گاستروانتريت ويروسي (آنفلونزاي معده)

گاستروانتريت ويروسي، نوعي عفونت روده ايست كه مشخصه آن اسهال آبكي، درد شكم، تهوع و استفراغ است كه در برخي موارد با تب همراه است.
رايجترين روش شيوع گاستروانتريت ويروسي، كه اغلب آنرا آنفلونزاي معده مينامند، تماس با فرد آلوده يا بلع غذا و آب آلوده ميباشد. اين بيماري در افراد سالم، بدون هيچ عوارضي بهبود ميابد. اما اين بيماري در نوزادان، سالمندان و افراد داراي سيستم ايمني ضعيف ميتواند مهلك و كشنده باشد. 
هيچ درمان خاصي در اين زمينه وجود ندارد، بنابراين پيشگيري امر مهمي تلقي ميشود. علاوه بر اجتناب از آب و غذاي آلوده، شستن دقيق و مكرر دست ها، بهترين روش دفاعي محسوب ميشود.
 

اگرچه نام اين بيماري اصطلاحا آنفلونزاي معده است، اما در واقع گاستروانتريت، آنفلونزا نميباشد. آنفلونزا تنها سيستم تنفسي را تحت تاثير قرار ميدهد، حال آنكه گاستروانتريت به روده حمله كرده و منجربه بروز علائم زير ميشود:
-    اسهال آبكي (اغلب بدون وجود خون) 
-    گرفتگي و درد شكم
-    درد عضلاني و گهگاه همراه با سردرد
-    تب ناچيز
علائم گاستروانتريت بسته به علت آن از 1 تا 3 روز ظاهر ميگردد و از خفيف تا شديد متغير ميباشد. علائم اين بيماري تنها 1 يا 2 روز طول ميكشد، اما گاهي پيش مي آيد كه تا 10 روز بطول بيانجامد.
از آنجاييكه علائم اسهال ويروسي و اسهال باكتريايي (مانند كلستريديوم سخت، سالمونلا و ايكولاي) و اسهال انگلي (مانند ژيارديا) مشابه يكديگرند، به راحتي با يكديگر اشتباه گرفته ميشوند.
 

چنانچه يك بزرگسال داراي علائم زير باشد، بايد به پزشك مراجعه كند:
-    قادر به نگه داشتن مايعات بمدت 24 ساعت نباشد
-    استفراغ بيش از 2 روز 
-    استفراغ خوني
-    كم آبي
-    رويت خون حين اجابت مزاج
-    تب بالاي 40 درجه

چنانچه يك نوزاد يا كودك داراي علائم زير بود، فورا او را به پزشك انتقال دهيد:
-    تب بيش از 38 درجه
-    خواب آلودگي و تحريك پذيري بيش از حد
-    ناراحتي و درد شديد
-    اسهال خوني
-    دهيدراسيون (كم آبي)

دقت كنيد كه بالا آوردن روزانه نوزاد را با استفراغ ناشي از بيماري اشتباه نگيريد.

چنانچه كودكتان داراي علائم زير بود با يك پزشك كودك تماس حاصل نماييد:
-    تداوم استفراغ بيش از چند روز
-    خشك بودن پوشك كودك بعد از گذشت 6 ساعت 
-     مدفوع خوني يا اسهال شديد
-    وجود نقطه اي نرم و فرو رفته در بالاي سر(ملاج) كودك
-    خشكي دهان يا گريه بدون اشك
-    خواب آلودگي و چرت زدن غير معمول
 

در صورت خوردن و آشاميدن غذا و آب آلوده، يا استفاده از ظروف، حوله و مواد غذايي يك فرد آلوده، احتمال ابتلا به گاستروانتريت ويروسي افزايش ميابد. 
ويروس هاي مختلفي كه سبب بروز گاستروانتريت ميگردند، عبارتند از:
-    نورو ويروس. بزرگسالان و كودكان، هردو به يك اندازه به نورو ويروس مبتلا ميشوند. در سرتاسر جهان، اين ويروس شايعترين علت بيماري ناشي از مواد غذائي محسوب ميگردد. نورو ويروس از راه خانواده به جوامع منتقل ميگردد. احتمال شيوع اين ويروس بويژه در بين افراديكه در فضاهاي محدود بسر ميبرند، بيشتر است.
-    روتاويروس. در سرتاسر جهان اين ويروس شايعترين علت گاستروانتريت ويروسي در كودكان تلقي ميشود و معمولا هنگاميكه كودك انگشت يا شيء آلوده اي را به دهان ببرد، ويروس منتقل ميشود. در نوزادان و كودكان عفونت ناشي از اين ويروس بسيار شديد است. بزرگسالان مبتلا به روتاويروس ممكن است علائم خاصي نداشته باشند اما به راحتي ميتوانند آنرا منتقل كنند.
 

گاستروانتريت در سرتاسر جهان اتفاق مي افتد و همه اقشار را در هر سن و نژادي مبتلا ميسازد.
افراديكه بيشتر مستعد ابتلا به گاستروانتريت ميباشند به قرار زير است:
-    كودكان
-    سالمندان
-    دانش آموزان، افراد مقيم در كليسا، ساكنين خوابگاه ها
-    افراد داراي سيستم ايمني سركوب شده (مانند افراد مبتلا به ايدز و افراديكه شيمي درماني ميكنند)
 

اصلي ترين پيامد گاستروانتريت ويروسي، دهيدراسيون (از دست دادن بخش عمده اي از آب، املاح معدني و نمك هاي ضروري) ميباشد. در صورتيكه يك فرد سالم به ميزان كافي مايعات بنوشد، ميتواند مايعاتي را كه از طريق اسهال و استفراغ از دست داده است، جبران نمايد. 
نوزادان و سالمندان و افراد داراي سيستم ايمني سركوب شده بيشتر در معرض دهيدراسيون قرار دارند. حتي گاهي هم نياز به بستري شدن فرد براي جبران آب از دست رفته، بصورت تزريق وريدي است. ندرتا، در برخي موارد دهيدراسيون ميتواند كشنده باشد.
 

چنانچه به پزشك مراجعه كنيد، ممكن است در وهله نخست به مراقبت هاي اوليه نياز باشد. ممكن است پزشك شما را به يك متخصص بيماري هاي عفوني ارجاع دهد.
از قبل سوالاتي را كه قرار است از پزشكتان بپرسيد، يادداشت كنيد. اين سوالات عبارتند از:
-    چه چيزي سبب بروز علائم شده است؟
-    آيا علت احتمال ديگري براي بروز علائم وجود دارد؟
-    چه آزمايشاتي لازم است؟
-    چه روش درماني را توصيه ميكنيد؟
-    چگونه ميتوانم خطر ابتلا به بيماري را در ديگران كاهش دهم؟
-    آيا نياز به مصرف داروهاي خاصي است؟

انتظارات شما از پزشك
ممكن است پزشك سوالات زير را از شما بپرسد:
-    علائم و نشانه هايتان چيست؟
-    آيا علائم مستمرند؟ 
-    علائم تا چهحد شديد است؟
-    چه چيز علائمتان را بدتر ميكند؟
-    آيا با فردي داراي علائم مشابه در تماس بوديد؟
 

پزشك مربوطه بر اساس علائم و معاينات فيزيكي قادر به تشخيص گاستروانتريت خواهد بود. آزمايش مدفوع فوري در تشخيص روتاويروس و نورو ويروس كمك خواهد كرد، اما هيچ آزمايش فوري ديگري براي تشخيص ساير ويروس ها وجود ندارد. ممكن است پزشك براي رد عفونت باكتريايي و انگلي از شما درخواست ارائه نمونه مدفوع كند.

اغلب درمان خاصي براي گاستروانتريت ويروسي درنظر گرفته نميشود. آنتي بيوتيك ها در مقابل ويروس ها موثر نيستند و استفاده بيش از حد آنها به گسترش باكتري هاي مقاوم به آنتي بيوتيك كمك ميكند. درمان اوليه شامل اقدامات خود مراقبتي ميشود.

جهت پيشگيري از بروز دهيدراسيون در طول بهبودي، سعي كنيد موارد زير را رعايت كنيد:
-    اجازه دهيد معده تان آرام باشد. از خوردن غذاي جامد تا چند ساعت خودداري نماييد.
-    تراشه ها يخ بمكيد يا جرعه هاي كوچكي از آب بنوشيد. نوشابه سبك، آب رقيق مرغ يا گوشت و نوشيدني هاي ورزشي بدون كافئين بنوشيد. مقدار زيادي مايعات در طول روز، هر بار مقدار كم و جرعه جرعه مصرف كنيد.
-    بازگشت تدريجي به رژيم غذايي عادي. بطور تدريجي شروع به خوردن غذاهاي ملايم و سريع الهضم مانند بيسكوئيت شور، نان تست، ژله، موز، برنج و مرغ كنيد. چنانچه با خوردن، مجددا دچار تهوع شديد، مصرف غذا را متوقف سازيد.
-    اجتناب از مصرف برخي مواد غذايي تا زمان بهبودي كامل. اين مواد غذايي عبارتند از محصولات لبني، كافئين، الكل، نيكوتين و غذاهاي چرب و پر ادويه.
-    استراحت كردن.
-    احتياط در مصرف داروها.

براي نوزادان و كودكان
چنانچه كودكتان به عفونت روده اي دچار شود، مهمترين اقدام، جايگزين كردن مايعات و نمك از دست رفته ميباشد. در اين زمينه اين پيشنهادات ميتوانند موثر واقع شوند:
-    در مصرف آب به كودكتان كمك كنيد.
-    كودكتان را به تدريج به رژيم غذايي عادي باز گردانيد.
-    از مصرف مواد غذايي خاص مانند بستني، نوشابه و آبنبات جلوگيري نماييد.
-    به كودكتان به اندازه كافي استراحت بدهيد.
-    از دادن داروهاي مسكن و ضد اسهال به كودكان جدا خودداري كنيد.

بهترين روش جهت پيشگيري از شيوع عفونت هاي روده اي دنبال كردن اقدامات احتياطي زير است:
-    واكسينه كردن كودكان
-    شستشوي دقيق و كامل دست ها
-    استفاده از لوازم شخصي جداگانه در منزل
-    رعايت فاصله با فرد مبتلا
-    ضد عفوني كردن سطوح
-    بررسي دقيق مركز نگهداري از كودك فرزندتان

مراقبه هاي حين سفر
در طول سفر به ساير كشورها امكان ابتلا به بيماري از طريق غذا و آب آلوده بسيار بالاست. با رعايت نكات زير ميتوانيد خطر ابتلا به گاستروانتريت ويروسي را كاهش دهيد:
-    فقط از بطري هاي مهر و موم شده و معتبر نوشيدني و آب آشاميدني استفاده نماييد.
-    از مصرف تكه هاي يخ بپرهيزيد. ممكن است آنها نيز از آب آلوده تهيه شده باشند.
-    از بطري آب معدني براي مسواك زدن استفاده كنيد.
-    از مصرف مواد غذايي خام از جمله ميوه هاي پوست كنده، سبزيجات خام و سالاد كه با دخالت دست تهيه شده اند خودداري نماييد.
-    از مصرف گوشت و ماهي خام بپرهيزيد.