب از مصرف تامپون و یا دوش واژینال قبل از معاینه پزشک، زیرا ترشحات مورد آزمایش قرار می گیرند تا بیماری تشخیص داده شود.

سوالات را از مهم به کمتر مهم بچینید تا در صورت تمام شدن وقت ویزیت، اطلاعات مهم تر را به دست آورده باشید. سوالاتی مانند:
•    برای پیشگیری از واژینیت چه اقداماتی باید انجام بدهم؟
•    علایم و نشانه هایی که باید مورد توجه قرار گیرد؟
•    نیاز به مصرف داروی خاصی هست؟
•    مصرف دارو، دستور العمل خاصی دارد؟
•    داروهی گیاهی و یا هر نوع درمان طبیعی وجود دارد؟
•    در صورت عود علایم، چه اقدامی باید انجام داد؟
•    آیا شریک جنسی نیز باید معاینه و درمان شود؟

*** نترسید از پرسیدن سوال و گرفتن اطلاعات. هر سوالی که باعث نگرانی و یا درگیری ذهنیتان است را بدون لحظه ایی تامل بپرسید تا اطلاعات کافی به دست بیاورید.

سوالات پزشک از شما 

•    کدامیک از علایم و نشانه ها را مشاهده کرده ایید؟
•    آیا متوجه بوی قوی واژن شده ایید؟
•    علایم از چه زمانی شروع شده اند؟
•    علایم با دوره قاعدگی مرتبط هستند؟ برای مثال، قبل و یا بعد از قاعدگی علایم شدید تر می شوند؟
•    تا به حال برای درمان، از داروی خانگی و یا تجویز نشده استفاده کرده ایید؟
•    رابطه جنسی دارید؟
•    باردار هستید؟
•    صابون معطر و یا حمام حباب استفاده می کنید؟
•    دوش و یا اسپری واژن استفاده می کنید؟
•    دارو، ویتامین یا هر نوع مکملی که به طور منظم مصرف می کنید؟

برای تشخیص التهاب واژن، پزشک ممکن است:

•    سابقه پزشکی را بررسی کند _  سابقه ی عفونت های واژنی و یا مقاربتی.
•    یک معاینه لگنی انجام دهد _ در حین معاینه لگنی، نمونه ایی از ترشحات گردن رحم و یا واژن گرفته و آزمایش می شود تا نوع واژینیت مشخص شود.

عوامل و شرایط مختلفی باعث واژینیت می شوند. بنابراین، با توجه به علت، درمان باید هدفمند باشد :

•    واژینوز باکتریال. (عفونت باکتریایی واژن/واژینیت باکتریایی) برای این نوع التهاب واژن، پزشک ممکن است قرص مترونیدازول خوراکی (Flagyl) ، ژل مترونیدازول (MetroGel) و یا کرم کلیندامایسین (Cleocin) تجویز کند. داروها، معمولا یک یا دو بار در روز به مدت پنج تا هفت روز استفاده می شوند.
•    عفونت قارچی. ( عفونت مخمر) معمولا با یک کرم ضد قارچ ویا شیاف _ مانند میکونازول (Monistat)، کلوتریمازول (Gyne-Lotrimin) و یا تیوکونازول( Vagistat) درمان می شود. ممکن است با یک ضد قارچ خوراکی مانند فلوکونازول (Diflucan) درمان شود. مزایای استفاده از داروهای تجویز نشده و یا موجود در منزل این است که بدون هزینه و تلف شدن وقت، درمان انجام می شود.البته، گاهی انواع دیگر واژینیت که نیاز به درمان متفاوت دارند، عفونت قارچی تشخیص داده می شوند!!! که استفاده از داروی اشتباه تشخیص دقیق و درمان مناسب را به تاخیر می اندازد.
•    تریکومونیازیس. ( تریکومونا) پزشک ممکن است قرص مترونیدازول (Flagyl) و یا تینیدازول (Tindamax) تجویز کند.
•    آتروفی واژن. (واژینیت آتروفیک) استروژن - در قالب کرم واژینال، قرص و یا حلقه – به طور موثر می تواند التهاب مهبل تحلیل رفته را درمان کند. این درمان باید توسط دکتر تجویز و نسخه آن نوشته شود.
•    واژینیت غیر عفونی. برای درمان این نوع التهاب واژن، نیاز است که با دقت منبع ایجاد التهاب مشخص تا از بروز مجدد آن جلوگیری شود_ منابع احتمالی عبارتند از: صابون جدید، مواد شوینده، دستمال های بهداشتی و یا تامپون. پزشک ممکن است برای از بین بردن نشانه ها، استروژن موضعی_ مانند یک کرم_ تجویز کند.

برای درمان تریکومونازیس، واژینوز باکتریال و آتروفی واژن به داروی نسخه ایی نیاز است. اما، عفونت قارچی را می توانید با داروهای موجود در منزل درمان کنید با در نظر گرفتن این مراحل:

•    استفاده از داروهایی که مخصوص درمان عفونت های قارچی هستند. گزینه ها عبارتند از : دوره ی  یک روزه، سه روزه، و یا هفت روزه از کرم و یا شیاف واژینال. بسته به نوع محصول، مواد تشکیل دهنده فعال متفاوت هستند: کلوتریمازول (Gyne-Lotrimin)، میکونازول (Monistat) و یا تیوکونازول( Vagistat). برخی محصولات دارای کرم خارجی برای لب های واژن و باز شدگی آن هستند. حتی با احساس بهبودی، دوره ی درمان را کامل کنید.
•    استفاده از کمپرس سرد، مانند یک لیف حمام، در منطقه لب های واژن جهت آرام کردن این نقاط، تا داروهای ضد قارچ به طور کامل اثر کنند.

رعایت بهداشت، از عود واژینیت جلوگیری می کند و برخی علایم را تسکین می دهد:

•    اجتناب از وان آب خیلی داغ و حمام کردن در چشمه های آب معدنی، به ویژه آنهایی که دارای چرخش آب هستند. حتما صابون و کف را به طور کامل از منطقه تناسلی بشویید و کامل خشک کنید تا از التهاب جلوگیری شود. صابونهای معطر و یا سخت ، دارای دئودورانت و یا ضد باکتری، استفاده نکنید. 
•    اجتناب از مواد محرک. مانند تامپون و پد های معطر.
•    شستن کامل ناحیه تناسلی، قسمت جلو و عقب، پس از هر بار توالت کردن. انجام این کار از گسترش باکتری های مدفوع به مهبل (واژن) جلوگیری می کند.

دیگر موارد عبارتند از :

•    استفاده نکردن از دوش واژن. واژن نیاز به پاک کننده ی دیگری غیر از حمام معمولی ندارد. دوش واژینال مداوم، موجودات طبیعی واژن را از بین برده و خطر ابتلا به عفونت واژن را افزایش می دهد. دوش واژن، عفونت واژن را از بین نمی برد.
•    استفاده از کاندوم لاتکس. هر دو نوع کاندوم لاتکس_ مردانه و زنانه_ از کسترش عفونت از راه تماس جنسی جلوگیری می کند.
•    پوشیدن لباس های زیر پنبه ایی. جوراب شلواری دارای فاق نخی بپوشید. اگر بدون آن احساس بهتری دارید، بدون لباس زیر بخوابید. قارچ در محیط مرطوب رشد می کند.