منوی اصلی
بهترین متخصصین و مراکز مغزواعصاب و روان در تهران

دیابت نوع 1

type 1 diabetes

زمانیکه میزان انسولین پایین باشد و یا اصلا تولید نشود " دیابت نوع 1 " ایجاد می شود که باعث تشنگی، تکرر ادرار، گرسنگی شدید و کاهش ناخواسته وزن می شود.

 

شرح بیماری

دیابت نوع 1 _ یا دیابت نوجوانی و یا دیابت وابسته به انسولین_  بیماری مزمنی است که در آن پانکراس به میزان پایین و یا اصلا   انسولین تولید نمی کند؛ انسولین، هورمون مورد نیاز برای ورود قند (گلوکز) به سلولها جهت تولید انرژی است. دیابت نوع 2، هنگامی ایجاد می شود که بدن به انسولین مقاوم می شود و یا به اندازه کافی انسولین تولید نمی کند.

عوامل مختلفی، مانند ژنتیک و ابتلا به ویروس خاص، دیابت نوع 1  را ایجاد می کنند. اگرچه، دوران کودکی و نوجوانی، دوره ابتلا به دیابت نوع 1 است، گاهی این نوع دیابت در بزرگسالی آغاز می شود.
با وجود تحقیقات فروان، درمان قطعی برای دیابت نوع 1 پیدا نشده است، امامی توان آن را مدیریت کرد. امروزه به نسبت گذشته، افراد مبتلا به دیابت نوع 1 می توانند طولانی تر و سالم تر زندگی کنند.

نشانه ها

  • افزایش تشنگی
  • تکرر ادرار
  • شب ادراری در کودکانی که سابقه آن را نداشته اند
  • گرسنگی شدید
  • کاهش ناخواسته وزن 
  • تحریک پذیری و تغییرات خلق و خوی 
  • خستگی و ضعف
  • تاری دید
  • عفونت قارچی واژن در زنان 

 

زمان مناسب مراجعه به پزشک

در صورت مشاهده هر کدام از علایم دیابت نوع 1 در فرزند خود، سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید.

علل

عامل اصلی ایجاد کننده دیابت نوع 1 ناشناخته است. در اکثر افراد مبتلا به دیابت نوع 1، سیستم خود ایمنی بدن _ که به طور معمول  با باکتری ها و ویروس های مضر مبارزه می کند _  به اشتباه سلول های تولید کننده انسولین در پانکراس را نابود می کند. ژنتیک و عوامل محیطی خاص مانند ویروس، ممکن است در ایجاد این نوع دیابت نقش داشته باشند.


نقش انسولین
هنگامی که تعداد قابل توجهی از سلولهای جزایر لانگرهانس نابود شوند، انسولین به مقدار کم و یا اصلا تولید نمی شود. انسولین هورمونی است که از پانکراس، غده واقع در پشت و زیر معده، ترشح می شود.

  • انسولین توسط  پانکراس به جریان خون ترشح می شود.
  • گردش انسولین، ورود قند به سلول را ممکن می کند.
  • انسولین، مقدار قند در جریان خون را کاهش می دهد.
  • با کاهش سطح قند خون، ترشح انسولین از پانکراس نیز کم می شود.

 

نقش گلوکز
گلوکز _ قند _ یکی از منابع اصلی تامین انرژی سلول های ایجاد کننده عضلات و دیگر بافت ها است. 
گلوکز از دو منبع مهم، مواد غذایی و کبد، تامین می شود.
قند وارد جریان خون شده و با کمک انسولین در سلول جذب می شود.
کبد، گلوکز را به شکل گلیکوژن ذخیره می کند.
زمانی که سطح قند پایین است، مانند زمانی که برای مدتی غذا نمی خوریم، کبد گلیکوژن ذخیره شده را به گلوکز تبدیل می کند تا  سطح قند خون طبیعی را ثابت نگه دارد.
در دیابت نوع 1، انسولینی وجود ندارد تا به گلوکز اجازه ورود به سلول را بدهد، بنابراین قند در جریان خون ساخته شده و عوارض تهدید کننده حیاتی خواهد داشت.
عامل ایجاد کننده دیابت نوع 1 ، متفاوت از دیابت نوع 2 است. در دیابت نوع 2، سلول های جزایر لانگرهانس هنوز فعال هستند، اما بدن به انسولین مقاوم می شود و یا پانکراس، انسولین کافی تولید نمی کند.

عوامل تشدید

برخی از عوامل تشدید کننده دیابت نوع 1 عبارتند از :

  • سابقه خانوادگی. چنانچه پدر و مادر یا خواهر و برادر مبتلا به دیابت نوع 1 باشند، احتمال ابتلا به این بیماری بالا می رود.
  • ژنتیک. داشتن ژن های خاص، خطر ابتلا به دیابت نوع 1 را افزایش می دهد.
  • جغرافیا. سفر به دور خط استوا، امکان  بروز دیابت نوع 1 را افزایش می دهد. بالاترین شیوع دیابت نوع 1را می توان در ساکنین فنلاند و ساردنی دید - دو تا سه برابر بالاتر از ایالات متحده و 400 بار بیشتر از ونزوئلا.
  • سن. اگرچه، دیابت نوع 1 در هر سنی ظاهر می شود، دارای دو نقطه اوج قابل توجه است. اولین نقطه اوج در کودکان بین 4 تا 7 سال، و دومین در کودکان 10 تا 14 سال رخ می دهد.

برخی دیگر از عوامل احتمالی خطر عبارتند از:

  • ابتلا به ویروس خاص، مانند ویروس اپستاین بار، کوکساکی، اوریون و سیتومگالو
  • تغذیه زود هنگام با شیر گاو
  • سطح پایین ویتامین دی (D ) 
  • آشامیدن آب شرب حاوی نیترات
  • تغذیه زودهنگام (قبل از 4 ماهگی) و یا دیرهنگام (بعد از 7 ماهگی) کودک با غلات و گلوتن 
  • ابتلا مادر به پری اکلامپسی در دوران بارداری 
  • داشتن زردی در هنگام تولد 

پیامدهای مورد نظر

دیابت نوع 1 بر ارگان های مهم مانند  قلب، عروق خونی، اعصاب، چشم و کلیه ها تاثیر می گذارد. نگه داشتن همیشگی سطح قند خون در حد نرمال ، به طور چشمگیری خطر ابتلا به عوارض این بیماری را کاهش داد.
عوارض دراز مدت دیابت نوع 1 به تدریج و در طی چند دهه ایجاد می شود. مدیریت درست قند خون، عوارض این بیماری را کاهش می دهد. در نهایت، عوارض دیابت ممکن است غیر فعال و یا حتی تهدید کننده زندگی باشند.

  • بیماری های قلبی عروقی. دیابت به طور چشمگیری خطر ابتلا به مشکلات قلبی و عروقی را افزایش می دهد مانند بیماری عروق کرونر با درد قفسه سینه (آنژین)، حمله قلبی، سکته مغزی، تنگی عروق (تصلب شرایین) و فشار خون بالا.
  • آسیب عصبی (نوروپاتی). قند اضافی می تواند به دیواره رگ های خونی کوچک (مویرگ ها) تغذیه کننده اعصاب ، به ویژه در پاها، صدمه بزند. این امر باعث احساس سوزن سوزن شدن، بی حسی، سوزش و یا درد در نوک انگشتان پا و یا دست می شود که به تدریج به سمت قسمتهای بالایی گسترش می یابد. قند خون کنترل نشده، در نهایت موجب از دست دادن حس در عضو آسیب دیده می شود. آسیب به اعصاب دستگاه گوارش باعث تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست می شود. در مردان، اختلال در نعوظ دیده می شود.
  • آسیب کلیوی (نفروپاتی). کلیه حاوی میلیون ها خوشه کوچک از رگ های خونی است که مواد زاید خون را تصفیه می کنند. دیابت، به این سیستم فیلترینگ ظریف آسیب می رساند. آسیب شدید به نارسایی کلیه یا بیماری کلیوی غیر قابل برگشت، نیازمند دیالیز یا پیوند کلیه، ختم می شود.
  • آسیب چشمی. دیابت می تواند به رگ های خونی شبکیه آسیب رسانده  (رتینوپاتی دیابتی) منجر به کوری شود. دیابت خطر ابتلا به سایر بیماری های شدید چشمی، مانند آب مروارید و آب سیاه، را افزایش می دهد.
  • آسیب به پا. آسیب عصاب پا و یا جریان ضعیف خون در پا، خطر ابتلا به بیماریهای پا را افزایش می دهد. عدم درمان، به بریدگی و تاول و در نتیجه عفونت های جدی منتهی می شود که به سختی التیام می یابند و در برخی موارد، انگشت پا ، پا و یا ران پا قطع می شود.
  • مشکلات پوستی و دهانی. دیابت، ابتلا به مشکلات پوستی مانند عفونت های باکتریایی و قارچی را افزایش می دهد.
  • عوارض بارداری. بالا بودن سطح قند خون، برای مادر و نوزاد خطرناک است. چنانچه دیابت به درستی کنترل نشود،خطر مرده به دنیا آمدن جنین و وضع حمل افزایش می یابد. برای مادر، دیابت خطر ابتلا به کتواسیدوز دیابتی، مشکلات چشم دیابتی (رتینوپاتی)، فشار خون بالا ناشی از حاملگی و پری اکلامپسی را افزایش می دهد.

 

 

 

آمادگی برای ملاقات پزشک

در صورت شک به داشتن دیابت نوع 1 در خو د یا فرزندتان، جهت تشخیص و درمان به پزشک متخصص مراجعه کنید. با انجام یک آزمایش خون ساده، پزشک قادر به تشخیص وجود یا عدم وجود این بیماری است.
پس از تشخیص دیابت نوع 1 ، پیگیریهای دقیق پزشکی جهت تثبیت سطح قند خون و تعین نوع و دوز موثر انسولین انجام می شود. در درمان دیابت، به همکاری پزشک متخصص اختلالات هورمونی (غدد) نیز نیاز است . تیم مراقبت عبارتند از:

  • آموزشگر دیابت
  • متخصص تغذیه
  • مددکار اجتماعی
  • متخصص چشم
  • متخصص پا 

هنگامی که اصول اولیه مدیریت دیابت نوع 1 آموزش داده شد، متخصص غدد برای چند ماه معاینات ماهیانه توصیه خواهد کرد. چک آپ کامل سالانه و تست منظم  پا و چشم بسیار مهم هستند - به خصوص اگر به سختی دیابت را مدیریت کرده، یا دارای فشار خون بالا و یا بیماری های کلیوی، و یا حامله باشید.
آمادگی قبل از مواجه با این تیم بسیار مهم است. در زیر نکاتی برای شما بیان می شود.


سوالات شما از پزشک
پیش از مراجعه این اطلاعات را در برگه ایی بنویسید:

  • ثبت هرگونه سوال جدید. با شروع درمان انسولین، ممکن است با مسائل جدید روبه رو شوید مانند وقوع دوره هایی از سطح پایین قند خون و یا چگونگی رسیدگی به قند خون بالا بعد از خوردن غذاهای خاص.
  • ثبت اطلاعات مهم شخصی مانند عوامل استرس زای عمده و یا تغییرات اخیر در زندگی فردی. عوامل بسیاری می تواند بر کنترل دیابت تاثیر بگذارند مانند استرس.
  • لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که در حال حاضر مصرف می کنید.
  • در معاینات منظم و دوره ایی، جهت ثبت ونگهداری میزان گلوکز و وزن، دفترچه ایی تهیه کنید.
  • سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید.

تهیه سوالات باعث استفاده مفید از وقت ملاقات می شود. در دیابت نوع 1 از پزشک متخصص، آموزشگر دیابت و متخصص تغذیه  می توان این سوالات را پرسید:

  • تناوب و زمان نظارت بر قند خون
  • انسولین درمانی – نوع، دوز، زمان استفاده و مقدار انسولین 
  • نوع استفاده از انسولین – تزریق و یا پمپ
  • قند خون پایین - چگونگی تشخیص و درمان
  • قند خون بالا - چگونگی تشخیص و درمان
  • کتون ها - آزمایش و درمان
  • تغذیه - نوع مواد غذایی و اثر آن بر قند خون
  • محاسبه میزان کربوهیدرات
  • ورزش - تنظیم انسولین و مصرف مواد غذایی برای این فعالیت
  • مدیریت پزشکی – زمان ملاقات با متخصصین مختلف 
  • مدیریت زمانهای بروز بیمار

سوالات پزشک از شما 

  • آیا به راحتی دیابت را مدیریت و کنترل می کنید؟ هیچ مشکلی در این مورد دارید؟
  • هرچند وقت به چند وقت سطح قند خونتان پایین می آید _ تناوب اپیزودها؟
  • آیا متوجه می شوید که سطح قند خونتان پایین می آید؟ 
  • رژیم غذایی معمول شما چیست؟ 
  • آیا ورزش می کنید؟ هرچند وقت یکبار؟
  • به طور متوسط، در روز چقدر انسولین مصرف می کنید؟

در خلال زمانهای ملاقات
چنانچه در خلال وقت های ملاقات، در مدیریت دیابت و یا موقعیتهای ناخواسته دچار مشکل شدید، بدون لحظه ایی تامل با پزشک خود تماس بگیرید.  

آزمایشات و تشخیص بیماری

برای تشخیص دیابت نوع 1 آزمایشات زیر انجام می شود:

  • تست هموگلوبین گلیکوزیله (A1C). این تست، سطح قند خون را در دو تا سه ماه گذشته نشان می دهد_ با اندازه گیری درصد قند خون متصل به هموگلوبین، پروتئین حامل اکسیژن در سلول های قرمز خون. هرچه قدر سطح قند خون بالا باشد، تعداد بیشتری هموگلبین دارای قند دیده می شود. سطح A1C،  6.5 درصد و یا بالاتر، در دو آزمایش جداگانه، نشان دهنده ابتلا به دیابت است.

چنانچه تست A1C در دسترس نیست، و یا دارای شرایط خاصی هستید که باعث نادرستی این تست می شود - مانند حاملگی و یا فرم غیر معمول هموگلوبین – پزشک از تست های زیر استفاده خواهد کرد:

  • آزمایش تصادفی قند خون. به طور تصادفی و بدون تعیین وقت، نمونه خون گرفته می شود. مقادیر قند خون براساس هر میلی گرم در دسی لیتر(mg/dL) و یا میلی مول در لیتر (mmol/L) سنجیده می شود. بدون در نظر گرفتن آخرین وعده غذایی، سطح قند خون تصادفی 200 میلی گرم / دسی لیتر (11.1 mmol/L) و یا بالاتر نشان دهنده دیابت است، به ویژه هنگامی که با یکی از علائم و نشانه های دیابت مانند تکرر ادرار و تشنگی شدید همراه شود.
  • آزمایش قند خون به صورت ناشتا. نمونه خون به صورت ناشتا گرفته می شود. سطح قند خون ناشتای کمتر از 100 میلی گرم / دسی لیتر (5.6 mmol/L) طبیعی است. سطح قند خون ناشتای 100-125 میلی گرم / دسی لیتر (5.6 to 6.9 mmol/L) پیش- دیابت است. چنانچه در دو آزمایش جداگانه، سطح قند خون ناشتای 126 میلی گرم / دسی لیتر (7 mmol/L) و یا بالاتر نشاندهنده ابتلا به دیابت است.

علاوه بر تست های تشخیص دیابت، پزشک تست خون جهت تشخیص اتوآنتی بادی معمول در دیابت نوع 1 را نیز انجام می دهد. این تست به پزشک کمک می کند تا نوع دیابت _ 1 یا 2_ را به راحتی تعیین کند. وجود کتون – محصول جانبی تجزیه چربی - در ادرار نشاندهنده دیابت نوع 1 است. 


پس از تشخیص
زمانیکه ابتلا به دیابت نوع 1 تشخیص داده شد، ملاقاتهای منظم با متخصص جهت مدیریت آن لازم است. در طول این جلسات، پزشک مقدار هموگلوبین A1C را بررسی می کند. با توجه به سن و عوامل مختلف سطح  A1C متفاوت است.
 میزان نرمال توصیه شده : مقدار هموگلوبین A1C زیر 7 درصد، سطح متوسط قند 154 میلی گرم / دسی لیتر(8.5 mmol/L).
در مقایسه با دیگر تستهای روزانه قند خون ، تست A1C عملکرد دیابت درمانی را به درستی نشان می دهد.بالا بودن سطح A1C ، نیاز به تغییر در مقدار انسولین، برنامه غذایی و یا هر دو را نشان می دهد.
افرادی که در حال دستیابی به اهداف A1C و مدیریت دیابت هستند، دو بار در سال توسط متخصص غدد وزیت می شوند. افرادی که دچار مشکل رسیدن به اهداف A1C هستند، معمولا هر سه ماه ویزیت می شوند.
علاوه بر آزمایش A1C، نمونه خون و ادرار جهت کنترل میزان کلسترول، عملکرد تیروئید، کبد و کلیه به صورت دوره ایی توسط پزشک بررسی می شود. پزشک فشار خون، سایت های انجام دهنده ی قند خون و انسولین را بررسی می کند.

 

درمان و دارو

درمان دیابت نوع 1 شامل:

  • مصرف انسولین 
  • سنجش میزان کربوهیدرات
  • نظارت مکرر بر قند خون 
  • خوردن غذاهای سالم
  • ورزش منظم و حفظ وزن مناسب

هدف حفظ سطح خون در حد نرمال، به تاخیر انداختن و یا جلوگیری از عوارض دیابت نوع 1 است. با وجود استثنا، سعی می شود که سطح قند خون قبل از غذا بین 70 تا 130 میلی گرم / دسی لیتر (3.9 to 7.2 mmol/L) و دوساعت پس از غذا کمتر از 180 میلی گرم / دسی لیتر (10 mmol/L) باشد. 
مدیریت درست دیابت، به ویژه در ابتدای تشخیص بیماری، سخت و خسته کننده است. ولی به مرور بهتر خواهید شد و فراموش نکنید که شما تنها فرد دیابتی نیستید. با کمک تیم درمانی، سطح قند خون را در حد نرمال نگه دارید.


 انسولین و دیگر داروها
 افراد مبتلا به دیابت نوع 1 ، به طور مادام العمر به انسولین درمانی نیاز دارند. پس از تشخیص، یک دوره "ماه عسل" داریم به این معنی که با مقدار کم و یا بدون انسولین، قند خون کنترل می شود. با این حال، این فاز تمام نمی شود.
انواع انسولین عبارتند از:

  • انسولین سریع-تاثیر
  • انسولین کند-تاثیر
  • انسولین متوسط

به عنوان نمونه: انسولین معمولی (Humulin 70/30، 70/30 Novolin،  و غیره)، انسولین آسوفن (Humulin N, Novolin N)، انسولین گلالیسین (Apidra)، انسولین لیسپرو (Humalog) و انسولین آسپارت (Novolog). انسولین کند-تاثیر مانند گلارژین (Lantus) و دترمایر (Levemir).


نحوه مصرف انسولین
انسولین را نمی توان به صورت خوراکی مصرف کرد، زیرا آنزیمهای موجود در معده در عملکرد آن اختلال ایجاد می کنند. بنابراین، باید آن را یا از طریق تزریق یا با پمپ استفاده کرد.

  • تزریق. با استفاده از یک سوزن ظریف، سرنگ و یا قلم مخصوص می توانید انسولین را زیر پوست تزریق  کنید. قلم انسولین شبیه به قلم های جوهر دار است که دو نوع یکبار مصرف و یا قابل تعویض دارد. سوزنهای موجود، اندازه های متفاوتی دارند تا مناسب ترین گزینه برای خود را انتخاب کنید. با انتخاب روش تزریق، به مخلوطی از انسولینهای مختلف، برای تزریق روزانه و شبانه احتیاج دارید. تزریق متعدد روزانه شامل ترکیبی از یک انسولین کند-تاثیر _ مانند Lantus و یا Levemir_ همراه با انسولین سریع تاثیر _ مانند Apidra ، Humolog یا Novolog_است. سه یا چند بار تزریق در روز، باعث بهبود سطح قند خون می شود.
  • پمپ انسولین .  دستگاهی به اندازه یک تلفن همراه که مانند کمربند به بدن بسته می شود. لوله ی متصل به مخزن انسولین به کاتتر قرار داده شده  در زیر پوست شکم متصل می شود. این نوع پمپ را می توان با تسمه به دور کمر بست، یا درون جیب قرار داد، و یا به کمربند وصل کرد. البته، پمپ بی سیم نیز وجود دارد. شما غلافی را می پوشید که مخزن انسولین است و به کاتتر کوچک قرار داده شده در زیر پوست وصل می شود. غلاف انسولین را می توان روی شکم ، کمر، پا و یا دست بست. یک دستگاه بی سیم با غلاف ارتباط برقرار می کند. پمپ ها طوری برنامه ریزی شده اند که به طور اتوماتیک مقادیر معینی از انسولین سریع-تاثیر را پخش کنند. این دوز ثابت به عنوان نرخ پایه شناخته شده و جایگزین هر نوع انسولین کند-تاثیر می شود. هنگامی که غذا می خورید، برنامه پمپ مقدار کربوهیدرات و قند خون فعلی را بررسی کرده و دوز انسولین مناسب برای پوشش غذا و اصلاح قند خون را "بولوس"/ تعیین می کند. برخی تحقیقات نشان دادند که در برخی افراد پمپ انسولین موثر تر از تزریق در کنترل سطح قند خون است. با این حال، اکثر افراد تزریق را ترجیح می دهند. 

پانکراس مصنوعی
پانکراس مصنوعی  یا  تحویل انسولین در حلقه بسته، روش درمانی نو ظهوری است که در حال حاضر در دسترس نمی باشد.  گلوکز، مدام کنترل می شود و دستگاهی به صورت خودکار دوز مناسب انسولین را تزریق می کند. انواع  پانکراس مصنوعی موجود است که نیاز به  آزمایش های بالینی بیشتر برای تصویب نهایی و استفاده گسترده دارد. 
اولین گام در ساخت پانکراس مصنوعی در سال 2013 برداشته شد. ترکیب کنترل مداوم گلوکز با یک پمپ انسولین به تصویب رسید. این سیستم تزریق انسولین در سطح پایین قند خون را متوقف می کند. مطالعات بر روی این دستگاه نشان داد که کنترل شبانه سطح قند خون، منجر به افزایش صبحگاهی سطح قند خون نمی شود.


داروهای دیگر
برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1، دارو نیز تجویز می شود مانند:

  • ژنریک ( Pramlintide/ Symlin). تزریق این دارو قبل از خوردن غذا، حرکت غذا به معده را کند می کند تا از افزایش شدید قند خون بعد ازغذا جلوگیری کند.
  • داروهای فشار خون بالا. پزشک ممکن است داروی مهار کننده ی آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE) و یا بلاکرهای گیرنده آنژیوتانسین (ARBs) را تجویز کند، زیرا به حفظ سلامت کلیه ها کمک می کند. این درمان برای افراد مبتلا به دیابت و دارای فشار خون بالا تر از 140/80 میلیمتر (میلی متر جیوه) توصیه می شود.
  • آسپرین . پزشک ممکن است برای حفاظت از قلب، آسپرین روزانه تجویز کند.
  • داروی کاهش کلسترول. پزشک داروهای کاهنده کلسترون تحت عنوان استاتین را تجویز می کند. راهنمای کلسترول برای افراد دیابتی بسیار سخت گیرانه است، زیرا خطر حمله قلبی در این افراد بالا می باشد. لیپوپروتئین کم چگالی کلسترول (LDL یا "بد") باید  کمتر از 100 میلی گرم / دسی لیتر (2.6 mmol/L)، که در افراد با سابقه قلبی کمتر از 70 میلی گرم / دسی لیتر (1.8 mmol/L) باشد. لیپوپروتئین پر چگالی کلسترول (HDL یا "خوب" ) بهتر است بیش از 50 میلی گرم / دسی لیتر (1.3 mmol/L) در زنان و بیش از 40 میلی گرم / دسی لیتر (1 mmol/L) در مردان باشد. تری گلیسیرید، نوع دیگری از چربی خون، کمتر از 150 میلی گرم / دسی لیتر (1.7 mmol/L) ایده آل است. 

 نظارت بر قند خون
بسته به نوع درمان با انسولین  _ تزریق یا پمپ_ سطح قند خون، حداقل چهار بار در روز و در اغلب اوقات شبانه روز، باید تحت نظرباشد و ثبت شود. سطح قند خون را قبل از  خوردن غذا و تنقلات، قبل از خواب، قبل از ورزش و یا رانندگی، و در صورت شک به پایین بودن قند آزمایش کنید. نظارت دقیق، مطمئن ترین راه جهت نگه داری سطح قند خون در حد مورد نظر است. قبل از چک کردن سطح قند خون، حتما دستهایتان را بشویید.

حتی با داشتن برنامه سفت و سخت در خصوص مصرف انسولین و مواد غذایی مورد استفاده، تغییر سطح قند خون غیرقابل پیش بینی است. تیم درمان دیابت، چگونگی تغییرات سطح قند در پاسخ به مواد غذایی، فعالیت، بیماری، داروها، استرس، تغییرات هورمونی و الکل  را آموزش می دهد.

  نظارت مداوم بر قند خون (CGM)، جدید ترین راه برای نظارت بر سطح قند خون، برای جلوگیری از هیپوگلیسمی بسیار مفید است. به علاوه، زمانی که افراد مسن تر از 25 سال از این روش استفاده می کنند، A1C کمتر می شود.

در روش نظارت مداوم بر قند خون (CGM)، سوزن نازکی در زیر پوست قرار داده می شود که هر چند دقیقه سطح قند خون را چک می کند. این روش جایگزینی برای روش معمول تست قند خون نیست، بلکه یک ابزار اضافی برای برخی افراد است. 

درست غذا خوردن و نظارت بر مقدار کربوهیدرات
بر خلاف تصور رایج، رژیم غذایی مختص افراد دیابتی وجود ندارد. با این حال، مهم است که رژیم غذایی این افراد مغذی، کم چرب، پر فیبر باشد مانند:

  • میوه ها
  • سبزیجات
  • غلات سبوس دار

متخصص تغذیه، مصرف کمتر محصولات حیوانی و کربوهیدراتهای تصفیه شده، مثل نان سفید و شیرینی، را توصیه خواهد کرد. البته، این برنامه غذایی سالم حتی برای افراد بدون دیابت نیز توصیه می شود.
افراد دیابتی نحوه محاسبه ی میران کربوهیدرات مصرفی را می آموزند تا انسولین کافی جهت سوخت و ساز آن مصرف کنند. متخصص تغذیه، برنامه غذایی متناسب با اهداف سلامتی، ترجیحات غذایی و شیوه زندگی تنظیم خواهد کرد. 

فعالیت جسمانی
همه ی افراد به  ورزش هوازی منظم نیاز دارند و افراد مبتلا به دیابت نوع 1 نیز از این قاعده مستثنی نیستند. اما، قبل از هر فعالیت جسمانی باید با پزشک متخصص مشورت شده و مناسب ترین، مانند پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری، انتخاب شود. فعالیت جسمانی را بخشی از برنامه روزانه خود کنید. در اکثر روزهای هفته، حداقل 30 دقیقه ورزش هوازی انجام دهید. حداقل فعالیت روزانه برای کودکان، یک ساعت است. تمرینات قدرتی و کششی نیز مهم هستند. چنانچه مدتی از فعالیتهای ورزشی دور بوده ایید، ابتدا با حرکات آرام و ساده شروع کنید و به تدریج آن را سخت تر و بیشتر کنید.


فعالیت بدنی، به خصوص فعالیت طولانی مدت، سطح قند خون را کاهش می دهد. چنانچه به تازگی شروع به فعالیت کرده ایید، سطح قند خون را بیشتر چک کنید تا از چگونگی تاثیر آن بر قند خون آگاه شوید. دوز انسولین و مواد غذایی مورد استفاده را باید با این فعالیت هماهنگ کرد. اگر از پمپ انسولین استفاده می کنید، می توانید آن را برای جبران قند مصرفی تنظیم کنید- از پزشک خود و یا آموزشگر دیابت بخواهید تا نحوه این کار را آموزش دهد. 

موقعیت های حساس

برخی موقعیت ها نیاز به توجهات خاص دارد.

  • رانندگی. هیپوگلیسمی در هر زمانی رخ می دهد، حتی در هنگام رانندگی. بنابراین، هنگام رانندگی سطح قند خون را چک کند. اگر کمتر از 70 میلی گرم / دسی لیتر (3.9 mmol/L) است، یک میان وعده بخورید وسپس هر 15 دقیقه چک کنید تا به حد نرمال برسد. قند خون پایین، تمرکز را کم کرده و سرعت واکنش لازم در هنگام رانندگی را پایین می آورد. 
  • شغل. در گذشته، افراد مبتلا به دیابت نوع 1 نمی توانستند برخی مشاغل را انتخاب کنند. خوشبختانه، پیشرفت در مدیریت دیابت و قوانین ضد تبعیض، امکان انتخاب شغلی را برای این افراد بالا برده است.  با این حال، دیابت نوع 1 محدودیت هایی را در محل کار ایجاد می کند. به عنوان مثال، اگر به کاری مشغول هستید که به رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین نیاز دارد، هیپوگلیسمی یک خطر جدی برای شما و اطرافیانتان است. از این جهت با پزشک و کارفرمای خود هماهنگ باشید و امکان دسترسی سریع به مواد غذایی، نوشیدنی و تست سطح قند خون را فراهم کنید تا با مدیریت درست از پایین یا بالا رفتن سطح خون جلوگیری شود. قوانین فدرالی و ایالتی برای کارفرمایان جهت تامین امکانات رفاهی مناسب برای افراد مبتلا به دیابت وجود دارد.
  • بارداری. از آنجا که عوارض بارداری در زنان مبتلا به دیابت نوع 1 بالاتر است، توصیه می شود که قبل از بارداری تست های مربوطه را انجام داده و A1C کمتر از 7 درصد باشد. قبل از بارداری، مصرف برخی داروها، مانند داروهای فشار خون بالا و داروهای پایین آورنده کلسترول، باید متوقف شود. خطر سقط جنین در زنان مبتلا به دیابت نوع 1 افزایش می یابد اگر در طول شش تا هشت هفته اول بارداری  نتوانند دیابت را کنترل و مدیریت کنند. مدیریت دقیق دیابت در دوران بارداری، خطر ابتلا به عوارض حاملگی را کاهش می دهد.
  • بالا رفتن سن. تا زمانی که شما هنوز فعال و دارای توانایی های شناختی معمول هستید، اهداف مدیریت دیابت همانند سنین جوانی است. اما، اگر ضعیف، بیمار و یا دارای نقص های شناختی هستید، کنترل شدید قند خون عملی نیست. اگر مراقبت از یک فرد مبتلا به دیابت نوع 1را برعهده گرفته ایید، از پزشک او اهداف جدید دیابت را بپرسید.

درمان های در حال تحقیق

  • پیوند پانکراس. با پیوند موفق پانکراس، دیگر نیاز به انسولین نیست. اما پیوند پانکراس همیشه موفق نیست و روشی با خطرات جدی است. تا آخر عمر باید  داروهای کاهنده ایمنی قوی مصرف شود تا از رد عضو جلوگیری کند. این داروها عوارض جانبی جدی همچون خطر عفونت و آسیب ارگان را دارند. از آنجا که عوارض جانبی از دیابت خطرناک تر است، پیوند پانکراس آخرین گزینه برای افراد دارای مشکل در مدیریت دیابت، یا نیازمند به پیوند کلیه است.
  • پیوند سلول های جزایر لانگرهانس. محققان در حال آزمایش پیوند سلول های جزیرایر لانگرهانس هستند که سلولهای تولید کننده انسولین جدید از پانکراس اعطا شده را فراهم می کند. اگر چه این روش تجربی در گذشته مشکلات زیادی داشت، اما با استفاده از  تکنیک های جدید و داروهای بهتر جهت جلوگیری از رد سلول های پیوند شده، بهبود خواهد یافت. در پیوند سلول های جزیرایر لانگرهانس، داروهای کاهنده ایمنی باید مصرف شود. بدن به طور طبیعی این سلولها را از بین می برد و این مورد در مورد سلولهای پیوندی نیز صادق است. علاوه بر این، منبع کافی از سلولهای جزایر لانگرهانس در دسترس نیست تا این درمان به طور گسترده انجام شود. محققان در حال کار بررسی راه هایی برای گسترش تعداد جزایر موجود و محافظت از آنها در برابر سیستم ایمنی بدن هستند. ایده های جدید در کارآزمایی های بالینی عبارتند از کپسوله سازی فردی سلول های جزایر ، یا قراردادن آنها در محفظه ایی در تماس با اکسیژن و جریان خون تا آنها را در مقابل سیستم ایمنی بدن محافظت کند. 
  • پیوند سلول های بنیادی. در سال 2007، این درمان بر تعداد کمی از افراد تازه مبتلا شده به دیابت نوع 1 آزمایش شد و آنها را قادر ساخت تا 5 سال پس از شروع درمان انسولین مصرف نکنند. اگرچه پیوند سلول های بنیادی - که در آن سیستم ایمنی بدن از بین رفته و دوباره ساخته می شود - مخاطره آمیز است، در آینده گزینه های درمانی بیشتری برای افراد مبتلا فراهم می کند. 

علایم بروز مشکل 
با وجود رعایت کردن تمامی نکات، دیابت نوع 1 ممکن است مشکلاتی را به وجود آورد – مانند هیپوگلیسمی که به درمان فوری نیاز دارد. 

قند خون پایین (هیپوگلیسمی). زمانی اتفاق می افتد که سطح قند خون زیر محدوده هدف باشد. از پزشک سوال کنید که سطح قند خون پایین برای شما چیست. سطح قند خون به دلایل بسیاری پایین می آید همچون نخوردن یک وعده غذایی، انجام فعالیت بدنی بیش از حد ویا تزریق بالای انسولین.

علائم کاهش قند خون را یاد بگیرید و در صورت شک به  پایین آمدن، آن را تست کنید. علائم و نشانه های اولیه کاهش قند خون عبارتند از:

  • تعریق
  • لرزش
  • گرسنگی
  • سرگیجه یا سبکی سر
  • ضربان قلب سریع یا نامنظم
  • خستگی
  • سردرد
  • تاری دید
  • تحریک پذیری

علایم ثانویه قند خون پایین، که گاه با مسمومیت الکل اشتباه گرفته می شود عبارتند از:

  • بی حالی
  • گیجی
  • تغییرات رفتاری، گاهی اوقات تغییرات رفتاری چشمگیر
  • نداشتن تعادل
  • تشنج

اگر هیپوگلیسمی در طول شب رخ دهد، شما با لباس خواب خیس از عرق یا سردرد بیدار خواهید شد. هیپوگلیسمی شبانه، باعث افزایش غیره منتظره قند خون صبحگاهی است.

در صورت پایین رفتن قند خون :

  • 15 تا 20 گرم کربوهیدرات سریع الاثر، مانند آب میوه، قرص قند، آب نبات مکیدنی، نوشابه معمولی ( و نه رژیمی)  و یا هر منبع قندی دیگر، بخورید. مواد غذایی دارای چربی اضافه شده، مانند شکلات یا بستنی قند خون را افزایش نمی دهد، زیرا چربی جذب قند را کاهش می دهد. 
  • 15 دقیقه بعد، قند خون را چک کنید.
  • اگر هنوز پایین است باید 15 تا 20 گرم دیگر کربوهیدرات مصرف کنید.
  • این چرخه را اینقدر تکرار کنید تا به حد طبیعی برسد.
  • یک منبع غذایی مخلوط، مانند کره بادام زمینی و کراکر، برای کمک به ثبات قند خون بخورید.

چنانچه دستگاه تست قند خون موجود نیست، موارد برخورد با قند خون پایین را انجام دهید و در اسرع وقت آن را چک کنید. 

همیشه یک منبع قند سریع الاثر همراه خود داشته باشید. در صورت عدم درمان، قند خون پایین باعث از دست دادن هوشیاری می شود. در صورت بروز این حالت، تزریق اضطراری گلوکاگون نیاز است -  هورمون تحریک کننده انتشار قند در خون. مطمئن شوید که کیت اضطراری گلوکاگون همیشه در دسترس - در خانه، محل کار، محیط خارج از خانه - و از تاریخ انقضای آن نگذشته باشد. 

ناآگاهی هیپوگلیسمی. برخی افراد توانایی احساس کم شدن سطح قند خون را از دست می دهد زیرا دچار ناآگاهی هیپوگلیسمی شده اند. بدن دیگر به علایم افت قند خون، همچون سبکی سر یا سردرد، واکنش نشان نمی دهد. هرچه افت قند خون تجربه کنید، ناآگاهی هیپوگلیسمی بالاتر می رود. خبر خوب : اگر برای چند هفته از هیپوگلیسمی جلوگیری کنید، ناآگاهی هیپوگلیسمی کاهش می یابد.

قند خون بالا (هایپرگلیسمی). قند خون به دلایل زیادی بالا می رود همچون خوردن بیش از حد، خوردن مواد غذایی نادرست، مصرف نکردن انسولین کافی و یا بیماری.

این موارد را تحت نظر بگیرید:

  • تکرر ادرار
  • افزایش تشنگی
  • تاری دید
  • خستگی
  • تحریک پذیری
  • گرسنگی
  • مشکل در تمرکز

اگر شک دارید که دچار هایپرگلیسمی هستید، قند خون را بررسی کنید. برنامه غذایی و یا داروهایی را باید تنظیم کنید. اگر قند خون بالاتر از حد است، به مدیریت و "اصلاح" دوز انسولین – تزریق یا پمپ- نیاز دارید. "اصلاح" یعنی دوز اضافی انسولین تا به حد نرمال رسیدن سطح قند خون. سطح قند خون بالا، به همان سرعتی که بالا می رود، پایین نمی آید. از پزشک، زمان مناسب چک مجدد را سوال کنید. اگر از پمپ انسولین استفاده می کنید، نیاز به تنظیم آن دارید.

اگر قند خون بالای 240 میلی گرم / دسی لیتر (13.3 mmol/L) است، با استفاده از آزمایش ادرار مقدار کتون را اندازه بگیرید. در صورت وجود کتون و یا بالا بودن سطح قند خون از 240 mg / dL، ورزش نکنید. اگر مقدار کتون کم است، نوشیدن مایعات اضافی آن را رفع می کند.

اگر با وجود مصرف دوز مناسب انسولین ، قند خون بطور مداوم بالاتر از 300 میلی گرم / دسی لیتر (16.7 mmol/L)، با پزشک خود تماس بگیرید و یا سراغ مراقبت های اضطراری بروید.

افزایش کتون در ادرار (کتواسیدوز دیابتی). زمانیکه سلول گرسنه انرژی است، بدن شروع به شکستن چربی و تولید اسید سمی به نام کتون می کند. کتواسیدوز دیابتی، یک وضعیت اورژانسی تهدید کننده زندگی است.

علائم و نشانه های این بیماری شدید عبارتند از:

  • تهوع
  • استفراغ
  • درد شکم
  •  نفس با بوی شیرین و میوه ای 
  • کاهش وزن

اگر به کتواسیدوز مشکوک هستید، ادرار را با کیت تست کتون آزمایش کنید. اگر مقدار کتون در ادرار بسیار زیاد است، سریعا با پزشک خود تماس بگیرید و یا از مراقبت های اضطراری استفاده کنید. چنانچه بیش از یک بار استفراغ کردید و یا کتون زیاد در ادرار دیدید، با پزشک خود تماس بگیرید.

 

 

سبک زندگی و مراقبت در خانه

دنبال کردن برنامه دیابت درمانی به معنای "بر اساس ساعت" کار کردن است که گاهی اوقات خسته کننده است. اما، متوجه باشید که تلاشهای شما بسیار ارزشمند است. مدیریت دقیق دیابت نوع 1 می تواند عوارض جدی و حتی مرگبار را کاهش دهد. توجه به نکات زیر مفید است : 

  • تعهد در مدیریت دیابت. داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید. در مورد دیابت نوع 1 اطلاعات کافی کسب کنید. سالم غذا خوردن و فعالیت بدنی را به برنامه روزانه خود اضافه کنید. با آموزشگر دیابت ارتباط نزدیکی داشته باشید و در صورت نیاز با تیم درمانی ارتباط برقرار کنید.
  • خودشناسی. همیشه  یک برچسب یا دستبند نشاندهنده دیابت به همراه داشته باشید. به همراه داشتن کیت گلوکاگون جهت استفاده در موارد اورژانسی کاهش قند خون مفید است - مطمئن شوید که دوستان و همسرتان نحوه استفاده از آن را بدانند.
  • معاینه جسمانی سالانه و تست چشم منظم. معاینات معمول دیابت، جایگزین معاینات سالانه و تست های منظم چشم نیست. در طول معاینه، پزشک عوارض مرتبط با دیابت و سایر مشکلات پزشکی را بررسی می کند. متخصص چشم علایم آسیب شبکیه، کاتاراکت و گلوکوم را تست می کند.
  • به روز نگه داشتن تزریق. قند خون بالا، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند. واکسن آنفولانزا را هر سال تزریق کنید. پزشک  واکسن سینه پهلو را  نیز توصیه خواهد کرد. تزریق واکسن هپاتیت B به بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2 ، 19-59 سال ، توصیه می شود. افراد 60 ساله یا مسن تر و مبتلا به دیابت که قبلا واکسن نزده اند، قبل از تزریق باید با پزشک مشورت کنند. 
  • معاینه مداوم پاها. پای خود را روزانه در آب ولرم بشویید. آنها را به آرامی خشک کنید- به خصوص بین انگشتان پا. پا را با لوسیون ماساژ دهید. وجود تاول، بریدگی، زخم، قرمزی یا تورم را روزانه بررسی کنید. چنانچه دچار درد و یا زخم التیام نیافته در پا هستید، سریع به پزشک مراجعه کنید. 
  • تحت کنترل داشتن فشار خون و کلسترول. خوردن غذاهای سالم و ورزش منظم ، راه حل طولانی مدت کنترل فشار خون بالا و کلسترول است. در برخی موارد مصرف دارو نیز توصیه می شود.
  • ترک سیگار و تنباکو. سیگار کشیدن عوارض دیابت همچون حمله قلبی، سکته مغزی، آسیب های عصبی و بیماری های کلیوی را افزایش می دهد. در واقع، افراد سیگاری مبتلا به دیابت نسبت به افراد غیر سیگاری مبتلا به دیابت، سه برابر بیشتر احتمال مرگ زودرس دارند. با پزشک خود در خصوص بهترین راه ترک سیگار مشورت کنید.
  • کنترل مصرف الکل. بسته به مقدار و خوردن مواد غذایی به طور همزمان، الکل می تواند قند خون را بالا یا پایین ببرد. اگر می خواهید الکل مصرف کنید، آن را در حد اعتدال و به همراه ماده غذایی بخورید.  و قند خون را قبل از خواب حتما چک کنید.
  • کنترل استرس. هورمون ترشح شده در پاسخ به استرس، در طولانی مدت از عملکرد صحیح انسولین جلوگیری کرده و باعث استرس و ناامیدی بیشتر می شود.

یک گام به عقب بردارید و محدودیت ها را دقیق بررسی کنید. وظایف خود را الویت بندی کنید. تکنیک های تمدید اعصاب را یاد بگیرید. خواب کافی داشته باشید. 

 

پیشگیری

هیچ راهی شناخته شده ایی برای جلوگیری از دیابت نوع 1 وجود ندارد. اما محققان سعی دارند تا در افراد تازه تشخیص داده شده، از پیشروی بیماری و تخریب بیشتر سلولهای جزایر لانگرهانس جلوگیری کنند. از پزشک خود در خصوص این آزمایشات بالینی و واجد شرایط بودنتان سوال کنید؛ قبل از هر تصمیمی، تمامی خطرات و منافع این نوع درمان را در نظر بگیرید.
اطلاعات بیشتر در خصوص این نوع پژوهش ها را در TrialNet چک کنید. TrialNet،  سابقه خانوادگی و ژنتیکی دیابت در والدین، کودکان، خواهر و برادر افراد مبتلا به دیابت نوع 1 را بررسی می کند.

 

همراهی و همایت

زندگی با فرد دارای دیابت نوع 1 آسان نیست. مدیریت دیابت، به ویژه در ابتدا ، نیاز به زمان و تلاش دارد.
دیابت، بطور مستقیم و غیرمستقیم بر احساسات تاثیر می گذارد. قند خون کنترل نشده به طور مستقیم بر احساسات تاثیر گذاشته و باعث ایجاد تغییرات رفتاری، مانند تحریک پذیری، می شود. دیابت، به شما این احساس را می دهد که با دیگر افراد فرق دارید.و در نظر گرفتن همیشگی این برنامه در تمام امور گاهی باعث رنجش و خستگی است.
افراد مبتلا به دیابت ممکن است دچار افسردگی و یا اضطراب مرتبط با دیابت شوند. به این دلیل، در تیم پزشکی حضور یک مددکار اجتماعی یا روانشناس ضروری است.
صحبت با دیگر افراد مبتلا به دیابت نوع 1 بسیار مفید است. گروه های پشتیبانی به صورت آنلاین و فردی در دسترس هستند. شاید گروه های حمایتی برای همه مفید نباشند، اما آنها منابع خوبی برای دستیابی به اطلاعات بیشترهستند. اعضای گروه در مورد آخرین درمانها اطلاع دارند و تجربه های شخصی و یا اطلاعات مفید را به اشتراک می گذارند، مانند نحوه محاسبه کربوهیدرات در رستوران مورد علاقه تان.
پزشک می تواند گروه های حمایتی موجود در منطقه و یا وب سایت های مربوطه را به شما معرفی کند. 

 

برای پرسیدن سوالات پزشکی خود، می توانید به ربات تلگرام هوشمند سبزوسالم مراجعه کرده و سوالات خود را از پزشکان متخصص بپرسید.
آدرس ربات تلگرام سبزوسالم:

https://t.me/askq_bot
دیابت نوع 1دیابتدیابت نوجوانیدیابت وابسته به انسولین
مقالات مرتبط

ویدئو های سبز و سالم

درمان بی خوابی بدون دارو (کلیک کنید)
اینجا باهوش تر میشوید!
عضویت در خبرنامه ثبت نام
ثبت نام شما با موفقیت انجام شد
در خبرنامه ما عضو بشید و دسترسی خودتون به اطلاعات جالب و جذاب رو راحت کنید. باقی کارها رو ما برای شما انجام میدیم. تنظیم خبرنامه خبرنامه سلامت خبرنامه مغز و اعصاب و روان خبرنامه زیبایی و تغذیه