آویشن یا آزربه ( نام انگلیسی: Thyme، نام علمی : Thymus) یکی از گیاهان مورد استفاده در طب سنتی است. از گل، برگ و روغن آن به عنوان دارو استفاده می شود. گاهی اوقات، آویشن در ترکیب با گیاهان دیگر مصرف می شود.
در طب سنتی فارسی با نام «حاشا»، «اوشن» و «صعتر الحمیر» شناخته می شود. در مناطق مختلف ایران، گونه‌های مختلف با اسامی محلی متفاوتی نامیده می‌شوند: در همدان «آزربه»، در زبان کردی «هه زوه یا ازبو»،ودر گویش گروسی"ئه زوه" و در اطراف تهران «آویشن» یا «آویشم»، در طالقان «زروه»، در آذربایجان و مناطق ترکی زبان «ککلیک اوتی» یا «کاکله اوتی»، و در سایر مناطق «صعتر»، «زعتر»، «اوشن»، «اشمه کوهی»، «سی سنبر» و «سوسنبر».
آویشن خوراکی برای درمان برونشیت، سیاه سرفه، گلو درد، قولنج، ورم مفاصل، ناراحتی معده، درد معده (گاستریت)، اسهال، شب ادراری، اختلال حرکتی در کودکان (دیس پراکسی)، گاز روده (نفخ)، کرم های انگلی، و اختلالات پوستی استفاده می شود. جهت افزایش جریان ادرار (به عنوان یک دیورتیک)، ضد عفونی کردن ادرار، و محرک اشتها نیز مصرف می شود.
برخی افراد آویشن را مستقیم روی پوست خود می مالند تا گرفتگی صدا (لارنژیت)، تورم لوزه ها (التهاب لوزه)، درد و بوی بد دهان را از بین ببرند.
روغن آویشن به عنوان قاتل میکروب ها در دهان شویه و پماد استفاده می شود. برای درمان طاسی روی سر و برای مبارزه با عفونت های باکتریایی و قارچی روی گوش ها مالیده می شود.
تیمول (Thymol)، یکی از مواد شیمیایی موجود در آویشن، در ترکیب با ماده ی شیمیایی دیگر_ کلرهگزیدین_ برای جلوگیری از پوسیدگی دندان استفاده می شود.
در مواد غذایی، آویشن به عنوان طعم دهنده استفاده می شود.
روغن آویشن قرمز در تهیه عطر و همچنین صابون، لوازم آرایشی، و خمیر دندان استفاده می شود.
برخی خواص آویشن عبارتند از: خلط آور، ضد نفخ، ضد آماس و تورم لثه ( مورد استفاده در دهان شویه و خمیر دندان)، ضد سرفه و سیاه سرفه ،درمان کننده رماتیسم، اختلالات پوستی، ورم معده، بیماریهای قارچی پوست و رگ به رگ شدن، ضد انگل.
نحوه ی عملکرد آن چگونه است؟
آویشن حاوی مواد شیمیایی است که می تواند در رفع عفونت های باکتریایی و قارچی، و ناراحتی های جزئی کمک کننده باشد. همچنین، اسپاسم های عضلات صاف، مانند سرفه، را کاهش می دهد.
موارد مصرف و اثرات آویشن
- برونشیت. بعضی تحقیقات نشان می دهند که مصرف آویشن خوراکی در ترکیب با گیاهان دیگر سبب بهبود علایم برونشیت_ مانند سرفه، تب_ و افزایش تولید خلط در بزرگسالان، کودکان و نوجوانان می شود.
- سرفه. بعضی تحقیقات نشان می دهند که مصرف آویشن به تنهایی و یا در ترکیب با گیاهان دیگر موجب کاهش سرفه در افراد مبتلا به برونشیت، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی یا سرماخوردگی می شود.
برای موارد مصرف زیر شواهد علمی کافی موجود نیست و نیاز به تحقیقات بیشتر است:
- تحریک و آشفتگی. تحقیقات اولیه نشان می دهند که اتصال پد حاوی روغن آویشن به یقه پیراهن افراد مبتلا به دمانس (زوال عقل) پیشرفته باعث کاهش تحریک و آشفتگی نمی شود.
- طاسی منطقه ایی (آلوپسی آره آتا). شواهدی وجود دارد که استفاده از روغن اسطوخودوس در ترکیب با روغن آویشن، رزماری، و چوب سدر باعث رشد مو تا 44٪ در افراد مبتلا به ریزش مو می شود_ پس از 7 ماه از شروع درمان.
- اختلالات حرکتی (دیس پراکسی). مصرف روغن آویشن در ترکیب با روغن گل مغربی، روغن ماهی، و ویتامین E به نظر می رسد باعث بهبود اختلالات حرکتی در کودکان مبتلا به دیس پراکسی می شود.
- قولنج
- عفونت گوش
- تورم (التهاب) لوزه ها
- جلوگیری از شب ادراری
- گلو درد
- بوی بد دهان
- تورم (التهاب) ریه و دهان
- سایر شرایط جسمانی
شواهد بیشتری برای اثبات اثربخشی آویشن در موارد بالا مورد نیاز است.
اثرات جانبی و ایمنی آویشن
چنانچه آویشن به مقدار مناسب در مواد غذایی و برای دوره کوتاه جهت درمان استفاده شود، ایمن و بی خطر است. البته، در برخی موارد می تواند باعث ناراحتی دستگاه گوارش شود.
مالیدن روغن آویشن بر پوست ایمن است. در برخی افراد می تواند باعث سوزش شود. با این حال، اطلاعات کافی در خصوص ایمنی مصرف روغن آویشن به صورت خوراکی و به عنوان درمان دارویی وجود ندارد.
اقدامات احتیاطی خاص و هشدارها
- اطفال: چنانچه آویشن به مقدار مناسب در مواد غذایی و برای دوره کوتاه جهت درمان استفاده شود، ایمن و بی خطر است. اطلاعات کافی در خصوص ایمنی مصرف روغن آویشن به صورت خوراکی و به عنوان درمان دارویی برای کودکان وجود ندارد.
- بارداری و شیردهی: چنانچه آویشن به مقدار مناسب در مواد غذایی و برای دوره کوتاه جهت درمان استفاده شود، ایمن و بی خطر است. بی خطر بودن آویشن در مقادیر بالای دارویی به اثبات نرسیده است.
- آلرژی به پونه کوهی و گیاهان مشابه: افراد آلرژیک به پونه کوهی و یا دیگر گونه های نعناع ممکن است به آویشن نیز حساسیت داشته باشند.
- خونریزی: آویشن ممکن است لخته شدن خون را کاهش دهد. بنابراین، خطر خونریزی بالا می رود، به خصوص اگر در مقادیر بالا مصرف شود.
- شرایط حساس به هورمون: همچون سرطان پستان، سرطان رحم، سرطان تخمدان، اندومتریوز، فیبروئید رحم . آویشن ممکن است مانند استروژن در بدن عمل کند. چنانچه استروژن باعث بدتر شدن شرایط جسمانی می شود، نباید آویشن مصرف کرد.
- جراحی: از آنجا که آویشن لخته شدن خون را کاهش می دهد، می تواند خطر خونریزی در طول و بعد از جراحی را افزایش دهد. حداقل 2 هفته قبل از عمل جراحی آویشن مصرف نکنید.
تداخلات آویشن
تداخلات متوسط! در ترکیب با موارد زیر با احتیاط مصرف شود :
- داروهایی آهسته کننده ی لخته شدن خون (ضد انعقاد ها / داروهای آنتی پلاکت). احتمال کبودی و خونریزی را افزایش می دهد. برخی از این داروها عبارتند از آسپرین، کلوپیدوگرل (Plavix)، دیکلوفناک (Voltaren، Cataflam، و غیره)، ایبوپروفن (Advil, Motrin, و غیره)، ناپروکسن (Anaprox، Naprosyn، و غیره)، دالتپارین (Fragmin)، انوکساپارین (Lovenox) ، هپارین، وارفارین (Coumadin) و غیره.
دوز مصرفی آویشن
دوز مناسب آویشن بستگی به عوامل مختلفی دارد همچون سن، سلامت و دیگر شرایط جسمانی. در حال حاضر اطلاعات علمی کافی برای تعیین دوز دقیق و مناسب آویشن وجود ندارد. به یاد داشته باشید که مکمل های گیاهایی لزوما ایمن نیستند و دوز آنها مهم است. چنانچه دچار بیماری هستید و یا ابهاماتی دارید، قبل از شروع مصرف گیاهان دارویی یا مکل های گیاهی با پزشک مشورت کنید.
