هورمون چیست؟

این پیام رسان های شیمیایی به اندامها، بافتها و سلولهای داخل بدن کمک می کنند تا با یکدیگر در ارتباط باشند.

بنابراین، هورمون نوعی ماده شیمیایی است که توسط بدن تولید شده و به برقراری ارتباط بین ارگان های مختلف بدن _ با ارسال سیگنال به اندام، بافت و سلول خاص_ کمک می کند.

هورمون ها از طریق غدد درون ریز به طور مستقیم وارد جریان خون می شوند و با جریان خون شروع به گردش در تمام بدن می کنند تا به منطقه هدف برسند. 

اولین تماس هورمون با سلول باعث یک سری واکنش های مهم سلولی یا بافتی می شود.

برخی از فعالیت های هورمون عبارتند از:

• برانگیختن رشد و نمو سلول یا بافت 
• کمک به سوخت و ساز یا متابولیسم مواد غذایی در بدن
• برانگیختن و توسعه رشد جنسی و تولید مثل
• حفظ درجه حرارت بدن
• کنترل تشنگی
• تنظیم خلق و خو و عملکرد شناختی

هورمون ها، مواد شیمیایی بسیار قوی هستند_ مقدار بسیار کمی از آنها می تواند اثرات بزرگی بر بدن بگذارد.

انسان ها، حیوانات، گیاهان تقریبا تمامی هورمون های اساسی مورد نیاز خود را تولید می کنند. 

غدد و هورمونها

در زیر نمونه هایی از غدد درون ریز و برخی از هورمونهای تولید شده توسط این غدد می آید:

1) غده پینه آل: واقع در پشت جمجمه. در پاسخ به تاریکی، هورمون ملاتونین ترشح می کند که باعث خواب آلودگی می شود.  

2) لوزالمعده: با تولید هورمون انسولین، آمیلین، و گلوکاگون نقش عمده ای در تنظیم سطح قند خون دارد.

3) غده هیپوفیز: با نام مستعار " ارباب غدد "، اندازه نخود بوده و در قاعده مغز قرار دارد. هورمون های تولید شده توسط غده هیپوفیز عبارتند از:

• هورمون رشد (GH)، در تولید و توسعه سلول نقش دارد. 
• هورمون پرولاکتین، باعث تحریک تولید شیر در زمان شیردهی می شود و دارای اثرات زیاد بر خلق و خو، تولید مثل، و سیستم ایمنی بدن است.
• هورمون محرک فولیکول (FSH)، در تولید تخمک در تخمدان ها و اسپرم در بیضه ها نقش دارد.
• هورمون جسم زرد (LH)، در تنظیم چرخه قاعدگی زنان نقش دارد و همراه با FSH به تولید اسپرم در مردان کمک می کند.

4) بیضه: هورمون تستوسترون ( یا همان "هورمون مردانه") تولید می کند. در واقع، بیضه چندین هورمون مختلف، از جمله هورمون استروژن (یا همان "هورمون زنانه")، ترشح می کند. هورمون تستوسترون مسئول میل جنسی در مردان و زنان، تولید چربی در پوست، افزایش توده استخوان، ویژگیهای مردانه_ مانند موهای صورت، کلفت شدن صدا_ و رشد دستگاه تناسلی مردان در دوران بارداری است.

5) تخمدان: هورمون استروژن تولید می کند که مسئول تولید مثل و صفات شخصیتی زنانه_ مانند رشد پستان و افزایش ذخایر چربی_ است. تخمدانها، هورمون پروژسترون ( یا همان "هورمون بارداری") نیز ترشح می کنند که چرخه قاعدگی و مراحل بارداری را کنترل می کند.

6) کبد: فاکتور رشد شبه انسولین 1 (IGF-1) را تولید می کند، هورمون موثر در رشد سلولی. محققان در حال تحقیق و مطالعه این هورمون و ارتباط آن با سرطان و روند پیری هستند.

عدم تعادل هورمونی

سن، اختلالات ژنتیکی، بیماری، قرار گرفتن در معرض سموم محیطی، و حتی اختلال در ریتم طبیعی بدن (ریتم شبانه روزی) می تواند بر توانایی بدن در تولید هورمون های مختلف تاثیر بگذارد.

تولید کم و یا بیش از حد هورمون ها می تواند باعث مشکلات جدی شود.

در این حالت، پزشک با تجویز هورمون و یا داروهای دیگر به کنترل این شرایط و بازگرداندن تعادل هورمونی بدن کمک می کند.

نمونه هایی از درمان مرتبط عبارتند از:

• درمان جایگزینی هورمونی (HRT)، برای زنانی که وارد دوره یائسگی و یا یائسه شده اند. 
• داروهای جایگزین هورمون تیروئید، مانند لووتیروکسین (Levoxyl یا Synthroid)، برای درمان کم کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
• لیوتیرونین سدیم (Cytomel)، جهت کوچک کردن بافت در تیروئید پر کار (پرکاری تیروئید)
• تزریق تستوسترون، در مردان مبتلا به کاهش بیش از حد میل جنسی، و یا اختلال جنسی ژنتیکی مانند سندرم کلاین فلتر
• مکمل های ملاتونین، برای کمک به خواب در هنگام سفر بین مناطق زمانی مختلف
• زمپلر (paricalcitol)، کنترل پاراتیروئید بیش از حد فعال (هیپرپاراتیروئیدیسم) ناشی از نارسایی کلیه