کما چیست؟
به مدتی طولانی که فرد دچار عدم هوشیاری می شود، کما گفته می شود. در زمان بروز کما فرد نسبت به محیط پیرامون خود هیچ پاسخی نمی دهد. در این شرایط فرد زنده است و به نظر می رسد که خوابیده. با این حال برخلاف یک خواب عمیق، فرد با هیچ محرکی، حتی درد بیدار نمی شود.
چه عاملی باعث بروز کما می شود؟
آسیب مغزی باعث بروز کما می شود. آسیب مغزی ممکن است به دلیل افزایش فشار، خونریزی، کمبود اکسیژن یا تولید سم رخ دهد. این آسیب ممکن است موقت و بازگشت پذیر باشد، گاهی نیز ممکن است دائم باشد.
در بیش از 50 درصد موارد کما به دلیل ضربه به سر یا اختلال در سیستم گردش خون در مغز بروز می کند. مشکلاتی که ممکن است منجر به کما شوند عبارتند از:
- ضربه به سر. وارد شدن ضربه به سر ممکن است باعث التهاب یا خونریزی مغز شود. زمانی که مغز در اثر یک ضربه ملتهب می شود، مایع درون آن به جمجمه نزدیک می شود و آن را هل می دهد. این التهاب در نهایت ممکن است باعث فشار مغز به سمت پایین و به طرف ساقه مغز شود که منجر به آسیب دیدن RAS یا سیستم مشبک فعال می شود – RAS بخشی از مغز است که مسئول انگیختگی و آگاهی است.
- التهاب. التهاب بافت مغز حتی بدون ضربه نیز اتفاق می افتد. گاهی کمبود اکسیژن، عدم تعادل الکترولیت و یا هورمون ها منجر به التهاب بافت مغز می شود.
- خونریزی. خونریزی در لایه هایی از مغز ممکن است منجر به کما شود که به دلیل التهاب و فشرده شدن سمت مجروح مغز بروز می کند. این فشردگی باعث تغییر مغز شده و به ساقه مغز و RAS آسیب می رساند. فشار خون بالا، آنوریسم مغزی و تومورها علل خونریزی مغز هستند.
- سکته مغزی. زمانی که هیچ جریان خونی به بخش اصلی ساقه مغز وجود ندارد یا جریان خون کم بوده و با تورم همراه است، کما اتفاق می افتد.
- قند خون. در افراد مبتلا به دیابت کما زمانی رخ می دهد که قند خون در سطح خیلی بالایی می ماند. این شرایط هایپرگلیسمی یا قند خون نامیده می شود. پایین بودن بیش از حد قند خون نیز باعث کما می شود. این نوع کما با درست شدن سطح قند خون برطرف می شود.
- کمبود اکسیژن. اکسیژن برای عملکرد مغز ضروریست. ایست قلبی باعث قطع ناگهانی جریان خون و اکسیژن به مغز می شود که این شرایط هیپوکسی یا آنوکسی نامیده می شود. پس از احیاء قلبی و ریوی CPR، فرد بازمانده از ایست قلبی اغلب دچار کما می شود. کمبود اکسیژن در اثر غرق شدن یا خفگی نیز رخ می دهد.
- عفونت. عفونت های سیستم عصبی مرکزی، مانند مننژیت و آنسفالیت، از دیگر عوامل بروز کما هستند.
- سموم. موادی که به طور معمول در بدن یافت می شوند، اگر به درستی دفع نشوند ممکن است به شکل مواد سمی در بدن تجمع پیدا کنند. به عنوان مثال آمونیاک به دلیل بیماری های کبدی، دی اکسید کربن بر اثر حملات شدید آسم یا اوره در نتیجه نارسایی کلیه ممکن است در سطوح سمی در بدن تجمع پیدا کنند. مواد مخدر و الکل در مقادیر زیاد نیز عملکرد نورون ها را در مغز مختل می کنند.
- تشنج. یک حمله تشنجی به ندرت باعث کما می شود. اما تشنج های مداوم – که صرع نامیده می شود – ممکن است منجر به کما شوند. در تشنج های مداوم مغز توانایی بازسازی خود را در بین تشنج ها نخواهد داشت. این امر منجر به بیهوشی طولانی مدت و کما می شود.