لیکن پلان به شکل جوش ها و بثورات پوستی رخ می دهد که توسط سیستم ایمنی بروز می کند. این شرایط معمولا به خودی خود و طی چند ماه یا چند هفته برطرف می شود. روش هایی درمانی نیز وجود دارند که می توانند علائم را مدیریت کنند.
لیکن پلان ممکن است ناراحت کننده باشد، اما خطرناک نیست. علت واکنش سیستم ایمنی و بروز لیکن پلان مشخص نیست. عوامل زیادی باعث بروز این شرایط می شوند و هر عامل متفاوت است. علت های بالقوه بروز این حالت عبارتند از:
- عفونت های ویروسی
- حساسیت
- استرس
- ژنتیک
گاهی لیکن پلان همراه با اختلالات خودایمنی بروز می کند. این عارضه خطرناک و مسری نیست. به هرحال گونه هایی از این بیماری وجود دارند که تا حدی خطرناک و دردناک هستند. علائم این عارضه با داروهای خوراکی و موضعی و یا داروهای مهار کننده سیستم ایمنی برطرف می شوند.
علائم لیکن پلان چیست؟
برخی از رایج ترین علائم لیکن پلان عبارتند از:
- ضایعات پوستی یا تاول های بنفش رنگ و مسطح بر روی پوست و اندام تناسلی
- ضایعاتی که طی چند هفته یا چند ماه در بخش های مختلف بدن پخش می شوند
- خارش در محل بثورات
- ضایعات سفید و بند دار در دهان که ممکن است دردناک باشند یا باعث سوزش شوند.
- تاول هایی که پاره می شوند.
- خطوط سفید و نارک بر روی بثورات
رایج ترین نوع لیکن پلان بر روی پوست تاثیر می گذارد. طی چند هفته ضایعات پوستی بروز کرده و پخش می شوند. این عارضه معمولا بین 6 ماه تا 16 ماه برطرف می شود.
در برخی موارد نیز ضایعات ممکن است در مناطقی به جز پوست و یا آلت تناسلی بروز کنند. این بخش ها عبارتند از:
- غشاهای مخاطی
- ناخن ها
- پوست سر
شکل های مختلفی از این عارضه وجود دارد که در خاورمیانه، آسیا، آفریقا و امریکای لاتین مشاهده شده است.
علت و عوامل تشدید کننده لیکن پلان چیست؟
لیکن پلان زمانی بروز می کند که بدن به اشتباه به پوست یا غشاهای مخاطی حمله می کند. پزشک ها علت این اشتباه و حمله را نمی دانند.
لیکن پلان برای هر کسی و در هر سنی بروز می کند، اما شرایطی وجود دارد که برخی افراد را نسبت به این عارضه آسیب پذیرتر می کند. میزان بروز لیکن پلان در خانم ها و آقایان برابر است، اما خانم ها دو برابر مردان به لیکن پلان دهانی مبتلا می شوند. این عارضه در کودکان و افراد سالمند خیلی کم مشاهده می شود و بیشتر در میانسالی رایج است.
دیگر عوال تشدید کننده این بیماری عبارتند از: سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری، ابتلا به نوعی بیماری ویروسی مانند هپاتیت C یا قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی که مانند حساسیت زا عمل می کنند. این مواد حساسیت زا عبارتند از:
- آنتی بیوتیک ها
- آرسنیک
- طلا
- ترکیبات یدید
- دیورتیک ها
- انواع خاصی از نگ ها
تشخیص لیکن پلان
هر زمان که بثورات و ضایعاتی را بر روی پوست، در دهان و یا اندام تناسلی خود مشاهده کردید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. پزشک با معاینه و مشاهده ضایعات پوستی می تواند لیکن پلان را تشخیص دهد. به هرحال برای اطمینان بیشتر گاهی برخی آزمایش ها نیز انجام می شود.
آزمایش ها عبارتند از بیوپسی یا نمونه برداری که در آن قسمت کوچکی از سلول های پوستی برداشته شده تا مورد آزمایش قرار گیرند، یا تست حساسیت به این ترتیب جساسیت پوستی شناسایی می شود. اگر پزشک گمان کند که علت بروز این عارضع یک عفونت است، آزمایش هپاتیت C انجام خواهید داد.
درمان لیکن پلان
در موارد خفیف تر لیکن پلان که معمولا طی چند هفته یا چند ماه برطرف می شوند، درمان لازم نخواهد بود. اگر علائم شدید و ناراحت کننده باشند، پزشک دارو تجویز خواهد کرد.
درمانی برای لیکن پلان وجود ندارد، اما داروهایی که علائم را برطرف می کنند، ممکن است علت بروز این عارضه را نیز برطرف کنند. داروهایی که معمولا تجویز می شوند، عبارتند از:
- رتینوئیدها که مربوط به ویتامین A هستند و به صورت موضعی یا خوراکی مصرف می شوند.
- کورتیکواستروئیدها التهاب را کاهش می دهند و به صورت موضعی، خوراکی و یا به شکل تزریق مصرف می شوند.
- آنتی هیستامین ها التهاب را کاهش می دهند و اگر علت بروز بثورات حساسیت باشد، بسیار مفید خواهند بود.
- کرم های غیراستروئیدی به صورت موضعی استفاده می شوند و می توانند سیستم ایمنی را سرکوب کرده و بثورات را برطرف کنند.
- نور درمانی، در این روش لیکن پلان با استفاده از نور ماوراء بنفش درمان می شود.
درمان های خانگی
روش هایی هم وجود دارند که می توانید در خانه امتحان کنید و درمان را تکمیل کنید. این روش ها عبارتند از:
- دراز کشیدن در وان حاوی بلغور جو دو سر
- اجتناب از خاراندن بثورات
- استفاده از کمپرس آب سرد
- استفاده از کرم های ضدخارش بدون نسخه
قبل از استفاده از هر گونه محصول بدون نسخه با پزشک خود مشورت کنید. به این ترتیب اطمینان حاصل می کنید که داروهای مورد استفاده شما با داروهای تجویز شده توسط پزشک تداخل نخواهند داشت.
پیامدهای لیکن پلان
اگر لیکن پلان در قسمت واژن یا فرج بروز کند درمان آن سخت خواهد بود. این عارضه باعث درد، زخم و ناراحتی در هنگام برقراری رابطه جنسی خواهد شد.
بروز لیکن پلان خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی (squamous cell carcinoma) را نیز افزایش خواهد داد. خطر ابتلا به این سرطان کم است، اما لازم است به طور منظم به پزشک مراجعه کنید و تحت معاینات سرطانی قرار بگیرید.
لیکن پلان ناراحت کننده و آزاردهنده است، اما خطرناک و مسری نیست. با ترکیبی از روش های درمانی خانگی و درمان های توصیه شده توسط پزشک می توانید این عارضه را برطرف کنید.
