آترزی ریوی نوعی نقص مادرزادی است که درآن دریچه ای که عبور جریان خون ازقلب به ریه ها را کنترل می کند، تشکیل نشده است. مشکل کودکانی که دچاراین نقص هستند این است که دررسیدن جریان خون به ریه ها برای برداشتن اکسیژن و رساندن آن به بدن اشکالی وجود دارد.
معمولاً دو نوع آترزی ریوی وجود دارد:
• آترزی شریان ریوی با سپتوم بطنی دست نخورده: دراین شکل ازآترزی ریوی دیوار و یا سپتوم بین بطنی کامل و دست نخورده باقی مانده است. دردوران بارداری زمانی که قلب در حال رشد است، خون بسیار کمی درداخل یا خارج بطن راست جریان دارد و در نتیجه بطن راست به طور کامل رشد پیدا نکرده و بسیار کوچک باقی می ماند.
اگربطن راست رشد کند، قلب خون را به ریه ها و بدن پمپ می کند و اشکالی پیش نخواهد آمد. شریانی که معمولا خون را از بطن راست به شریان اصلی ریوی منتقل می کند، رشد نکرده و بسیارکوچک مانده است ودریچه ریوی تشکیل نمی شود.
• آترزی شریان ریوی با نقص دیواره بین بطنی : در این شکل از آترزی ریوی، نقص دیواره بین بطنی موجب می شود که خون به داخل و خارج از بطن راست جریان پیدا کند. بنابراین، جریان خون به بطن راست به رشد بطن در دوران بارداری کمک کرده و باعث می شود که دیواره بین بطنی همانند آترزی ریوی با سپتوم بطن دست نخورده نباشد. آترزی شریان ریوی مشابه بیماری دیگری به نام تترالوژی فالوت است.
در تترالوژی فالوت، دریچه ریوی شکل گرفته است اما کوچک است و خون از طریق آن بسختی جریان پیدا می کند. این عارضه به نام تنگی دریچه ریوی نامگذاری شده است. آترزی ریوی یک فرم بسیار شدید تترالوژی فالوت می باشد.
علائم و نشانه ها
نوزادانی که با آترزی ریوی متولد می شوند پوستی برنگ مایل به آبی داشته وبه دلیل کافی نبودن اکسیژن خون سیانوزهستند. این نوزادان ممکن است نشانه های زیررا داشته باشند:
• مشکلات تنفسی
• رنگ خاکستری یا مایل به آبی پوست
• تغذیه ضعیف
• خواب آلودگی
پزشک در طول معاینه فیزیکی با مشاهده علائمی مانند پوست مایل به آبی و مشکلات تنفسی متوجه مشکل نوزاد می شود. همچنین معاینه قلب برای بررسی سوفل قلبی انجام می شود. البته ممکن است درهنگام تولد نوزاد با این بیماری سوفل قلبی شنیده نشود.
درصورتی که پزشک به آترزی ریوی مشکوک باشد برای تأئید تشخیص خود ازروشهای زیراستفاده خواهد کرد:
• انجام اکوکاردیوگرام که سونوگرافی ازقلب نوزاد است و مشکلات درارتباط با ساختارقلب مانند سوراخ دیواره بطنی و یا جریان نامنظم خون را نشان می دهد.
• کاتترازیسیون قلبی که با قراردادن یک لوله باریک دررگ خونی و فرستادن آن به قلب، داخل قلب را می بینند و فشارخون و سطح اکسیژن را اندازه گیری می کنند.
• نوارقلب که دراین روش فعالیت الکتریکی قلب اندازه گیری می شود.
• پالس اکسیمتری آزمایش ساده ای است که با انجام آن میزان اکسیژن خون برآورد می شود. پایین بودن سطح اکسیژن خون نشانه بسیارمهمی است. غربالگری با این روش حتی پیش ازبروز علائم، آترزی ریوی را نشان می دهد.
• سایرآزمایشات پزشکی
درمان
بازنگه داشتن مجرای شریانی دربیشترنوزادانی که با این عارضه متولد می شوند، لازم است. بازنگه داشتن این رگهای خونی تا زمان ترمیم دریچه ریوی به جریان خون ریه ها کمک می کند.
درمان آترزی ریوی به شدت آن بستگی دارد:
• در برخی موارد جریان خون با استفاده از کاتتریزاسیون قلبی بهبود پیدا می کند. دراین روش، پزشکان می توانند با استفاده از یک بالون دریچه را بازترکنند و یا ممکن است نیاز به یک استنت (یک لوله کوچک) برای بازنگه داشتن مجرای شریانی باشد.
• نوزادانی که با آترزی ریوی بدنیا می آیند در اغلب موارد بلافاصله پس از تولد نیازبه عمل جراحی دارند. در طول عمل جراحی پزشکان دریچه ریوی را تعویض ویا بزرگ می کنند تا شریان ریوی عبورکند.
همچنین درصورت وجود نقص دیواره بین بطنی، جراح برای بستن سوراخ بین دو بطن قلب یک پچ درآنجا قرار می دهد.
این عمل جراحی جریان خون به ریه ها و سایر نقاط بدن را بهبود می بخشد. اگرنوزاد با آترزی ریوی بطن راست بدنیا بیاید، ممکن است نیازبه عمل جراحی ترمیمی هیپوپلاژی چپ سندرم قلب داشته باشد.
اکثر نوزادان مبتلا به آترزی ریوی باید به طور مرتب تحت نظرمتخصص قلب و عروق باشند. ممکن است این افراد دربزرگسالی نیازبه عمل جراحی و یا سایردرمانهای مربوط به مشکلات قلبی داشته باشند.