علائم و درمان اختلال هذیانی (پاراتوئید)

علائم اختلال هذیانی یا پارانوئید چیست؟

وجود توهمات غیر عجیب از بارزترین علائم این بیماری می باشد. سایر علائم که قوی تر به نظر می رسند، عبارتند از:

• خلق و خوی حساس و خشن
• توهم (مانند دیدن و حس کردن چیزهایی که وجود ندارند)، به عنوان مثال فرد بیمار بوی بدی را حس می کند و استشمام این بو برایش مشکل آفرین می شود. 

علت بروز اختلال هذیانی چیست؟

مانند دیگر اختلالات روانی، علت اصلی پارانوئید نیز مشخص نیست. به هرحال محققان در حال بررسی نقش ژنتیک و عوامل بیولوژیکی، محیطی و روانی می باشند. 

• ژنتیک: این واقعیت که اختلال هذیانی در بین افرادی که دارای سابقه خانوادگی اختلال هذیانی یا اسکیزوفرنی هستند، نشان می دهد که ژنتیک می تواند عامل موثری بر روی این بیماری باشد. محققان معتقدند که مانند سایر اختلالات روانی، اختلال هذیانی نیز از والدین به فرزند منتقل می شود. 
• بیولوژی: محققان در حال بررسی این مسئله هستند که چگونه بخش های خاصی از مغز می توانند بر روی توسعه اختلالات هذیانی تاثیر بگذارند. اختلال در عملکرد مناطقی از مغز که ادراک و تفکر را کنترل می کنند، به شکل علائم توهم تاثیر می گذارند. 
• عوامل محیطی / روانی: شواهد نشان می دهند که اختلال هذیانی به خاطر استرس زیاد بروز می کند. الکل و مواد مخدر نیز در بروز این مشکل تاثیر می گذارند. افرادی که به دلایلی تنها هستند، مانند مهاجران و یا افرادی که دارای بینایی یا شنوایی ضعیف می باشند، بیشتر در معرض ابتلا به ابین اختلال می باشند. 

اختلال هذیانی چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر علائم اختلال هذیانی مشخص باشند، پزشک احتمالا یک معاینه پزشکی کامل انجام خواهد داد، به علاوه که سابقه پزشکی فرد را نیز بررسی خواهد کرد. گرچه هیچ تست آزمایشگاهی خاصی برای اختلال هذیانی وجود ندارد، با این حال پزشک از آزمایش های تشخیصی مختلف مانند بررسی های تصویری و یا آزمایش خون، برای رد علت های دیگر، استفاده می کند. 

اگر پزشک دلیل فیزیکی برای بروز علائم پیدا نکند، فرد را به روانپزشک یا روانشناس معرفی می کند که برای تشخیص و درمان بیماری های روانی آموزش دیده اند. روانپزشکان و روانشناسان از ابزار خاصی برای ارزیابی اختلال روانی فرد استفاده می کنند. این متخصصان تشخیص خود را براساس علائم مشاهده شده در بیمار و بررسی رفتار وی انجام می دهند. اگر فرد برای حداقل یک ماه دارای توهمات غیرعجیب باشد و علائم اسکیزوفرنی را نشان ندهد، اختلال هذیانی تشخیص داده می شود. 
 

درمان اختلال هذیانی

درمان این اختلال معمولا به وسیله دارو و روان درمانی انجام می شود. درمان اختلال هذیانی معمولا بسیار سخت است، زیرا افراد مبتلا به آن دارای بینش ضعیفی هستند و وجود یک مشکل روانی را در خود قبول نمی کنند. بررسی ها نشان داده اند که  نزدیک به نیمی از بیماران تحت درمان با داروهای ضد روان پریشی به بهبود نسبی می رسند. داروهای ضدروان پریشی درمان اولیه برای اختلالات هذیانی می باشند. گاهی اوقات روان درمانی نیز می تواند یک مکمل موثر برای داروها باشد تا به بیمار کمک کند که اختلال را بهتر مدیریت کرده و با تنش ها و توهم های مربوط به آن مقابله کند. روش های روان درمانی که در اختلال هذیانی مفید هستند، عبارتند از: 

• روان درمانی فردی: می تواند به فرد کمک کند تا افکار تحریف شده خود را تصحیح کند. 
• درمان شناختی رفتاری (CBT): این روش به فرد کمک می کند تا افکار و احساسات مشکل آفرین را شناسایی کرده و الگوهای فکری و رفتاری را که منجر به بروز آنها شده، تغییر دهد. 
• درمان از طریق خانواده: در این روش چگونگی رفتار با فرد مبتلا به اختلالات هذیانی به خانواده آموزش داده می شود تا به طور موثری با فرد مبتلا برخورد کنند و به نتایج بهتری برسند. 
• داروهای اصلی که برای درمان اختلال هذیانی استفاده می شوند، داروهای ضدروانپریشی نام دارند. برخی از این داروها عبارتند از:
• داروهای ضدروان پریشی متعارف: که نورولپتیک نیز نامیده می شوند. این داروها از نیمه دهه 1950 برای درمان اختلالات روحی و روانی مورد استفاده قرار گرفته اند. این داروها با مسدود کردن گیرنده های دوپامین در مغز کار می کنند. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که محققان معتقدند بر روی بروز توهم و هذیان تاثیر می گذارد. برخی از داروهای ضدروان پریشی معمول عبارتند از: Prolixin، Loxapin، Thorazine، Trilafon، Stelazine، Navane، Haldol و Mellari.
• داروهای ضدروان پریشی غیرمتعارف: این داروها جدیدتر هستند و دارای عوارض جانبی کمتری نسبت به دیگر داروها می باشند و با مسدود کردن گیرنده های دوپامین و سروتینین در مغز کار می کنند. سروتینین یک انتقال دهنده عصبی دیگر است که بر روی شکل گیری توهم تاثیر دارد. برخی از این داروها عبارتند از: Zyprexa، Geodon، Clozaril و Seroquel. 
• سایر داروها: آرام بخش ها و داروهای ضدافسردگی نیز برای درمان علائم اضطراب یا اختلالات خلقی که به همراه اختلالات هذیانی رخ می دهند، استفاده می شوند. اگر فرد دارای سطح بالایی از اضطراب و مشکلات خواب باشد، آرام بخش استفاده می شود. ضد افسردگی نیز برای درمان افسردگی، که اغلب در افراد مبتلا به اختلال هذیانی رخ می دهد، استفاده می شود. 

افرادی که دچار علائم شدید هستند و این خطر وجود دارد که به خود آسیب برسانند، تا زمان بهبود شرایط بستری خواهند شد.