مسمومیت باعث بیماری یا مرگ می شود که به علت بلعیدن، استنشاق و یا تزریق داروهای مختلف، مواد شیمیایی، سموم و یا گازها رخ می دهد. بسیاری از مواد – مانند مواد مخدر و مونوکسید کربن – تنها در غلظت ها و یا میزان بالا سمی هستند. دیگر مواد – مانند پاک کننده ها – تنها در صورت بلعیده شدن خطرناک می باشند. به ویژه کودکان در مقابل حتی مقادیر کمی از داروها و برخی مواد بسیار حساس هستند.
چگونگی درمان فرد دچار مسمومیت شده به عوامل زیر بستگی دارد:
• علائم فرد
• سن فرد
• میزان و نوع ماده ای که باعث بروز مسمومیت شده است.
اگر شما نگران مسمویت فرد هستید، به مرکز اورژانس اطلاع دهید. علائم مربوط به مسمومیت مشابه برخی شرایط دیگر است، مانند تشنج، مسمومیت الکلی، سکته مغزی و واکنش به انسولین. علائم مسمومیت عبارتند از:
• سوختگی و قرمزی در اطراف دهان و لب ها
• تغییر بوی دهان که بویی مشابه مواد شیمیایی مانند بنرین یا تینر می باشد.
• استفراغ
• مشکل در تنفس
• خواب آلودگی
• سردرگمی یا دیگر مشکلات هوشیاری
اگر به مسمومیت مشکوک هستید، این موارد را با دقت بررسی کنید: وجود بسته های خالی قرص در اطراف یا قرص های پراکنده و وجود بوی خاص در فرد بیمار یا اشیا نزدیک به وی. اگر فرد بیمار کودک است، احتمال بدهید که دارو یا مواد داخل باتری را بلعیده باشد.
زمانی که به کمک نیاز دارید:
در صورت مشاهده موارد زیر در فرد بیمار بلافاصله به اورژانس اطلاع دهید:
• خواب آلودگی یا عدم هوشیاری
• بروز مشکل در تنفس یا تنفس متوقف شده
• از دست دادن کنترل یا آشفتگی
• تشنج
• همانطور که می دانید، خوردن بیش از حد برخی داروها یا دیگر مواد نیز باعث بروز چنین علائمی می شوند.
در صورتی که شخص ثابت است و هیچ حرکتی از خود نشان نمی دهد، به نزدیکترین مرکز اورژانس اطلاع دهید. آماده باشید تا علائم، سن و وزن بیمار را توصیف کنید، داروهایی را که مصرف می کند و هر گونه اطلاعات مربوط به مسمومیت را بیان کنید. سعی کنید با بیان مدت زمان سپری شده از مسمومیت میزان جذب را برای امدادگران توضیح دهید. در صورت امکان ظرف یا بسته قرص و دارو و یا هر چیز مشکوکی را که در اطراف مشاهده کردید، در دسترس قرار دهید تا بتوانید نام دارو را بخوانید.
زمانی که منتظر رسیدن امدادگران هستید، اقدامات زیر را انجام دهید:
• هر چیزی را که در دهان فرد مسموم باقی مانده است، خارج کنید. اگر ماده مسموم کننده مواد پاک کننده خانگی یا دیگر مواد شمیایی می باشند، برچسب روی ظرف را خوانده و طبق دستورالعمل های آن عمل کنید.
• هر گونه لباس آلوده را با استفاده از دستکش از تن بیمار خارج کنید و بر روی پوست وی به مدت 15 تا 20 دقیقه با استفاده از شیلنگ آب بپاشید.
• سم در چشم: جشم ها را به آرامی با آب خنک یا ولرم به مدت 20 دقیقه یا تا زمانی که کمک برسد، شستشو دهید.
• اگر فرد سم را استنشاق کرده باشد، هر چه سریعتر وی را به محیط باز ببرید.
• اگر بیمار استفراغ می کند، وی را به پهلو بخوابانید تا از خفگی او جلوگیری کنید.
• اگر فرد هیچ یک از علائم حیات، مانند حرکت کردن، نفس کشیدن و یا سرفه کردن را نشان نمی دهد، بلافاصله احیا قلبی و ریوی را آغاز کنید.
• با مرکز اطلاعات اورژانس تماس بگیرید.
• از یک نفر بخواهید که تمام بسته های مربوط به قرص ها و داروها را به همراه برچسب های آنها جمع آوری کرده و با تیم امدادگر بفرستید.
احتیاط
• مصرف استفراغ آور: به هیچ عنوان از داروهای تهوع آور استفاده نکنید یا اقدامی که باعث شود فرد استفراغ کند انجام ندهید. متخصصین این روش را در بزرگسالان و کودکان تایید نمی کنند. شواهدی در مورد تایید اثر بخشی این کار وجود ندارد و معمولا باعث صدمه های بیشتر می شود. چنانچه از این داروها در خانه دارید، بهتر است دور بیندازید.
• باتری های دکمه ای: باتری های کوچکی که در ساعت های مچی و دیگر وسایل الکترونیکی استفاده می شوند – به ویژه باتری های بزرگتر – برای بچه ها بسیار خطرناک هستند. این باتری ها در مری گیر کرده و کمتر از 2 ساعت باعث بروز سوختگی های شدید می شود.
اگر فکر می کنید کودکی یکی از این باتری ها را بلعیده، بلافاصله وی را به مرکز اورژانس انتقال دهید تا برای تعیین محل باتری از تصاویر اشعه ایکس استفاده شود. اگر باتری در مری باشد، فورا باید خارج شود. اگر وارد معده شده باشد، معمولا خطری ندارد و اجازه دهید تا وارد روده شود.
• اگر فکر می کنید کودک از چسب های دارویی استفاده کرده ( محصولات چسبنده برای انتقال دارو از طریق پوست)، به دقت پوست کودک را مورد بررسی قرار داده و هر گونه داروی چسبیده را از روی پوست وی پاک کنید. به علاوه دهان و سقف دهان وی را نیز بررسی کنید، زیرا ممکن است کودک دارو را مکیده باشد.
