گرهک یا ندول تیروئیدی

ندول های تیروئید، توده هایی در تیروئید هستند که ممکن است خوش خیم یا سرطانی باشند.

غده تیروئید از غدد درون ریز در پایه گلو و در قسمت جلوی گردن است. این غده پروانه ای شکل از دو لوب متصل شده توسط یک نوار بافتی به نام تنگه تیروئید تشکیل شده است.

غده تیروئید با ترشح هورمون های خاص به جریان خون _ به ویژه هورمون های محرکه تیروئید (تیروکسین یا T4) و کلسیتونین_ سوخت و ساز، رشد و بلوغ بدن را تنظیم می کند. 

گاهی اوقات، برآمدگی ها و یا توده های بزرگ به نام گرهک یا ندول های تیروئید روی این غده رشد می کنند.

در اکثر موارد این ندول ها خوش خیم (غیر سرطانی) و در حدود 5 درصد آنها سرطانی هستند.

ندول های تیروئید در زنان شایع تر از مردان است. معمولا در بزرگسالان و افراد مسن بیشتر دیده می شوند.

نوع و علل ندول های تیروئید
رشد غیر طبیعی سلول ها باعث ایجاد ندول های تیروئید می شود. این رشد تیروئید ممکن است باعث:

• یک ندول تنها، یا یک گروه از چندین ندول کوچک 
• ندول پر مایع و یا کلوئیدی (فرم ذخیره شده از هورمون تیروئید)
• ندول جامد و یا سخت - این ندول به احتمال زیاد سرطانی است
• تولید هورمون های تیروئید

علت اصلی و ایجاد کننده ی اکثر این این ندول های تیروئید ناشناخته است.

علل شناخته شده عبارتند از تیروئیدیت هاشیموتو_ وضعیتی که در آن سیستم ایمنی به بافت تیروئید حمله می کند_ و کمبود ید.

علایم ندول تیروئید
در اغلب موارد، ندولهای تیروئید هیچ علامتی ندارند و اکثر افراد از داشتن آنها بی اطلاع هستند.

با این حال، ندول های بزرگ باعث تورم قابل توجه در گردن می شوند. ندول ممکن است با فشار به ساختار گردن باعث:

• گلودرد
• خشونت صدا
• اختلال در تنفس، به ویژه در هنگام دراز کشیدن
• مشکل بلع

ندول های تولید  کننده ی هورمون تیروئید منجر به پرکاری تیروئید شده و علایم زیر را ایجاد می کنند:

• برافروختگی، بی قراری، تحریک پذیری
• ضربان سریع قلب (پالس)
• تعرق شدید یا عدم تحمل گرما
• کاهش وزن
• افزایش اشتها
• قاعدگی نامنظم
• گلگونی یا قرمزی پوست
• لرزش

بیماری هاشیموتو یک علت شایع کم کاری تیروئید است.

افراد مبتلا به ندول های تیروئید ممکن است نشانه های مختلفی از کم کاری تیروئید مانند خستگی، افسردگی، از دست دادن مو، لرز، و افزایش وزن را تجربه کنند.

تشخیص ندول تیروئید 
معمولا پزشکان در طول معاینات متعارف پزشکی و یا تصویربرداری برای تشخیص بیماریهای دیگر ندول های تیروئید را پیدا می کنند.

پس از پیدا کردن یک ندول بالقوه، پزشک ممکن است آزمایشات زیر را انجام بدهد:

• آزمایش خون. اندازه گیری کننده ی سطح هورمون های خاص، به خصوص هورمون های تحریک کننده تیروئید (TSH، T3 و T4) تا چگونگی عملکرد تیروئید بررسی شود
• سونوگرافی تیروئید. که با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویری از غده تیروئید تهیه می شود تا محل و اندازه هر گره، پر مایع و یا جامد بودن آنها تعیین شود
• اسکن تیروئید. با استفاده از ید رادیواکتیو، خوش خیم یا سرطانی بودن ندول ها مشخص شود
• بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف.  با استفاده از یک سوزن نازک نمونه های بافتی برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی می شود

درمان ندول تیروئید
درمان های مختلفی برای ندول های تیروئید وجود دارد. بسته به نوع ندول و وضعیت پزشکی جسمانی نوع درمان توسط پزشک انتخاب می شود.

اگر ندول تیروئید خوش خیم است (دوباره بیان میکنیم که اکثر این ندول ها خوش خیم هستند)، پزشک ممکن است " نظارت و مراقبت " و یا به سادگی بررسی منظم تیروئید برای تشخیص هر گونه تغییر را توصیه کند.

پزشک ممکن است با عمل جراحی ندول تیروئید را بردارد اگر ندول:

• سرطانی
• مشکوک (به طور بالقوه سرطانی)
• باعث بروز علایم جدی مانند اختلال در تنفس یا بلع
• باعث پرکاری تیروئید

چنانچه ندول تیروئید خوش خیم باشد و بیش از حد هورمون تولید نکند، پزشک ممکن است با استفاده از درمان سرکوبی هورمون تیروئید آن را کوچک و محو کند. در این روش از داروهایی استفاده می شود که باعث تولید کمتر TSH ، مسئول رشد بافت تیروئید، در غده هیپوفیز می شود.

اگر ندول بیش از حد هورمون های تیروئید تولید کند، پزشک ممکن است از ید رادیواکتیو استفاده کند تا اندازه و فعالیت ندول را کاهش دهد.