اختلال بد شکلی بدن یا BDD یک اختلال روحی متمایز است که در آن شخص نوعی نقص فیزیکی یا مشکل جسمی در خود مشاهده می کند که معمولا دیگران نمی توانند ان را ببینند. در نتیجه فرد مبتلا به این اختلال خود را زشت می بیند و اغلب از قرار گرفتن در موقعیت های اجتماعی اجتناب کرده و یا سعی دارد با جراحی های پلاستیک ظاهر خود را بهبود بخشد.
اختلال بد شکلی بدن دارای ویژگی های مشترکی با اختلال خوردن و اختلال وسواس اجباری می باشد. اختلال بد شکلی بدن از این لحاظ شبیه اختلال خوردن است که در هر دو مورد بیمار نگران ظاهر خود می باشد. تفاوت این دو بیماری در این است که در اختلال خوردن فرد نگران وزن خود و ظاهر کل بدن می باشد ولی در اختلال بدشکلی بدن فرد نگران یکی از اعضای بدن خود می باشد.
افراد مبتلا به اختلال وسواس اجباری OCD دارای افکار، ترس ها و وسواس هایی هستند که برایشان قابل کنترل نیست. اضطراب تولید شده بر اثر این افکار منجر به یک نیاز ضروری برای انجام برخی فعالیت ها می شود.
مشغله ذهنی فرد مبتلا به اختلال بد شکلی بدن اغلب منجر به رفتارهایی می شود، به عنوان مثال نگاه های مداوم به آینه یا کندن پوست. فرد مبتلا به این اختلال نسبت به این نقص که در ذهن دارد بسیار آزار می بیند و عملکردهای وی در خانه، کار و اجتماع دچار اختلال می شود.
اختلال بدشکلی بدن یک اختلال مزمن است که مردان و زنان را به طور مساوی تحت تاثیر قرار می دهد. این اختلال معمولا در دوره نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می شود.
بخش هایی از بدن که مورد حساسیت اختلال بد شکلی بدن قرار می گیرند، عبارتند از:
- عیب های پوست – مانند چین و چروک و زخم و آکنه و لک
- مو – موی بدن یا سر یا ممکن است فرد با کم مویی مشکل داشته باشد.
- اجزای صورت – اغلب بینی در صورت حساسیت افراد را برمی انگیزد، اما اندازه و شکل هر عضوی روی صورت ممکن است برای فرد مشکل ایجاد کند.
- وزن بد – فرد بیمار ممکن است از وزن یا توده عضلانی خود رنج ببرد.
دیگر بخش ها نیز عبارتند از اندازه آلت تناسلی، عضلات، اندازه پستان ها، ران ها، باسن و بوی بدن.
علائم اختلال بدشکلی بدن
برخی علائم هشدار دهنده که نشان می دهند فرد دچار اختلال بد شکلی بدن است، عبارتند از:
- انجام رفتارهای تکراری و وقت گیر، مانند نگاه کردن به آینه، چیدن پوست و سعی در پنهان کردن بخش معیوب (بخشی که به تصور فرد معیوب است)
- پرسیدن مداوم در مورد بخش یا اندام مورد نظر
- بروز مشکل در مدرسه یا محل کار و در روابط که به دلیل عدم تمرکز بر مسائل دیگر به جز ظاهر بروز می کند.
- اجتناب از ظاهر شدن در اماکن عمومی یا مضطرب شدن در حضور دیگران
- مراجعه مداوم به متخصصین زیبایی و جراحان پلاستیک برای پیدا کردن راه هایی برای بهبود ظاهر
چه عاملی باعث بروز اختلال بد شکلی بدن می شود؟
علت اصلی بروز اختلال بد شکلی بدن ناشناخته مانده است. برخی محققان معتقدند که مشکل ناشی از عملکرد یا اندازه بخش های خاصی از مغز است که اطلاعات مربوط به ظاهر بدن را پردازش می کنند. این واقعیت که اختلال بد شکلی بدن معمولا در افراد مبتلا به دیگر اختلالات روحی، مانند افسردگی و اضطراب بروز می کند، نشان دهنده این واقعیت است که این اختلال می تواند دارای مبنای بیولوژیکی باشد.
عوامل دیگری که بر روی بروز اختلال بد شکلی بدن تاثیر می گذارند، عبارتند از:
- تجربه رویدادهای ناگوار یا تضادهای عاطفی در دوران کودکی
- اعتماد به نفس پایین
- والدین و افرادی که از ظاهر کودک ایراد می گیرند.
فشار از طرف همسن و سالان و جامعه که به زیبایی ظاهری اهمیت زیادی می دهند، نیز می تواند باعث بروز اختلال بدشکلی بدن شود.
پیامدهای اختلال بد شکلی بدن چیست؟
در صورت بروز اختلال بد شکلی بدن یا BDD فرد دچار انزوای اجتماعی می شود. این اختلال بر روی عملکرد فرد در مدرسه و محل کار نیز تاثیر خواهد داشت. افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن در معرض ابتلا به افسردگی اساسی نیز می باشند و میزان خودکشی در بین این بیماران زیاد است. همچنین افراد مبتلا به اختلال بد شکلی بدن عمل های جراحی زیادی انجام می دهند تا به تصور خود نقص خود را برطرف کنند.
