کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids) داروهایی هستند که سیستم ایمنی بدن را در مقابل عفونت مصون می دارند.
کورتیکواستروئیدها داروهای ساخته شده در لابراتورهای پزشکی هستند که عملکردی همچون کورتیزول_هورمون طبیعی موجود در بدن_ دارند. این داروها باعث کاهش التهاب و اصلاح سیستم ایمنی بدن می شوند.
کورتیکواستروئیدها برای درمان بسیاری از بیماری ها تجویز می شوند، همچون:
- آرتروز
- آسم
- آلرژی
- بیماری های پوستی مانند خارش یا اگزما
- بیماری های خود ایمنی مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS) یا لوپوس
- بیماری های التهابی روده، مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون
- سرطان
کورتیکواستروئیدها را نباید با استروئیدهای آنابولیک_ که گاهی اوقات ورزشکاران از آنها استفاده (و یا سوء استفاده) می کنند_ اشتباه گرفت.
با وجود تاثیرشان در تسکین التهاب، کورتیکواستروئیدها می توانند خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهند.
اشکال دارویی کورتیکواستروئیدها
فرم دارویی کورتیکواستروئیدها طیف وسیعی دارد:
- قرص خوراکی
- محلول خوراکی
- استنشاقی
- کرم موضعی
- قطره چشم
- قطره گوش
- تزریقی
- وریدی
کورتیکواستروئیدهای معمول
برخی کورتیکواستروئیدها بیشتر تجویز می شوند:
- کورتیزون
- هیدروکورتیزون
- پردنیزون (Sterapred)
- متیل پردنیزولون (Solu-Medrol)
- پردنیزولون (Orapred)
عوارض جانبی کورتیکواستروئیدها
عوارض جانبی کورتیکواستروئیدها بسته به دوز، مدت زمان مصرف، سلامت عمومی و سن فرد متفاوت است:
- افزایش وزن
- افزایش گرسنگی یا تشنگی
- تکرر ادرار
- نوسانات خلقی
- تاری دید
- ضعف عضلانی
- توقف رشد (در کودکان)
- افزایش موهای بدن
- آکنه
- کبودی آسان
- تورم و پف صورت
- پوکی استخوان
- فشار خون بالا
- بدتر شدن دیابت
- عصبانیت و برافروختگی
- بی قراری
- ناراحتی معده
- مشکل خواب
- احتباس آب
- ورم
- آب مروارید یا آب سیاه
- عفونت پوست و واژن، به خصوص قارچی (کاندیدا)
موارد لازم پیش از مصرف کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها ممکن است خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهند. در صورت مشاهده هرگونه نشانه عفونت مانند تب، گلو درد، سرفه به پزشک مراجعه کنید.
به هر پزشکی که مراجعه می کنید (برای مثال دندانپزشک) در خصوص مصرف کورتیکواستروئیدها اطلاع رسانی شود.
پزشک ممکن است استفاده همیشگی از کارت و یا دستبند نشاندهنده مصرف کورتیکواستروئید را جهت موارد اورژانسی توصیه کند.
در طول درمان با کورتیکواستروئیدها به هیچ عنوان واکسیناسیون انجام ندهید مگر اینکه پزشک مانعی برای آن نبیند.
قبل از شروع درمان با کورتیکواستروئیدها پزشک را از تمامی بیماری های خود آگاه کنید به ویژه:
- دیابت
- هر نوع بیماری چشمی
- بیماری های کبدی، کلیوی، یا قلبی
- افسردگی یا دیگر بیماری های روانی
- پوکی استخوان
- سل (TB)
- بیماری های تیروئید
بدون مشورت با پزشک معالج، مصرف دارو را متوقف نکنید . پزشک ممکن است به طور تدریجی دوز دارو را تا توقف کامل کم کند.
کورتیکواستروئیدها ممکن است باعث رشد کم و یا توقف رشد کودکان شوند. در این خصوص با پزشک مشورت کنید.
قبل از شروع مصرف کورتیکواستروئیدها، پزشک را از استفاده تمام داروهای با نسخه، بدون نسخه ، مکمل های گیاهی یا ویتامین ها آگاه کنید.
کورتیکواستروئیدها و رژیم غذایی
در صورت مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدها، پزشک ممکن است رژیم غذایی کم نمک و غنی از پتاسیم را توصیه کند.
همچنین، مصرف پروتئین بیشتر و کنترل دریافت کالری جهت جلوگیری از افزایش وزن نیز توصیه می شود.
در طول مصرف کورتیکواستروئیدها ممکن است نیاز به اجتناب از مصرف گریپ فروت و عصاره گریپ فروت باشد زیرا بر عملکرد این داروها تاثیر می گذارند. در این خصوص می توانید با پزشک صحبت کنید.
کورتیکواستروئیدها و بارداری
بارداری و یا تصمیم به بارداری در طول مصرف کورتیکواستروئیدها را به پزشک معالج اطلاع دهید.
کورتیکواستروئیدها ممکن است به جنین آسیب برسانند_ به خصوص در سه ماهه اول.
چنانچه در دوران شیردهی به نوزاد هستید، قبل از مصرف کورتیکواستروئیدها به پزشک معالج اطلاع دهید.
