کولیت اولسراتیو نوعی بیماری التهابی روده (IBD) است که باعث التهاب طولانی مدت و زخم در دستگاه گوارش می شود . کولیت اولسراتیو پوشش درونی روده بزرگ (کولون) و رکتوم را تحت تاثیر قرار می دهد . علائم این بیماری به طور ناگهانی ظاهر نمی شود و معمولا به مرور بروز می کند .
هدف از درمان دارویی کاهش التهابی است که سبب تشدید علائم و نشانه ها می شود. درمان کولیت اولسراتیو معمولا شامل دارو و جراحی می باشد.
پزشکان برای درمان این بیماری از داروهای متفاوتی استفاده می کنند. داروهایی که برای گروهی از بیماران مفید است و ممکن است برای سایرین مناسب نباشند، لذا ممکن است يافتن داروی مناسب برای شما مدتی بطول انجامد. علاوه بر اين، از آنجا که برخی دارو ها عوارض جانبی جدی دارند، باید مضرات و فواید هر درمان را با هم بسنجیم.
دارو های ضد التهابی :
اغلب در اولین قدم درمان کولیت اولسراتیو داروهای ضد التهابی استفاده می شوند و شامل موارد زیر هستند:
سولفاسالازین (آزولفیدین):
سولفاسالازین می تواند در کاهش علائم بیماری کولیت اولسراتیو مفید باشد اما ممکن است موجب عوارض جانبی متعددی مانند تهوع، استفراغ، اسهال، سوزش سر دل و سردرد شود. اگر به داروهای سولفاسالازین حساسیت دارید از مصرف این دارو خودداری فرمایید.
کورتیکواستروئید ها:
کورتیکواستروئیدها به کاهش التهاب کمک می کنند اما عوارض جانبی متعددی دارند که عبارتند از افزایش وزن، افزایش فشار خون، دیابت نوع دو، استئوپروز و افزایش احتمال ابتلا به عفوت . پزشکان معمولاً زمانی کورتیکواستروئید ها را برای بیمار تجویز می کنند که بیماری التهابی روده شدید باشد و به سایر درمان ها پاسخ ندهند. کورتیکواستروئیدها برای استفاده طولانی مدت مناسب نیستند و معمولا برای دوره های 3 الي 4 ماهه تجویز می شوند همچنین ممکن است از این داروها همراه با سایر داروها برای دوران بهبودی استفاده شود.
برای مثال کورتیکواستروئید ها ممکن است همراه با یک داروی سرکوب کننده ایمنی استفاده شوند. کورتیکواستروئیدها می توانند باعث ایجاد دوران بهبودی شوند درحالیکه سرکوب کننده های سیستم ایمنی باعث حفظ دوران بهبودی می شود. برخی مواقع پزشکتان ممکن است استفاده کوتاه مدت از تنقیه استروئیدها را برای بیماری کولون پایین رونده یا مقعد تجویز کند.
سرکوب کننده های سیستم ایمنی :
این دارو ها نیز التهاب را کاهش می دهند اما بیشتر سیستم ایمنی را هدف قرار می دهند. این دارو ها در درمان کولیت اولسراتیو موثرند. این داروها عبارتند از :
آزاتیوپرین (آزاسان، ایموران) و مرکاپتوپرین (پورینتول):
از آنجا که این دو دارو آهسته عمل می کنند (ماهها یا بیشتر طول می کشد که موثر واقع شوند) گاهی با یک کورتیکو استروئید ترکیب می شوند اما با گذشت زمان به نظر می رسد که به تنهایی نیز اثرگذار خواهند بود. عوارض جانبی این دو دارو عبارتند از واکنشهای آلرژی یک، عفونت، التهاب کبد و پانکراس . اگراز این داروها مصرف می کنید حتماً باید برای پیگیری عوارض جانبی تحت نظر باشید. اگر به سرطان مبتلا هستید قبل از شروع مصرف این دارو ها پزشکتان را در جریان قرار دهید.
سیکلوسپورین (جنگراف، نئورال، ساندیمون):
این داروهای قوی بطور طبیعی برای بیمارانی که به سایر داروها پاسخ نمی دهند تجویز می شوند. در برخی موارد سیکلوسپورین ها برای به تاخیر انداختن جراحی (تا زمانی که بیمار قدرت کافی برای عمل جراحی را داشته باشد) مصرف می شود.
در سایر موارد، این دارو ها برای کنترل نشانه ها و علائم بیماری تا زمانی که سایر داروها با سمیت کمتر کار خود را آغاز کنند استفاده می شوند.
سیکلوسپورین ها در عرض 1 الي 2 هفته آغاز به کار می کنند، اما از آنجا که عوارض جانبی بالقوه شدیدي دارند (شامل عوارض کلیوی، عفونت های کشنده) در مورد فواید و خطرات آنها با پزشک خود مشورت کنید. همچنین با دریافت این داروها احتمال ضعیفی از خطر ابتلاء به سرطان ایجاد می شود لذا اگر از قبل به سرطان مبتلا بوده اید به پزشک اطلاع دهید.
اینفلکسیمب: (infleximab):
این دارو مختص بیمارانی است که مبتلا به کولیت اولسراتیو متوسط تا شدید هستند و به سایر داروها پاسخ نمی دهند و یا سایر در مان ها را تحمل نمی کنند. این داروها از طریق خنثی کردن یک پروتئین که توسط سیستم ایمنی ساخته می شود ، عمل می کند. این دارو، TNFرا در جریان خون پیدا کرده و پیش از آنکه در مجرای گوارشی ایجاد التهاب کند آن را ازبین می برد. برخی از مبتلایان به نارسایی قلبی، مبتلایان به MS، سرطان یا سابقه سرطان نمی توانند این دارو را مصرف کنند. این دارو با افزایش خطر ابتلاء به عفونت، بویژه توبرکلوسیز (سل)و فعال سازی مجدد هپاتیت ویروسی مرتبط است و ممکن است خطر ابتلاء به مشکلات خونی و سرطان را افزایش می دهد. پیش از مصرف این دارو نیاز به انجام آزمایش پوستی سل دارید. همچنین از آنجا که این دارو حاوی پروتئین موش می باشد، ممکن است در برخی افراد سبب واکنش های آلرژیک جدی شود که ممکن است تا روزها و هفته ها پس از شروع درمان به تاخیر بیافتد. درمان با این دارو بعنوان درمان طولانی مدت آغاز می شود گرچه با گذشت زمان اثرات آن کم رنگ می گردد.
سایر داروها
علاوه بر کنترل التهاب، برخی داروها به کاهش علائم و نشانه های بیماری کمک می کنند.
بر اساس شدت کولیت اولسراتیو، پزشکتان ممکن است یک یا چندين مورد از داروهای زیر را تجویز نماید:
آنتی بیوتیک ها: آنتی بیوتیک ها ممکن است برای کمک به پیشگیری یا کنترل عفونت در مبتلایان به کولیت اولسراتیو که تب دارند تجویز شود.
داروهای ضد اسهال: یک مکمل فیبر مانند پودر پسیلیوم (متاموسیل) یا متیل سلولز (سیتروسل) با افزایش حجم مدفوع می تواند به کاهش علائم اسهال خفیف تا متوسط کمک کند. برای اسهال شدید، لوپرامید (ایمودیوم) می تواند موثر باشد. از داروهای ضد اسهال با احتیاط استفاده کنید، زیرا خطر ابتلاء به مگاکولون سمی را افزایش می دهند.
مسکن ها: برای درد های خفیف ممکن است پزشك استامینوفن (تیلنول و..) را پیشنهاد کند. از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند آسپرین و ایبوپروفن (ادویل، موترین،و...) یا ناپروکسن (آلیو) استفاده نکنید. این داروها ممکن است سبب تشدید علائم بیماری شوند.
مکمل های آهن: چنانچه خونریزی مزمن روده ای دارید، ممکن است به کم خونی فقر آهن مبتلا شويد. مصرف مکمل آهن، به حفظ سطوح آهن خون در محدوده نرمال کمک کرده و زمانی که خونریزی شما متوقف یا خفیف می شود ابتلا به این نوع کم خونی را کاهش می دهد.
جراحی
چنانچه اصلاح رژیم غذایی و شیوه زندگی و دارودرمانی و سایر درمان ها علائم بیماری را کاهش ندهند، پزشک ممکن است جراحی را پیشنهاد کند. جراحی معمولاً می تواند سبب بهبود کولیت اولسراتیو شود. اما معمولاً به معنی حذف کل کولون و مقعد می باشد (پروکتوکولکتومی). در گذشته بعد از این جراحی به منظور جمع آوری مدفوعتان می بایست کیسه کوچکی روی شکمتان متصل می گردید (ایلئوستومی). ولی امروزه یک پروسه جدید به نان ایلئو آنال آناستوموز نیاز به کیسه روی شکم را از بین برده است و به جای آن جراح یک کیسه را در انتهای روده کوچکتان ایجاد می کند که این کیسه مستقیماً به سوراخ مقعد شما متصل می گردد و این روش به شما کمک می کند که دفع خود رابه شیوه طبیعی تری انجام دهید. در هر حال ممکن است تعداد دفعات اجابت مزاجتان که نرم و قدری آبکی است بیشتر گردد، زيرا دیگر کولون (که مکان اصلی جذب آب است) ندارید.