خفگی زمانی رخ می دهد که گیر کردن یک جسم خارجی در گلو یا نای باعث مسدود شدن مسیر هوایی می شود. در بزرگسالان معمولا یک تکه غذا و در کودکان خردسال نیز بلعیدن اجسام کوچک باعث بروز این حالت می شود. خفگی اکسیژن رسانی به مغز را قطع می کند بنابراین در این شرایط بلافاصله کمک رسانی را باید آغاز کنید.
یکی از مهمترین علائم خفگی این است که فرد دستان خود را به دور گلوی خود حلقه می کند. اگر فرد دارای این مشخصه نیست، در جستجوی علائم زیر باشید:
• ناتوانی در صحبت کردن
• ناتوانی در نفس کشیدن یا تنفس پر سر و صدا
• ناتوانی در سرفه کردن
• پوست، لب ها و ناخن ها آبی یا کدر می شوند.
• از دست دادن هشیاری
در صورت بروز خفگی صلیب سرخ رویکرد پنج – پنج را برای انجام کمک های اولیه پیشنهاد می کند:
• پنج ضربه به پشت: ابتدا با پاشنه دست پنج ضربه بین دو شانه فرد وارد کنید.
• پنج کشش در شکم: پنج حرکت کششی بر روی شکم فرد انجام دهید (این حرکت مانور هایملیخ نیز نامیده می شود.)
• 5 حرکت کششی و 5 ضربه را جابه جا کنید تا انسداد باز شود.
انجمن قلب امریکا روش ضربه به پشت را توصیه نمی کند و تنها از روش کششی استفاده می کند. به هرحال اگر تکنیک ضربه به پشت را به درستی یاد ندارید، بهتر است از آن استفاده نکنید. هردو رویکرد قابل قبول می باشند.
برای اجرای کشش شکمی (مانور هایملیخ) بر روی یک فرد در حال خفگی، اقدامات زیر را انجام دهید:
• در پشت سر فرد بایستید و دستهایتان را در اطراف کمرش حلقه کنید و فرد را اندکی به جلو خم کنید.
• یکی از دستان خود را مشت کرده و ان را کمی بالاتر از ناف فرد قرار دهید.
• مشت را با دست دیگر بگیرید و دست ها را به سختی و سریع با حرکتی رو به بالا به داخل فشار دهید – مثل اینکه سعی در بلند کردن فرد داشته باشید.
• این کار را در صورت نیاز تا 5 بار انجام دهید. اگر مسدودیت هنوز برطرف نشده است، این کار را دوباره تا 5 بار تکرار کنید.
اگر شما تنها نجات دهنده هستید، قبل از تماس با اورژانس این مانور را انجام دهید. اگر شخص دیگری نیز در محل حضور دارد، از وی بخواهید با اورژانس تماس گرفته و شما اقدامات نجات را انجام دهید.
اگر فرد مصدوم بیهوش شد، احیاء قلبی - ریوی با فشار قفسه سینه و تنفس انجام دهید.
برای اجرای مانور هایملیخ بر روی خودتان، اقدامات زیر را انجام دهید:
اگر تنها هستید، ابتدا به اورژانس اطلاع دهید. شما قادر به وارد کردن ضربه به پشت خود نیستید، بنابراین می توانید مانور هایملیخ را انجام دهید تا راه تنفس خود را باز کنید.
• یک دست خود را مشت کرده و کمی بالاتر از ناف خود قرار دهید.
• مشت خود را با دست دیگرتان گرفته و بر روی یک سطح سخت خم شوید – مانند پیشخوان یا صندلی.
• مشت خود را به سمت داخل و بالا فشار دهید.
برای باز کردن راه هوایی یک خانم باردار یا شخص چاق، اقدامات زیر لازم است:
• دست های خود را بالاتر از ناف فرد قرار دهید - بالاتر از آنچه در مانور هایملیخ قرار می دهید – در محل استخوان سینه، درست بالای اتصال پایین ترین دنده ها.
• کار را مانند مانور هایملیخ ادامه دهید، به قفسه سینه فرد با یک حرکت سریع فشار وارد کنید.
• این کار را تا زمانی که جسم خارجی از مسیر هوا خارج شود یا فرد هوشیاری خود را به دست آورد، تکرار کنید.
برای باز کردن مسیر تنفس فردی که هوشیاری خود را از دست داده:
• فرد را روی کف زمین به پشت بخوابانید.
• مسیر هوا را باز کنید. اگر جسم خارجی قابل مشاهده است، انگشت خود را وارد دهان وی کرده و سعی کنید علت انسداد را خارج کنید. دقت کنید جسم خارجی یا غذا را به داخل راه تنفسی فشار ندهید، این اتفاق در کودکان به راحتی رخ می دهد.
• در صورتی که جسم خارج نشد و شخص به اقدامات بالا عکس العملی نشان نداد، احیاء قلبی و ریوی را آغاز کنید. فشار دادن قفسه سینه طی فرایند CPR شی را به بیرون می راند. به یاد داشته باشید که مسیر مسدود شده را مرتب چک کنید.
برای باز کردن مسیر تنفس نوزادان کمتر از یک سال، اقدامات زیر را انجام دهید:
• حالتی مانند نشستن روی صندلی بگیرید و نوزاد را روی ساعد دست خود قرار دهید و برای راحتی بیشتر ساعد دست را روی ران پایتان بگذارید؛ صورت نوزاد رو به پایین است.
• به پشت نوزاد، قسمت وسط، به طور شمرده اما محکم 5 ضربه بزنید. ضربه ها را با پاشنه دست خود بزنید. ترکیب جاذبه زمین و ضربه دست شما می تواند جسم را خارج کند.
• اگر اقدامات توضیح داده شده موثر نبودند، صورت نوزاد را رو به بالا نگه دارید، طوری که سر پایین تر از تنه قرار گیرد. دو انگشت خود را در مرکز قفسه سینه نوزاد قرار داده و شروع به ماساژ دادن سریع این بخش کنید.
• در صورتی که تنفس نوزاد به حالت اول برنگشت، ضربات پشت و ماساژ قفسه سینه را تکرار کنید و به اورژانس نیز اطلاع دهید.
• اگر هر یک از این روش ها به باز شدن مسیر تنفس نوزاد کمک کرد اما مشاهده کردید که نوزاد همچنان نفس نمی کشد، احیاء قلبی و ریوی را آغاز کنید.
اگر کودک بیشتر از 1 سال سن دارد، می توانید مانور هایملیخ را انجام دهید.
برای آمادگی در چنین شرایطی مانور هایملیخ و احیا قلبی و ریوی را در مراکز آموزش کمک های اولیه فرا بگیرید.
