کیست های تخمدانی، کیسه های محتوی مایع یا ماده نیمه جامد می باشند که در داخل و یا در سطح تخمدان وجود دارند. تخمدان ها دو ارگان جنسی دوطرفه (هر یک به اندازه و به شکل یک بادام) هستند که در دو طرف رحم قرار دارند. تخمک در درون تخمدان تشکیل و بالغ می شود، و در سیکل های ماهانه، در طول سالهای باروری از تخمدان آزاد می شود.
بسیاری از زنان در طول زندگی خود کیست های تخمدانی دارند. اکثر کیست های تخمدانی ناراحتی بسیارجزئی ایجاد میکنند و بی ضرر هستند. اکثریت آنها بدون درمان، در طول چند ماه ناپدید می شوند.
به هر جهت گاهی اوقات این کیست ها (به ویژه آنهایی که پاره شده اند) مشکلات جدی ایجاد می کنند . بهترین راه برای حفظ سلامتی، شناخت علائم و نوع کیست تخمدانی است، زيرا می تواند نشانه ای از یک مشکل و بیماری جدی تر باشد. معاینات منظم اندام های تناسلی نیز کمک کننده است.
علائم کیست تخمدان
تنها با تکیه بر علائم نمی توان کیست تخمدان را تشخیص داد. در حقیقت ممكن است فردی به کیست تخمدان مبتلا باشد و هیچ علائمی نداشته باشد. علائم کیست تخمدان می توانند شبیه به علائم بيماري هاي دیگری همچون آندومتریوز، بیماری التهابي لگن، بارداری خارج از رحم و یا سرطان تخمدان باشند. حتی آپاندیسیت و التهاب دیورتیکول هم می توانند علائم و نشانه هایی مشابه با کیست تخمدان پاره شده داشته باشند.
همچنان بسیار حائز اهمیت است که متوجه هر گونه علائم یا تغییری در بدن خود باشید و بدانید که کدام دسته از علائم، جدی و خطرناک محسوب میشوند. چنانچه به کیست تخمدانی مبتلا باشید، احتمال تجربه علائم و نشانه های زیر در شما وجود دارد:
- بی نظمی سیکل های قاعدگی
- درد در ناحیه لگن (یک درد پیوسته و همیشگی یا متناوب که در قسمت تحتانی کمر و ران ها منتشر می شود)
- درد لگنی کوتاه مدت قبل از شروع پریود و یا قبل از اتمام پریود
- درد حین مقاربت (مقاربت دردناک)
- درد حین دفع مدفوع و یا احساس فشار در روده ها
- تهوع، استفراغ یا حساسیت سینه ها، شبیه به حالت دوران بارداری
- احساس پُری و سنگینی در شکم
- احساس فشار در ناحیه مقعد و مثانه (عدم تخلیه کامل مثانه)
درمان کیست تخمدان
درمان بستگی به سن، نوع و اندازه کیست و علائم فرد دارد. پزشک بسته به شرایط، درمان های زیر را توصیه خواهد کرد:
- مراقبت و پیگیری های منظم
- قرص های ضدبارداری
- جراحی
برخی از کیستها بدون درآوردن تخمدان ها، از طریق فرایندی موسوم به "سیستکتومی" برداشته می شوند. در برخی موارد نیز پزشک، تخمدان مبتلا به کیست را برمی دارد و تخمدان سالم، باقی می ماند. این فرایند "افورکتومی" یا برداشتن یکی از تخمدان ها نامیده می شود. در هر دو فرایند فوق، توانایی باروری حفظ می شود (در صورتیکه در سال های باروری خود قرار داشته باشید). درواقع در صورت وجود تنها يك تخمدان، همچنان منبعی برای تولید هورمون استروژن وجود دارد.
چنانچه توده کیستی، سرطانی تشخیص داده شود، پزشک "هیسترکتومی" را توصيه خواهد كرد تا هر دو تخمدان و رحم فرد برداشته شوند. بعد از دوران یائسگی، خطر کیست های جدید تخمدانی، از نوع سرطانی بیشتر می شود. در نتیجه در صورت وجود توده کیستی بعد از دوران یائسگی، پزشک جراحی را توصیه خواهد کرد.