ضربه مغزی زمانی رخ می دهد که سر به جایی برخورد می کند یا یک جسم یا وسیله متحرک به سر آسیب می رساند. ضربه مغزی یک صدمه جزئی یا آسیب مغزی خفیف می باشد. ضربه مغزی برای مدتی بر روی چگونگی عملکرد مغز تاثیر می گذارد. این مشکل منجر به سردرد، تغییر در میزان هوشیاری یا از دست دادن هوشیاری می شود.
افتادن، فعالیت های ورزشی یا تصادفات اتومبیل منجر به ضربه مغزی می شوند. حرکت شدید مغز (لرزش مغز) منجر به از دست دادن هوشیاری می شود. مدت زمانی که فرد هوشیاری خود را از دست می دهد بستگی به شدت ضربه دارد.
ضربه مغزی همیشه منجر به عدم هوشیاری نمی شود. برخی نیز دچار مشکلات بینایی می شوند. گاهی نیز ضربه مغزی ممکن است تشخیص داده نشود.
علائم ضربه مغزی
علائم ضربه مغزی خفیف عبارتند از:
• آشفتگی، ناتوانی در تمرکز یا مشکل در فکر کردن.
• خواب آلودگی، مشکل در بیدار شدن یا تغییرات مشابه
• سردرد
• از دست دادن هوشیاری برای مدت کوتاه
• از دست حافظه و فراموش کردن رویدادهای قبل از حادثه یا درست پس از حادثه
• تهوع و استفراغ
• مشاهده نور
• اختلالات خواب
علائم زیر مربوط به ضربه های شدیدتر هستند. در صورت مشاهده هر یک از آنها بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
• تغییر در هوشیاری و آگاهی
• سردرگمی که برطرف نمی شود.
• تشنج
• ضعف عضلات در یک طرف یا هر دو طرف بدن
• عدم تساوی مردمک چشم ها
• حرکت غیرعادی چشم ها
• تهوع و استفراغ مکرر
• مشکل در راه رفتن یا تعادل
• عدم هوشیاری برای مدت طولانی یا به صورت مکرر (کما)
صدمه هایی که ضربه مغزی می شوند معمولا با آسیب به گردن و ستون فقرات همراه هستند. بنابراین در هنگام حرکت دادن این افراد خیلی احتیاط کنید.
برای تشخیص ضربه مغزی پزشک معاینات جسمی انجام خواهد داد. سیستم عصبی فرد آسیب دیده مورد بررسی قرار خواهد گرفت. تغییراتی در اندازه مردمک چشم های این افراد، توانایی فکر کردن و هماهنگی آنها رخ می دهد.
آزمایش هایی که برای ضربه های مغزی انجام می شوند، عبارتند از:
• EEG (آزمایش امواج مغزی)، در صورتی که تشنج ادامه پیدا کند نیاز خواهد بود.
• سی تی اسکن سر
• MRI مغز
درمان ضربه مغزی
برای ضربه های مغزی خفیف درمانی وجود ندارد، فقط باید مراقب بود زیرا علائم مربوط به آن ممکن است پس از مدتی ظاهر شوند.
پزشک برایتان توضیح خواهد داد که منتظر چه چیزهایی باشید، چگونه سردردها را مدیریت کنید، چگونه علائم را درمان کنید، چه زمانی ورزش کردن، کار، مدرسه و دیگر فعالیت ها را شروع کنید و علائم نگران کننده را نیز به شما معرفی خواهد کرد. بزرگسالان و کودکان باید تمام دستورات پزشک را دنبال کنند.
در صورتی که هر یک از موارد زیر رخ دهند، لازم است در بیمارستان بستری شوید:
• علائم شدیدی از ضربه به سر مشاهده می شود.
• بر روی جمجمه ترک مشاهده شود.
• در زیر جمجمه یا در داخل مغز خونریزی وجود دارد.
بهبود ضربه مغزی نیاز به زمان دارد و ممکن است روزها، هفته ها یا حتی ماه ها طول بکشد. در طول این مدت ممکن است دچار مشکلات زیر شوید:
• گوشه گیر شوید یا به راحتی عصبانی شوید.
• در انجام فعالیت هایی که نیازمند حافظه و تمرکز است دچار مشکل شوید.
• دچار سردردهای خفیف شوید.
• تحمل شما نسبت به سر و صدا کم شود.
• خسته باشید.
• احساس سرگیجه داشته باشید.
• گاهی اوقات دچار تاری دید شوید.
این مشکلات به مرور زمان بهبود پیدا می کنند. در این شرایط به کمک دوستان و اعضای خانواده نیاز خواهید داشت.
در برخی افراد علائم ضربه مغزی برطرف نمی شوند. خطر بروز این تغییرات طولانی در مغز با بیش از یک بار آسیب دیدن مغز بیشتر می شود. در صورت ضربات شدید به سر ممکن است تشنج رخ دهد و فرد آسیب دیده تا مدتی لازم است داروی ضد تشنج مصرف کند. به علاوه ضربه های شدید ممکن است منجر به بروز مشکل در مغز و سیستم عصبی شوند.
در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
• ضربه به سر باعث تغییر در هوشیاری شده است.
• شخص آسیب دیده دچار دیگر علائم نگران کننده شده است.
• علائم پس از 2 یا 3 هفته بهبود پیدا نمی کنند.
در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر بلافاصله به اورژانس اطلاع دهید:
• خواب آلودگی زیاد یا مشکل در بیدار شدن
• سفتی گردن
• تغییر در رفتار یا بروز رفتارهای غیرعادی
• تغییر در تکلم (لکنت زبان)
• آشفتگی یا مشکل در تکلم
• دو بینی یا تاری دید
• تب
• خروج مایع یا خون از بینی یا گوش ها
• سردردی که بدتر و بدتر می شود یا مدت طولانی دوام پیدا می کند و یا با مصرف دارو بهتر نمی شود.
• مشکل در راه رفتن و صحبت کردن
• تشنج
• استفراغ که بیشتر از 3 بار رخ بدهد.
اگر علائم بهبود پیدا نکردند یا پس از 2 یا 3 هفته به حالت خود باقی ماندند به پزشک مراجعه کنید.
برای پیشگیری از هرگونه ضربه مغزی نکات ایمنی را با دقت تمام رعایت کنید. در هنگام رانندگی اتومبیل کمربند ایمنی را ببندید و در هنگام دوچرخه سواری یا موتور سواری از کلاه ایمنی استفاده کنید.
