اگر با اطرافیان خود در مورد چیزهایی صحبت می کنید که واقعا وجود ندارند و دیگران آنها را نمی بینند، احتمالا دچار توهم هستید. اما توهم فقط به دیدن خلاصه نمی شود، بلکه لمس کردن یا حتی استشمام بوهایی که واقعا وجود ندارند نیز توهم محسوب می شوند.
به علاوه توهم علل زیادی دارد. توهم ممکن است به دلیل بیماری روحی اسکیزوفرنی یا یک مشکل در سیستم عصبی مانند بیماری پارکینسون رخ دهد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار توهم هستید، لازم است به پزشک مراجعه کنید. برخی روش های درمانی به کنترل توهمات کمک می کنند، اما معمولا درمان این مشکل تا حد زیادی به علت بروز آن ها بستگی دارد.
انواع توهم
• شنیدن صدا: این مشکل توهم شنیداری نامیده می شود. فرد مبتلا صداهایی را از داخل یا خارج مغز خود می شوند. یا ممکن است صداهایی را بشنود که با هم صحبت می کنند یا از فرد بیمار می خواهند کاری انجام دهد.
مشاهده چیزهای دیگر: این مشکل توهم بینایی نامیده می شود. به عنوان مثال فرد بیمار ممکن است حشراتی را مشاهده کند که روی دست یا صورتش در حال حرکت هستند. گاهی نیز چشمکی از نور مشاهده می کنند. نوع نادری از تشنج نیز باعث می شود فرد نقاط یا اشکالی با رنگ روشن مشاهده کند.
• استشمام بوهایی که وجود ندارند: نام علمی این مشکل توهم بویایی نامیده می شود. فرد مبتلا احساس می کند بویی ناخوشایند در اطراف وی وجود دارد یا اینکه این بود مربوط به بدن خود اوست.
• حس چشایی نادرست: این مشکل نیز توهم چشایی نام دارد. در این شرایط فرد حس می کند خوراکی ها و نوشیدنی های مصرفی دارای طعمی عجیب و ناخوشایند هستند.
• حس کردن چیزهایی که وجود ندارند: پزشکان این مشکل را توهم لمسی می نامند. فرد مبتلا به این مشکل حتی در زمان تنهایی نیز حس لمس شدن توسط شخص دیگری می کند یا قلقلک می شود. گاهی نیز ممکن است تصور کند حشراتی زیر یا روی پوست او در حال حرکت هستند.
چه عاملی باعث بروز توهم می شود؟
• اسکیزوفرنی: بیش از 70 درصد افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دچار توهمات بینایی و 60 تا 90 درصد آنها دچار توهمات شنوایی می شوند. اما برخی از آنها نیز رایحه هایی را استشمام می کنند یا صداهایی را می شوند که وجود واقعی ندارند.
• بیماری پارکینسون: اکثر افراد مبتلا به این بیماری چیزهایی را مشاهده می کنند که وجود واقعی ندارند.
• بیماری آلزایمر و دیگر اشکال زوال عقل: این بیماری ها باعث تغییراتی در مغز می شوند و منجر به توهم می شوند. این شرایط در حالت پیشرفته بیماری رخ می دهند.
• میگرن: حدود یک سوم افراد مبتلا به سردردهای میکرنی نوعی هاله را مشاهده می کنند که توهم بینایی محسوب می شود. این توهم مانند یک هلال نور چند رنگ می باشد.
• تومور مغزی: توهم مربوط به تومورهای مغزی به محل قرار گرفتن تومور در مغز بستگی دارد. اگر تومور در محلی قرار گرفته باشد که مربوط به بینایی باشد، فرد دچار توهم بینایی خواهد شد (مواردی را مشاهده خواهد کرد که واقعی نیستند). به علاوه فرد بیمار ممکن است لکه ها یا اشکالی را به صورت نور مشاهده کند. وجود تومور در بعضی بخش های مغز باعث توهم بویایی و چشایی می شوند.
• سندروم چارلز بونت: این شرایط باعث بروز مشکلات بینایی در فرد می شود که مشابه مشکلاتی مانند دژنراسیون ماکولا، گلوکوم یا آب مروارید هستند. در ابتدا فرد تشخیص نمی دهد که دچار توهم شده است، اما در نهایت متوجه خواهد شد آنچه می بیند واقعی نیست.
• صرع: تشنج هایی که در این شرایط بروز می کند بیشتر باعث توهم می شوند. نوع توهم بستگی به بخشی از مغز دارد که تحت تاثیر قرار گرفته است.
توهم چگونه درمان می شود؟
ابتدا پزشک سعی می کند علت توهم را کشف کند. به همین منظور معاینات جسمی انجام می دهد و سوابق پزشکی بیمار را مورد بررسی قرار خواهد داد. وی در مورد علائم بیمار از فرد بیمار سوالاتی خواهد پرسید.
برای تشخیص بیماری آزمایشاتی انجام خواهد شد. به عنوان مثال EEG (الکتروانسفالوگرام) الگوهای غیرطبیعی فعالیت های الکتریکی را در مغز بررسی می کند. این آزمایش مشخص می کند که آیا توهم ها مربوط به تشنج ها می شوند یا خیر؟
MRI تصاویری از ساختارهای داخلی بدن ایجاد می کند. این فناوری می تواند وجود تومور یا هر مشکل دیگری را در مغز تشخص دهد (به عنوان مثال بخشی از مغز که دچار سکته شده). تومور و سکته هر دو باعث بروز توهم می شوند.
پزشک عوامل اصلی بروز توهم را درمان می کند. درمان این مشکل شامل موارد زیر می شود:
• مصرف داروهای اسکیزوفرنی یا زوال عقل، مانند بیماری آلزایمر.
• داروهای ضد تشنج برای درمان صرع
• درمان دژنراسیون ماکولا، گلوکوم و آب مروارید.
• جراحی یا پرتودرمانی برای درمان تومور
• تجویز داروهایی به نام تریپتان، مسدود کننده های بتا یا داروهای ضدتشنج برای افراد مبتلا به میگران
پزشک داروی pimavanserin یا Nuplazid تجویز می کند که برای درمان توهم و هذیان های همراه با روان پریشی در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون موثر هستند.
جلسات درمان شناختی رفتاری نیز توصیه می شوند که به تغییر تفکر و تمرکز رفتار کمک می کند.
