فیبریلاسیون بطنی

فیبریلاسیون بطنی مشکلی در ریتم قلب است و زمانی رخ میدهد که ضربان قلب با سرعت و تکانه های الکتریکی نامنظم میتپد. این امر منجر میشود به جای پمپاژ خون، انقباض همزمان در اکثر نواحی بطن رخ دهد. گاهی در فیبریلاسیون بطنی با بروز حمله قلبی، فشار خون شدیدا افت پیدا میکند و این امر منجربه قطع جریان خون به اندام های حیاتی میگردد.
فیبریلاسیون بطنی یک مورد اورژانسی است که نیازمند فوریت های پزشکی است. زیرا میتواند منجربه مرگ یک فرد در عرض چند ثانیه شود. این وضعیت، شایعترین علت مرگ ناگهانی قلبی است. درمان اورژانسی این وضعیت شامل احیای قلبی ریوی (CPR) و شوک قلبی با استفاده از ابزاری بنام دفیبریلاتور (الکتروشوک) میباشد.
درمان برای کسانی که در معرض خطر فیبریلاسیون بطنی قرار دارند شامل داروها و دستگاه های قابل کاشت است که میتوانند ریتم طبیعی قلب را بازگردانند.
 

شایعترین نشانه فیبریلاسیون بطنی، از دست دادن هوشیاری است.

علائم و نشانه های اولیه
وضعیتی که در آن ضربان قلب بسيار تند و سريع صورت ميگيرد (تاکی کاردی بطنی) نیز میتواند منجربه بروز فیبریلاسیون بطنی شود. علائم و نشانه های تاکی کاردی بطنی عبارتند از:
-    درد قفسه سینه
-    ضربان سریع قلب (تاکی کاردی)
-    سرگیجه
-    حالت تهوع
-    تنگی نفس
-    از دست دادن هوشیاری
 

در صورت بروز هریک از نشانه های یاد شده در خود یا دیگران فورا با مرکز فوریت های پزشکی تماس حاصل نمایید. برای این کار، مراحل زیر را دنبال کنید:
-    با 115 یا هر شماره مربوط به فوریت های پزشکی منطقه خود تماس حاصل کنید.
-    چنانچه فرد بیهوش است، نبض (پالس) او را بررسی کنید.
-    در صورتیکه فرد نبض ندارد، تا رسیدن اورژانس و انجام شوک الکتریکی، احیای قلبی ریوی انجام دهید که جریان خون به اندام ها حفظ شود. برای این کار، قفسه سینه فرد را محکم و با سرعت فشار دهید (حدود 100 فشار در دقیقه).

جهت اطمینان از بروز فیبریلاسیون بطنی باید ضربان قلب را از حیث نرمال بودن بررسی کرد.

ضربان قلب نرمال چیست؟
هنگامیکه قلب شما میتپد، تکانه های الکتریکی از طریق مسیری در قلب جریان میابند. هرگونه وقفه در این جریان، منجربه نامنظم شدن ضربان قلب (آریتمی) میگردد.
قلب به 4 قسمت تقسیم شده است. بخش های هر نیمه قلب از دو پمپ مجاور، بخش فوقانی (دهلیز) و بخش تحتانی (بطن) تشکیل شده است.
در هر ضربان قلب، دهلیزهای عضلانی کمتر منقبض میشوند و بطن ها را از خون پر میکنند. این فعل و انفعال پس از گره سینوسی (گروه کوچکی از سلول ها در دهلیز راست) آغاز میشود و یک ضربه الکتریکی ارسال میکند که منجربه انقباض دهلیز راست و چپ میگردد.
سپس این ضربه الکتریکی به مرکز قلب، یعنی به گره دهلیزی که  در مسیر بین دهلیز ها و بطن ها قرار دارد، ارسال میشود. از اینجا ضربه الکریکیف گره دهلیزی را خارج میسازد و از طریق بطن ها منجربه انقباض و پمپاژ خون به سرتاسر بدن میگردد.

علت بروز فیبریلاسیون بطنی چیست؟
علت اصلی فیبریلاسیون بطنی هنوز شناخته نشده است. شایعترین علت این وضعیت، بروز مشکلی در تکانه های الکتریکی است که بعد از اولین حمله قلبی یا مشکلاتی ناشی از بروز زخم در بافت عضلانی قلب در اثر حمله قلبی سابق به قلب ارسال میشوند.
در برخی موارد فیبریلاسیون بطنی در اثر ضربان سریع قلب (تاکی کاردی بطنی) بروز میابد. این ضربان سریع و نامنظم قلب در اثر تکانه های الکتریکی غیر طبیعی بطن بوجود می آید.
در اغلب موارد، تاکی کاردی بطنی در افراد مبتلا به مشکلات قلبی اتفاق می افتد. گاهی اوقات، تاکی کاردی بطنی در کمتر از 30 ثانیه رخ میدهد (ناپایدار) و ممکن است علامتی به همراه نداشته باشد. اما ممکن است تاکی کاردی بطنی، نشانه یک مشکل قلبی جدی تر نیز باشد. چنانچه تاکی کاردی بطنی بیش از 30 ثانیه بطول بیانجامد، معمولا منجربه تپش قلب، سرگیجه یا غش میگردد. در صورت عدم درمان تاکی کاردی بطنی، اغلب به فیبریلاسیون بطنی منتهی خواهد.
در بیشتر موارد، فیبریلاسیون بطنی با سایر بیماری های قلبی در ارتباط است.
 

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به فیبریلاسیون بطنی را افزایش دهد، عبارتند از:
-    سابقه قبلی فیبریلاسیون بطنی
-    سابقه حمله قلبی 
-    نقص مادرزادی قلبی
-    مشکل عضلات قلب (کاردیومیوپاتی)
-    صدمات و جراحات وارده به عضله قلب مانند برق گرفتگی
-    سوء مصرف مواد مخدری مانند کوکایین یا مت آمفتامین (شیشه)
-    اختلالات الکترولیتی
 

همیشه فیبریلاسیون بطنی در وضعیت اورژانسی تشخیص داده میشود. پزشکان همیشه از روش های زیر متوجه بروز فیبریلاسیون بطنی در فرد خواهند شد:
-    نظارت بر قلب. در این روش، با استفاده از بررسی تکانه های الکتریکی، وجود ضربان های نامنظم قلب یا عدم وجود آن مشخص خواهد شد.
-    بررسی نبض. در فیبریلاسیون بطنی، نبض وجود ندارد.

انواع تست و آزمایش جهت تشخیص فیبریلاسیون بطنی
آزمایشاتی که جهت کشف علت بروز فیبریلاسیون بطنی لازم است، عبارتند از:
-    نوار قلب (ECG)
-    آزمایش خون
-    رادیوگرافی از قفسه سینه
-    اکوکاردیوم
-    کاتتریزاسیون عروق کرونر (آنژیوگرافی)
-    توموگرافی قلبی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
 

درمان اورژانسی برای فیبریلاسیون بطنی، تمرکز و تاکید بر بازگرداندن جریان خون به بدن با بیشترین سرعت ممکن جهت جلوگیری از آسیب های مغزی و سایر اندام هاست. پس از بازگشت جریان خون به قلب، در صورت لزوم پزشک گزینه های درمانی را جهت پیشگیری از بروز مجدد فیبریلاسیون بطنی در آینده، توصیه خواهد کرد.
گزینه های درمانی جهت پیشگیری از بروز مجدد فیبریلاسیون بطنی در آینده، عبارتند از:
-    مصرف داروهای ضد آریتمی به مدت طولانی
-    کاشت دفیبریلاتور کاردیو ورتر (معمولا AIDC خوانده میشود و وسیله ایست که ریتم قلب را به صورت پیوسته نمایش میدهد)
-    آنژیوپلاستی عروق کرونر و قرار دادن استنت (فنر)
-    عمل جراحی بای پس عروق کرونر