1. درطی پیوند، بیمار چگونه مغز استخوان را دریافت می کند؟
پس از درمان با داروهای ضد سرطان دوز بالا و / یا پرتودرمانی، بیمار سلول های بنیادی را از طریق تزریق وریدی (IV) ،مانند انتقال خون، دریافت می کند. این بخش از پیوند، 1 تا 5 ساعت طول می کشد.
2. زمانی که خود بیمار اهدا کننده است (پیوند آتولوگ)، سنجش و یا معیار خاصی برای سلولهای بنیادی وجود دارد ؟
سلولهای بنیادی مورد استفاده در پیوند اتولوگ، باید عاری از سلولهای سرطانی باشند. برای خلاص شدن از سلول های سرطانی، قبل از پیوند و در فرایندی به نام "پاکسازی" سلول های گرفته شده عاری از هر آلودگی می شوند. این فرآیند، احتمال بازگشت سرطان را به حداقل می رساند. از آنجا که در طی این فرایند ممکن است به سلول های بنیادی سالم نیز آسیب برسد، سلولهای بیشتری از بیمار گرفته می شود.
3. پس از پیوند سلول های بنیادی به بیمار، چه اتفاقی می افتد؟
پس از ورود به جریان خون، سلولهای بنیادی به مغز استخوان رفته شروع به تولید گلبولهای سفید، قرمز و پلاکت ها می کنند؛ این فرایند، " جایگزینی پیوند" (Engraftment) نامیده می شود. طی 2 تا 4 هفته پس از پیوند، " جایگزینی پیوند" رخ می دهد. پزشک، با شمارش مداوم سلول های خونی بر این امر نظارت می کند. بهبودی کامل سیستم ایمنی به زمان بسیار طولانی نیاز دارد؛ چندین ماه برای پیوند اتولوگ و 1 تا 2 سال برای پیوند آلوژنیک یا سینرژیک. جهت بررسی تولید سلول های خونی جدید و عود سرطان، پزشک آزمایش خون را تکرار می کند. اسپیراسیون مغز استخوان_ نمونه برداری از مغز استخوان با استفاده از سوزن جهت آزمایش زیر میکروسکوپ_ به پزشک کمک می کند تا از چگونگی عملکرد مغز استخوان پیوندی آگاه شود.
4. عوارض جانبی و احتمالی پیوند مغز استخوان (BMT ) و پیوند سلول های بنیادی خون محیطی (PBSCT) چیست؟
مهمترین خطر در هر دو درمان، افزایش احتمال عفونت و خونریزی به دلیل درمان سرطان با دوز بالا است. جهت جلوگیری و درمان عفونت، برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز می شود. برای جلوگیری از خونریزی و درمان کم خونی به ترتیب پلاکت و گلبول قرمز تزریق می شود. بیماران تحت درمان BMT و PBSCT ممکن است عوارض جانبی کوتاه مدت مانند تهوع، استفراغ، خستگی، از دست دادن اشتها، زخمهای دهانی، ریزش مو و واکنشهای پوستی را تجربه کنند.
خطرات بالقوه دراز مدت عبارتند از : عوارض جانبی شیمی درمانی و پرتو درمانی قبل از پیوند، مانند ناباروری (ناتوانی در تولید کودک)؛ آب مروارید (کدر شدن عدسی چشم که باعث از دست دادن بینایی می شود)؛ سرطان ثانویه (جدید) ؛ و آسیب به کبد، کلیه ، ریه و/ یا قلب.
در پیوندهای آلوژنیک، گاهی اوقات عارضه "پیوند علیه میزبان" (GVHD) دیده می شود؛ به این معنا که گلبول های سفید خون دهنده (پیوند)، سلول های بدن بیمار (میزبان) را به عنوان عامل خارجی شناسایی کرده و به آنها حمله می کنند؛ سلولهای پوست، کبد، و روده بیشترین آسیب را می بینند. این عارضه می تواند در عرض چند هفته پس از پیوند (GVHD حاد) یا خیلی دیرتر (GVHD مزمن) رخ دهد. برای جلوگیری از این عارضه، برای بیمار داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی تجویز می شود. علاوه بر این، سلول های بنیادی اهدا شده را می توان در طی فرایند "کاهش سلول T" از گلبول های سفید ایجاد کننده GVHD عاری کرد. در صورت بروز GVHD ، آن را می توان با استروئیدها یا دیگر عوامل سرکوب کننده سیستم ایمنی درمان کرد. درمان GVHD دشوار است، اما برخی مطالعات نشان دادند که در بیماران مبتلا به لوسمی که GVHD دارند احتمال بازگشت سرطان کم است. آزمایش های بالینی متعددی جهت یافتن راه هایی برای پیشگیری و درمان GVHD انجام شده است.
شدت عوارض به نوع درمان بستگی دارد و باید با دکتر مورد بحث قرار گیرد تا بهترین گزینه ی درمانی با کمترین عوارض جانبی انتخاب شود.
5. "مینی پیوند" چیست ؟
"مینی پیوند" ( یا پيوند سلول های بنيادی غير ريشه کن کننده یا شدت پایین)، نوعی پیوند آلوژنیک است. این روش، در پژوهشهای بالینی برای درمان انواع مختلفی از سرطان مانند لوسمی، لنفوم، میلوم مولتیپل و دیگر سرطان های خونی مورد بررسی قرار گرفت.
در این روش، از دوز پایین تر شیمی درمانی و / یا پرتودرمانی برای آماده سازی بیمار جهت پیوند آلوژنیک استفاده می شود؛ این امر باعث از بین رفتن تعدادی، و نه همه ی، سلول های مغز استخوان بیمار می شود. تعداد سلول های سرطانی را کاهش می دهد و با سرکوب سیستم ایمنی بدن بیمار از "پس زدن پیوند" جلوگیری می کند.
بر خلاف پیوندهای سنتی BMT و PBSCT، پس از یک "مینی پیوند"، برای مدتی سلول های فرد دهنده و خود بیمار در بدن بیمار باقی می مانند. هنگامی که سلول های اهدایی شروع به پاسخگویی به پیوند می کنند، فرایند پیوند علیه تومور (GVT) برای از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده ( از بین نرفته توسط داروهای ضد سرطان و / یا پرتودرمانی) شروع می شود. برای تقویت اثر GVT، گلبول های سفید خون فرد دهنده به بیمار تزریق می شود؛ این فرایند را "تزریق لنفوسیت اهدایی" می نامند.
6. "پیوند دوتایی یا پشت به پشت" چیست؟
"پیوند دوتایی یا پشت به پشت"، نوعی پیوند آتولوگ است. این روش، در پژوهشهای بالینی برای درمان انواع مختلفی از سرطان مانند میلوم مولتیپل و سرطان ژرم سل مورد بررسی قرار گرفت. در طول این پیوند، بیمار دو دوره ی پیاپی از شیمی درمانی با دوز بالا به همراه پیوند سلول های بنیادی دریافت می کند. به طور معمول، بین این دو دوره چند هفته تا چند ماه فاصله داده می شود. محققان امیدوارند که با این روش از عود (بازگشت) سرطان جلوگیری کنند.
7. هزینه BMT یا PBSCT را چگونه می توان پوشش داد؟
پیشرفت در روش های درمانی، از جمله PBSCT، زمان مورد نیاز ریکاوری در بیمارستان را کاهش داده است. این کاهش زمان باعث کاهش هزینه شده است. با این حال، و از آن جهت که BMT و PBSCT روش های پیچیده فنی هستند، بسیار گران قیمت تمام می شوند. بسیاری از شرکت های بیمه درمانی، برخی هزینه های پیوند برای انواع خاصی از سرطان را پوشش می دهند. این شرکت ها، گاهی بخشی از هزینه های مربوط به " مراقبت در خانه" را پوشش می دهند.
گزینه هایی برای کاهش بار مالی مرتبط با BMT و PBSCT وجود دارد. در برخی بیمارستانها، یک مددکار اجتماعی مسئول برنامه ریزی برای این نیازهای مالی است. برخی سازمانهای دولتی و خصوصی نیز بخشی برای کمک به بیماران پیوندی دارند که می توان به آنها مراجعه کرد .
8. هزینه های اهدای BMT و PBSCT ، و یا خون بند ناف چیست ؟
فرد اهدا کننده، برای تعیین نوع HLA، باید آزمایش خون بدهد. هزینه ی این آزمایش خون را آزمایشگاه تعیین می کند. گاهی فرد اهدا کننده آن را کامل پرداخت می کند، و یا مرکز اهدا کننده بخشی از هزینه را پوشش میدهد. گروه های اجتماعی و سازمان های وابسته، ممکن است برای این امر کمک های مالی فراهم کنند. با اثبات شباهت HLA بین دهنده و گیرنده، تمامی هزینه های مربوط به بازیابی مغز استخوان یا PBSCs توسط بیمار یا بیمه درمانی او پوشش داده می شود.
مادر می تواند خون بند ناف نوزاد خود را بدون دریافت هزینه به بانک خون بند ناف عمومی اهدا کند. با این حال، بانک های خون خصوصی برای ذخیره خون بند ناف جهت مصارف شخصی بیمار یا خانواده او هزینه دریافت می کنند.
9. چگونه می توان اطلاعات بیشتری در خصوص اهدا کنندگان بالقوه و مراکز پیوند به دست آورد ؟
امروزه، اینترنت بهترین محل برای پیدا کردن مراکز مرتبط و گرفتن اطلاعات است. پزشک معالج نیز می تواند بیمار را به مراکز معتبر معرفی کند.
برای مطالعه بخش اول سوالات می توانید اینجا کلیک کنید.
