سردرد میگرنی از شایعترین سردرد های اولیه می باشد که به تدریج شیوع آن با افزایش سن رو به کاهش است. در سن بالای 70 سال شیوع سردرد میگرنی به 5% در خانم ها و 2% در آقایان کاهش می یابد. در ضمن در درمان موارد حاد سردرد در افراد مسن باید از استفاده از دسته داروهای تریپتوفان و ارگوتامین ˓ به خاطر عوارض عروقی اجتناب شود.
در خانمها 92% و در میان آقایان 74% است ˓در حالیکه در بین 55 تا 74 ساله ها در خانم ها 66% و آقایان 53% و در سن بالای 75 سال 55% و 22% است. در ضمن 90 درصد سردردها در افراد جوان از نوع اولیه می باشد و 66 درصد سردرد در افراد مسن نیز دیده می شود ولی شیوع سردرد در افراد مسن کمتر است.
شیوع سردرد در افراد 21 تا 34 ساله به سردردها در افراد مسن ترتیب اولیه است.بنابراین در افراد مسن باید به علل ثانویه سردرد ( تومور ˓سکته و ایسکمی و التهاب ...) بیشتر توجه شود. ریسک علل ثانئیه در افراد مسن 10 برابر افراد جوان می باشد.
سردرد میگرنی از شایعترین سردرد های اولیه می باشد که به تدریج شیوع آن با افزایش سن رو به کاهش است. در سن بالای 70 سال شیوع سردرد میگرنی به 5% در خانم ها و 2% در آقایان کاهش می یابد. در ضمن در درمان موارد حاد سردرد در افراد مسن باید از استفاده از دسته داروهای تریپتوفان و ارگوتامین ˓ به خاطر عوارض عروقی اجتناب شود.
در صورت مراجعه فرد مسن (>60) با سردرد به انواع سردرد های زیر باید توجه شود:
1. سردرد و علایم همراه سردرد میگرنی
اورا و علایم همراه با میگرن در اواخر عمرشامل موارد مانند کاهش گذرای بینایی، اختلال حسی گذرا، اختلال حرکتی گذرا،می باشد. این علایم ممکن است تنها در 50 درصد موارد با سردرد همراه باشد. سردرد در این مواقع نسبتا سردرد خفیفی است. این علایم در مردان بیشتر از زنان رخ می دهد. از مهمترین این علایم می توان به موارد زیر اشاره کرد :
کوری گذرا، از دست دادن بینایی در یک طرف از میدان دید خود و تاری دید˓ پارستزی (بی حسی، سوزن سوزن شدن، احساس سوزن و سوزن، یا احساس سنگینی در انتها). اختلال ساقه مغز و عملکرد مخچه مانند آتاکسی (عدم تعادل در راه رفتن و سرگیجه)، کاهش شنوایی، وزوز گوش (زنگ زدن در گوش)، سرگیجه و سنکوپ (از دست دادن هوشیاری)؛ و اختلالات گفتار، مانند اختلال تکلم (لکنت زبان) یا آفازی (از دست دادن توانایی صحبت کردن)
با توجه به علایم گفته شده باید به علل دیگر ازجمله ایسکمی گذرای مغزی نیز توجه کرد و در نظر گرفت، به ویژه هنگامی که بیمار بعد از قسمت اول یعنی اورا و علایم اولیه دچار درد نشود و نیز اولین موارد بروز علامت باشد. ارزیابی تشخیصی معمول برای حملات گذرا ایسکمیک (TIAs) و یا تشنج ضروری است.
البته در شرح حال بیمار می توان تا حدی بین ایسکمی و اورا افتراق داد . علایم میگرن به تدریج پیشرفت می کند و تا حدود 15 تا 25 دقیقه طول می کشد ˓ در حالیکه در حمله ایسکمی گذرا این مدت معمولا کمتر از 15 دقیقه است و سرعت ایجاد علایم سریع تر است.
2.اتفاقات عروقی مغز یا همان سکته مغزی :
سردرد معمولا همراه سکته مغزی است. در یک مطالعه آینده نگر 163 بیمار مبتلا به سکته مغزی، سردرد در 29٪ با انفارکتوس واضح، 57٪ با خونریزی پارانشیمی، 36٪ با TIA یا همان ایسکمی گذراا و 17٪ با انفارکتوس لاکونار یا کوچک دیده شده است. بیماران خانم با سابقه سردرد ضرباندار مکرر بیشتر احتمال دارد که مبتلا به سردرد همراه سکته مغزی شوند. سردرد قبل از سکته مغزی در 60٪ موارد و در شروع آن در 25٪ موارد دیده می شود. کیفیت، شروع و طول مدت سردرد بسیار متنوع است. سردرد در این مواقع اکثرا به طور ناگهانی و گاهی به تدریجی شروع می شود.
در مواردی که بیماران از سردرد به عنوان بدترین سردرد در زندگی خود یاد می کنند ، خونریزی زیر عنکبوتیه باید در نظر گرفته شود.
3.سردرد و ضربه به سر
اگر چه علل متعددی از ضربه به سر وجود دارد، سقوط در افراد مسن نگران کننده است. حدود 30 درصد از همه افراد بالاتر از 65 سال حداقل یک بار در سال ˓ زمین خوردگی یا سقوط از بلندی را تجربه می کنند. هماتوم ساب دورال یا همان خونریزی به دنبال 1٪ از صدمات سر خفیف، که علایم خاصی مانند اختلال هوشیاری یا آسیب پوست سر را ندارند ˓رخ می دهد.این خونریزی های ساب دورال یا هماتوم ساب دورال مزمن اغلب در افراد مسن به دلیل آتروفی مغز دیر علامت می دهد.
سردرد در 90٪ از بیماران با ترومای سر بروز می کند و دیده می شود. شکل سردرد غیر اختصاصی است و شدت آن می توانند از خفیف تا شدید ˓ ثابت ومحدوده به یک نیمکره تا متغییر و دو جانبه باشد.این سردرد ها ممکن است با سرفه و یا زور زدن بدتر شود و می تواند همراه با استفراغ و تهوع باشد.
4. سردرد و آرتریت تمپورال
آرتریت تمپورال یک التهاب انتخابی است که دیواره های شریانی با مقدار قابل توجهی از الاستین را درگیر می کند. تقریبا 50٪ از بیماران مبتلا به آرتریت تمپورال یا TA ˓ درد روماتیسمی ماهیچه ها، و حدود 15٪ از بیماران مبتلا به درد روماتیسمی ماهیچه ها ˓آرتریت تمپورال یا TA دارند. هر دو شرایط تقریبا به طور انحصاری در بیماران مسن تر از 50 سال رخ داده بودند. شیوع این نوع سردرد در زنان نسبت به مردان بیشتر و حدود 3 به 1 است.
سردرد شایع ترین علامت در آرتریت تمپورال در اکثر مطالعات می باشد. کیفیت درد اغلب ضربانداراست ، اگر چه بسیاری از بیماران آن را به صورت تیز، کسل کننده، سوزش دار، یا صرفا فقط یک درد تیر کشنده توصیف می کنند. درد ممکن است متناوب یا مداوم باشد. از نظر شدت ممکن است شدید تا متوسط باشد.
حساسیت به لمس یا کاهش ضربان شریان تمپورال سطحی در ناحیه شقیقه در معاینه این بیماران دیده می شود.. محل سردرد متغیر است و ممکن است یک طرفه یا دو طرفه باشد. لنگش متناوب فک یا قفل شدن متناوب فک در 38٪ موارد در بیماران در زمان غذا خوردن یا صحبت کردن دیده می شود.
در صورت شک بالینی، از سه روش آزمایشگاهی کمک گرفته می شود. انجام آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR)، (CRP) سطح واکنشی پروتین C، و بیوپسی شریان تمپورال کمک کننده هست. افزایش سطح ESR و CRP علاوه بر مطرح کردن این بیماری سایر علل التهابی و یا عفونی را نیز می تواند مطرح کند بنابراین بیوپسی شریان تمپورال سطحی ˓قبل از شروع درمان توصیه می شود.
5. نورالژی عصب سه قلو
حدود 90 درصد از موارد نورالژی عصب سه قلو پس از سن 40 سال شروع می شود.
علت بروز آن در حدود 80 درصد از موارد˓ در اثر فشرده شدن عصب سه قلو در ناحیه ورود به هسته سه قلو توسط شریا ن های آن ناحیه به ویژه شاخه ای از شریان مخچه ای فوقانی رخ می دهد . حدود 5٪ از موارد ˓ این فشار توسط تومور های آن ناحیه ایجاد می شود . درد شدید، تیز، و یا شوک الکتریکی مانند با طول مدت 1 ثانیه تا 2 دقیقه است. محل در در مسیر انتشار شاخه های عصب سه قلو می باشد : چشم و اطراف آن ˓ فک فوقانی و فک تحتانی.
درد در اثر یک سری محرکات ایجاد شود. این محرک ها می تواند شامل صحبت کردن، جویدن، شستن صورت، مسواک زدن، اصلاح، حرکات صورت و هوا ی سرد باشد
ممکن است همراه درد اسپاسم در ناحیه درد نیز رخ دهد. بین حملات دردناک، بیمار است که معمولا بدون درد است ، اگر چه باقی مانده درد به صورت مرده درد ادامه داشته باشد. حدود 50 درصد از بیماران مبتلا به نورالژی عصب سه قلو به طور خود به خودی به مدت حداقل 6 ماه بهبودی داشته باشند.
معاینه فیزیکی نرمال است. در 25 درصد موارد ممکن است کاهش حس صورت در ناحیه در گیر وجود داشته باشد. البته نقاط ماشه یا حساس به درد نیز ممکن است در حین معاینه یافت شود.
6. سردرد بعد از زونا
یکی از مناطقی که هرپس زوستر در گیر میکند عصب سه قلو و نواحی حسی مربوط به آن است. معمولا در بخش چشم (هرپس زوستر ophthalmicus)، در 23٪ موارد رخ می دهد. زوستر تقریبا همیشه یک طرفه است. بروز نورالژی پس از هرپس (PHN) (به عنوان مثال، تداوم درد برای بیش از 1 ماه بعد از شیوع اولیه) تا حد زیادی با سن بالا رخ می دهد، مثلا برای کسانی که 80 سال به بالا دارند 1000 نفر به ازای هر 100000 نفر جمعیت بالای 80 سال رخ می دهد.
به طور معمول، پوسته وزیکول پوست بهبود می یابد، و درد پس از شروع بهبود بثورات هرپس زوستر به فاصله 3 تا 4 هفته اغاز می شود. درد پس از هرپس زوستر به صورت : سوزش ثابت و یا درد عمقی؛ درد متناوب با یک حالت سیخ زدنی می باشد.
7. ایسکمی قلبی
در موارد نادر، ایسکمی قلبی می تواند باعث سردرد یک طرفه یا دوطرفه در ورزش شود. سردرد به تنهایی یا همراه با درد قفسه سینه رخ دهد.
8. سردرد هیپنیک
سردرد Hypnic یک اختلال نادر است که در مردان و زنان 40-79 سال رخ می دهد. سردرد در طول خواب رخ می دهد و فرد مبتلا را در زمان معیینی از خواب بیدار می کند. تهوع و علایم سیستم خودکار بدن نادر است، سردرد می تواند یک طرفه یا دوطرفه، ضرباندار یا فشارنده و خفیف تا شدید باشد. سردرد می تواند 15 دقیقه طول بکشد ولی تا 6 ساعت هم ممکن است ادامه داشته باشد. اغلب به عنوان سردرد شبانه ادانه دارد و ممکن است سالها تکرار شود.
برای تشخیص این نوع سردرد باید ععل ثانویه رد شود.علل ثانویه سردرد شبانه که باید رد شود عبارتند از ترک مواد مخدر، آرتریت تمپورال، آپنه خواب، عدم اشباع اکسیژن، فئوکروموسیتوم، نئوپلاسم اولیه و ثانویه، هیدروسفالی، هماتوم ساب دورال و میگرن، سردرد خوشه ای.
