سارکوئیدوز (یا ناهنجاری گوشت مانند) بیماری نادری است که باعث ایجاد توده های کوچکی از سلول ها در سراسر بدن می شود.
این توده ها_ به نام گرانولوم_ بیش از حد کوچک هستند که دیده یا احساس نمی شوند و در هر نقطه از بدن_ داخل یا خارج_ تشکیل شده و بافت اسکار دائمی ایجاد می کنند. اغلب در ریه، غدد لنفاوی، کبد، پوست، یا چشم دیده می شوند.
سارکوئیدوز ممکن است بر چگونگی عملکرد ارگانهای بدن تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، با تاثیر بر ریه ها باعث تنگی نفس می شود. از هر 10 نفر مبتلا به سارکوئیدوز، 2 یا 3 نفر دچار آسیب دائمی ریه می شوند. تعداد کمی از افراد نیز پس از 1 سال ابتلا به سارکوئیدوز مزمن ممکن است عمر خود را از دست بدهند.
امکان پیش بینی نحوه تاثیر سارکوئیدوز بر فرد وجود ندارد. برخی افراد هیچ علائمی بروز نمی دهند. در بیش از نیمی از مبتلایا ، سارکوئیدوز فقط برای مدت کوتاهی ظاهر شده و بدون هیچ درمانی و به خودی خود بهبود می یابد.
علت ایجاد کننده سارکوئیدوز
علت اصلی و ایجاد کننده سارکوئیدوز ناشناخته است.
اکثر کارشناسان پزشکی بر این باورند که سارکوئیدوز نوعی بیماری سیستم ایمنی بدن است.
این بیماری ممکن است به دلیل عفونت دستگاه تنفسی اتفاق بیفتد زمانی که فرد دارای ژنهای خاص در معرض عوامل محیط زیستی مانند باکتری، ویروس، مواد شیمیایی، سموم، یا حساسیت زاها قرار می گیرد.
احتمال ابتلای جوانان و میانسال به سارکوئیدوز بیش از سایر گروه های سنی است، با این حال هر گروه سنی می تواند دچار این بیماری شود. این بیماری از فردی به فرد دیگر قابل انتقال است.
علائم سارکوئیدوز
برخی افراد هیچ علائمی بروز نمی دهند. در دیگر افراد، بسته به ارگان تحت تاثیر، علائم متفاوت خواهد بود. برخی علائم شایع عبارتند از:
- تب
- بدن درد
- مشکلات پوستی
- تورم غدد لنفاوی
- تنگی نفس
- درد مفاصل
- بی حسی
سارکوئیدوز ممکن است به مشکلات ریوی و یا قلبی منجر شود. این بیماری می تواند باعث بالا رفتن سطح کلسیم خون (هیپرکلسمی) نیز شود که به ضعف، فقدان انرژی، از دست دادن اشتها، و دیگر علایم منجر می شود.
نحوه تشخیص سارکوئیدوز
سارکوئیدوز اغلب در بیمارانی تشخیص داده می شود که هیچ علائمی ندارند اما نتایج عکسبرداری قفسه سینه با اشعه ایکس آنهاغیر طبیعی است.
گاهی اوقات پزشکان می توانند بیماری را پس از معاینه فیزیکی، معاینه چشم و یا عکسبرداری قفسه سینه با اشعه ایکس تشخیص دهند. تستهای مختلف مانند تست آزمایشگاهی و تست ریه می توانند به تشخیص درست کمک کنند.
پزشک ممکن است بافت ارگان آسیب دیده را بیوپسی کند تا از ابتلا به اطمینان حاصل کند. بیوپسی می تواند وجود دیگر بیماری مشابه سارکوئیدوز را نیز مشخص کند.
نحوه درمان سارکوئیدوز
تمامی افراد مبتلا به سارکوئیدوز نیاز به درمان ندارند و در برخی از آنها بیماری به خودی خود درمان می شود. اما اگر بیماری بر ارگان هایی مثل چشم، قلب، و یا مغز تاثیر بگذارد، حتی اگر علائمی دیده نشود، درمان ضروری است.
مصرف کورتیکواستروئید های خوراکی مثل پردنیزون یکی از رایج ترین روش های درمان سارکوئیدوز است. آنها التهاب ناشی از بیماری را کاهش می دهند. اکثر افراد نیاز به مصرف پردنیزون برای یک سال و یا بیشتر دارند. استفاده طولانی مدت از پردنیزون، به ویژه در دوزهای بالا، می تواند عوارض جانبی جدی ایجاد کند. بنابراین، در مدت مصرف پردنیزون با پزشک معالج در تماس باشید تا از پایین بودن دوز مصرفی اطمینان حاصل کنید.
دیگر درمانهای دارویی عبارتند از:
- متوترکسات_ زمانیکه بیماری بر ریه، چشم، پوست، یا مفاصل تاثیر می گذارد.
- هیدروکسی کلروکین_ زمانیکه بیماری بر پوست یا مغز تاثیر می گذارد و یا باعث بالا رفتن سطح کلسیم خون می شود.
نحوه مراقبت در خانه و سبک زندگی
حتی اگر علائمی وجود ندارد باید به طور مرتب به پزشک مراجعه شود تا از آسیب نرساندن بیماری به ارگان ها اطمینان حاصل شود. به عنوان مثال، برای اطمینان از عملکرد درست ریه ها ممکن است انجام آزمایش های معمول نیاز باشد. چشم ها نیز به طور مرتب معاینه می شوند_ حتی اگر مشکل بینایی وجود نداشته باشد.
این موارد در خانه باید رعایت شوند:
- مصرف داروها دقیقا طبق دستورالعمل تجویزی. در صورت مشاهده هر نوع مشکل در هنگام مصرف داروهای تجویزی با پزشک تماس بگیرید.
- نکشیدن سیگار. سیگار کشیدن باعث بدتر شدن سارکوئیدوز می شود. در صورت نیاز با پزشک صحبت کنید تا بهترین روش و داروهای مورد نیاز برای ترک را معرفی کند.
- اجتناب کردن از گرد و غبار، دود، و گاز. تمامی اینها می توانند به ریه آسیب برسانند.
- صحبت کردن با پزشک در خصوص بارداری و یا قصد بارداری با داشتن سارکوئیدوز. در صورت بارداری، مراقبت های لازم را انجام داده و معاینات لازم را در طول و پس از بارداری به طور منظم انجام دهید. مصرف برخی داروهای درمان کننده سارکوئیدوز در دوران بارداری ایمن است، اما برخی از آنها نیز مضر می باشند.
- صحبت کردن با پزشک در خصوص داشتن احساس غم و ناراحتی. بسیاری از مبتلایان به سارکوئیدوز دچار احساس غم و در نتیجه افسردگی می شوند. گزینه های درمانی متفاوتی وجود دارد که با فکر به آنها می توانید از احساس ناراحتی و غم بکاهید.
ایجاد تغییرات در شیوه زندگی می تواند به مدیریت بیماری کمک کند:
- داشتن رژیم غذایی سالم. شامل انواع مختلف میوه، سبزیجات، غلات سبوس دار، گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، حبوبات ، شیر یا محصولات فراوری شونده از شیر بدون چربی و یا کم چرب.
- نوشیدن مقدار زیاد مایعات. تا رنگ ادرار، زرد روشن و یا مانند آب زلال و شفاف شود. در صورت ابتلا به بیماری های کلیوی، قلبی، و یا کبدی نیازمند به محدودیت مصرف مایعات قبل از شروع این مورد با پزشک صحبت کنید.
- ورزش کردن_در صورت توصیه پزشک. راه رفتن گزینه ی مناسبی است. کم کم مسافت را بیشتر کنید. در اکثر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه راه بروید. فعالیتهای دیگر مانند شنا و دوچرخه سواری را نیز می توان انجام داد.
