آیا می دانید شکاف لب و شکاف کام را می توان در دوران بارداری تشخیص داد

شکاف لب و شکاف کام  نوعی ناهنجاری صورت و دهان است  که در دوران بارداری ، بهنگام رشد  جنین در داخل شکم مادر بوجود می آید . شکاف کام زمانی که بافت کافی در دهان و یا منطقه لب، و بافت های موجود به درستی به یکدیگر نمی پیوندند بوجود می آید.

شکاف لب به شکل یک سوراخ یا شکاف باریک در روی پوست لب بالا است که می تواند تا بینی گسترش یابد.شکاف لب در واقع تقسیم فیزیکی یا جدایی دو طرف از لب بالا است و به عنوان یک دهانه باریک یا شکاف در پوست لب بالا به نظر می رسد. این جدایی اغلب فراتر از پایه بینی شده و شامل استخوان های فک بالا و یا لثه بالا می شود.

شکاف کام یک تقسیم و یا سوراخی در سقف دهان است. شکاف کام می تواند شامل کام سخت (قسمت جلو استخوانی سقف دهان)، و یا کام نرم (بخش تماس نرم سقف دهان) باشد.شکاف لب و شکاف کام می تواند در یک یا هر دو طرف دهان رخ دهد. از آنجا که لب و کام به طور جداگانه رشد می کنند، ممکن است شکاف لب بدون شکاف کام، شکاف کام بدون شکاف لب و یا هر دو با هم باشد.

چه کسانی مبتلا به شکاف لب و شکاف کام می شوند؟ 
شکاف لب با یا بدون شکاف کام، سالانه در یکی از 700 نوزاد تاثیر می گذارد، و چهارمین و رایج ترین نقص مادرزادی محسوب می شود. پسرها به نسبت دخترها بیشتر به شکاف لب مبتلا می شوند اما این در حالیست که دختر ها بیشتربه شکاف کام مبتلا می شوند. 

چه چیزی باعث شکاف لب و شکاف کام می شود؟
در اغلب موارد، علت شکاف لب و شکاف کام ناشناخته است و نمی توان از بروز این نابهنجاری جلوگیری کرد. بیشتر دانشمندان معتقدند که شکاف لب و کام ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. به نظر می رسد کودکانی که خواهر و برادر، والدین ، و یا بستگانشان دچار این مشکل بوده اند، بیشتر دچار این عارضه می شوند ، در حقیقت این بیماری ارثی است.

از دیگر علل بالقوه مصرف دارو در دوران بارداری میباشد. مصرف برخی از داروها ممکن است باعث شکاف لب و شکاف کام شود.مصرف داروهای ضد تشنج، داروهای آکنه حاوی آکوتان و متوترکسات، شایعترین دارو برای درمان سرطان، ورم مفاصل، و پسوریازیس می تواند باعث این نقص شود.

شکاف لب و شکاف کام نیز ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض ویروس ها و یا مواد شیمیایی بهنگام رشد جنین در رحم مادر ،بوجود آید.

چگونه شکاف لب و شکاف کام تشخیص داده میشود؟
از آنجا که شکاف باعث تغییرات فیزیکی بسیار آشکارمی شود، شکاف لب یا شکاف کام به آسانی تشخیص داده می شود. گاهی اوقات با انجام سونوگرافی قبل از تولد اگر شکافی در جنین وجود داشته باشد، نشان داده می شود. اگر شکاف در سونوگرافی قبل از تولد نوزاد تشخیص داده نشود ، با یک معاینه فیزیکی از دهان، بینی، و کام وجود شکاف لب یا شکاف کام بعد از تولد کودک تشخیص داده می شود. گاهی اوقات آزمایش های تشخیصی برای تعیین و یا رد این اختلال انجام میشود. 

چه مشکلاتی با شکاف لب یا کام بهمراه است؟
مشکلات بلعیدن : به دلیل جدایی یا سوراخ در کام، مواد غذایی و مایعات ازطریق دهان به بینی منتقل میشوند. خوشبختانه، بطری  و پستانک به گونه ای  طراحی شده است که جریان مایعات رو به پایین به سمت معده  است.ممکن است برای  کودکان مبتلا به شکاف کام  نیاز به استفاده یک کام دست ساز برای کمک به غذا خوردن و تغذیه مناسب  باشد ،  تا زمانیکه عمل جراحی انجام شود.

عفونت گوش یا از دست دادن شنوایی: کودکان مبتلا به شکاف کام در معرض خطر عفونت گوش هستند چرا که به دلیل عملکرد ناقص شیپور گوششان قادر به تخلیه آب از گوش میانی به گلو نمی باشند و اگر درمان نشود، عفونت گوش می تواند باعث از دست دادن شنوایی شود. برای جلوگیری از این اتفاق در کودکان با شکاف کام معمولا نیاز به لوله های ویژه ای برای ترمیم اولیه پرده گوش می باشد. 

مشکلات گفتاری: کودکان مبتلا به شکاف لب یا شکاف کام ممکن است  دچارمشکل در صحبت کردن شوند. صدای این کودکان به خوبی انتقال داده نمی شود و ممکن است شکاف ، صدای تو دماغی غیر قابل فهم ایجاد نماید. همه کودکان این مشکلات را ندارند و در برخی کودکان  با انجام عمل جراحی این مشکلات به طور کامل  برطرف میشود. اما اگر این عارضه برطرف نشد ، به یک دکتر متخصص  آسیب شناس گفتاری، برای برطرف نمودن مشکلات گفتاری مراجعه نمایید .

مشکلات دندانی: کودکان مبتلا به شکاف لب و کام بیشتر مستعد ابتلا به بزرگی  و​​حفره  در دندان هستند و اغلب دارای دندان  اضافی وناقص هستند که  نیاز به درمان های دندانپزشکی و ارتودنسی است . علاوه بر این، کودکان با شکاف کام اغلب  دچارنقص  برآمدگی لثوی هستند..

درمان شکاف لب و شکاف کام 
معمولا برای درمان شکاف لب  نیازبه یک یا دو عمل جراحی می باشد. عمل جراحی اولیه معمولا در 3 ماهگی  انجام می شود.

ترمیم شکاف کام اغلب نیاز به جراحی های متعدد و در طول یک  دوره 18 ساله صورت می پذیرد. اولین جراحی برای ترمیم کام معمولا زمانی که کودک بین 6 تا 12 ماهه است انجام می شود.

ممکن است کودکان مبتلا به شکاف کام  در سن 8 سالگی نیاز به یک پیوند استخوان داشته باشند . برای پر کردن خط لثه فوقانی طوری که بتواند دندان های دائمی در فک بالا ثبات بماند . حدود 20٪ از کودکان مبتلا به شکاف کام برای کمک به بهبود در صحبت کردن  نیاز به جراحی می باشد.

هنگامی که دندان های دائمی در حال رشد هستند،اغلب برای درست کردن دندان نیاز به جفت کردن آنها می باشد.

جراحی های بیشتر برای  بهبود ظاهر لب و بینی، بستن شکاف بین دهان و بینی، کمک تنفسی، و ایجاد ثبات و تراز فک انجام میشود. ترمیم های نهایی زخم به جا مانده از جراحی اولیه احتمالا تا نوجوانی انجام نمی شود، و زمانی که ساختار صورت به طور کامل رشد کرده باشد انجام میشود..

مراقبت از دندان کودکان با شکاف لب و یا شکاف کام

به طور کلی، پیشکیری، ترمیم و مراقبت از دندان  کودکان مبتلا به شکاف لب و کام همانند دیگرکودکان می باشد. با این حال، کودکان مبتلا به شکاف لب و شکاف کام ممکن است دچار مشکلات خاص مربوط به دندان مانند نداشتن، نقص، یاجا به جایی شوند ، که نیاز به نظارت می باشد.

مراقبت های اولیه دهان و دندان: مانند دیگر کودکان ، کودکان متولد شده با شکاف لب و شکاف کام نیاز به تمیز کردن مناسب، تغذیه خوب، و درمان  به منظورداشتن دندان های سالم است . تمیز کردن مناسب با یک مسواک کوچک نرم باید به زودی برای جلوگیری از خرابی دندان آغاز شود. بسیاری از دندانپزشکان توصیه می کنند در صورت مشاهده مشکلات خاص دندانی،  اولین ملاقات پزشک باید در حدود 1 سالگی یا حتی  زودتر انجام شود .

مراقبت های ارتودنسی:اولین قرار ملاقات ارتودنسی ممکن است قبل از اینکه کودک دندانی داشته باشد برنامه ریزی شود. هدف از این ملاقات ارزیابی رشد صورت، به خصوص رشد فک است. پس ازآنکه دندان ها در می آیند، یک ارتودنتیست بیشتر می تواند نیازهای کوتاه مدت و بلند مدت دندان کودک را ارزیابی کند. پس ازدر آمدن دندانهای دائمی، درمان ارتودنسی می تواند  برای چینش دندانها استفاده شود.

مراقبت های دندانساز:دندانساز یکی ازعضو تیم درمانی شکاف کام است. وی ممکن است یک پل دندانی را برای جایگزینی دندان از دست رفته  یا لوازم خاصی به نام "شیپورگفتاری" یا "بالابر کام" برای کمک به بستن  شکاف مابین بینی و دهان به طوری که صداهای گفتاری طبیعی تر شوند، استفاده نماید .